انواع اختلالات پوستی

راهنمای جامع پوست- بخش چهارم

در ادامه مقالات پوست؛ بررسی پوست، عملکردها و اهمیت مراقبت از آن، بیماری‌های پوستی و انواع آن، ضایعات پوستی، انواع آن و روش‌های تشخیصی، در این مقاله به بررسی أنواع اختلال‌های پوستی، روش‌های تشخیص اختلالت پوستی و روش‌های درمان اختلالات پوستی آن میپردازیم

اختلال پوستی چیست؟

اختلالات پوستی شامل هرگونه مشکل یا بیماری در پوست است که می‌تواند باعث تغییر رنگ، بافت و ساختار پوست شود. این اختلالات می‌توانند در هر نوع پوستی از جمله پوست چرب، پوست خشک، پوست حساس، پوست مختلط و پوست عادی رخ دهند. مثال‌هایی از اختلالات پوستی عبارتند از:  آکنه، پسوریازیس، آتوپی، رزاسه، اگزما، جوش‌های سرخ، جوش‌های سفید، خارش، خشکی، التهاب، قرمزی، پوست‌های چرب و پوست‌های خشک

این اختلالات ممکن است با عوامل مختلفی مانند استفاده از محصولات شیمیایی، تغییرات هورمونی، عوامل محیطی، تغذیه نامناسب و یا عوامل وراثتی مرتبط باشند.

دسته‌بندی اختلالات شایع پوستی:

1.  اختلالات التهابی پوست (درماتیت‌ها و پسوریازیس)
2.  اختلالات ترشحی پوست(آکنه ولگاریس)
3. عفونت‌های باکتریایی پوست (زرد زخم، فولیکولیت)
4. عفونت‌های ویروسی پوست(زونا)
5. عفونت‌های قارچی و انگلی پوست
6.  اختلالات تاولی پوستی
7. بدخیمی‌های پوستی ( سرطان های پوست)

اختلالات التهابی پوست

درماتیت

هرگونه واکنش التهابی پوست نسبت به عوامل فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیک است که منجر به آسیب لایه خارجی یا اپدرم پوست می‌شود. انواع درماتیت عبارتند از: تماسی، سبورئیک، آتوپیک

درماتیت تماسی

در درماتیت تماسی تحریک پوست بواسطه تماس پوست با مواد محرک آلرژی‌زا یا غیر آلرژی‌زا ایجاده شده است و علل شایع آن مواد پاک کننده، آرایشی، گرما یا سرمای شدید و… می‌باشند

علائم اولیه درماتیت تماسی شامل ایجاد خارش، سوزش، قرمزی در محل تماس است، همچنین در مرحله ثانویه، خشکی، ترک و پوسته ریزی را در پوست شاهد هستیم. در مرحله حاد و به دنبال خارش و دستکاری، ورم پسوت یا ادم، پاپول، وزیکول، ترشح و عفونت ثانویه را ممکن است مشاهده نماییم

درمان درماتیت تماسی شامل موارد زیر است:

• استراحت دادن به پوست و دوری از عامل محرک
• ‌عدم استفاده از شوینده‌های غیر ملایم
• استفاده از لوسیونهای مرطوب کننده ملایم
• کورتیکواستروئیدهای موضعی و در صورت تشدید استفاده از کورتون‌های غیر موضعی

درماتوز سبورئیک

درماتیت سبوئیک بیماری التهابی مزمن عود کننده‌ای است که در واقع تولید بیش از حد سبوم در مناطقی که غدد چربی زیادند مانند صورت، سر، ابرو، پلک، زیربغل، سینه ها، ناحیه تناسلی و باسن است که شامل انواع چرب و خشک است

علائم درماتیت سبورئیک:

نوع چرب: ایجاد لکه‌های زردرنگ و  چرب با یا بدون پوسته و قرمز و نوع خشک: جداشدن پوسته‌هایی از اپیدرم از پوست سر(شوره) که در اغلب موارد همراه با خارش، خراشیدگی و عفونت است

عوامل احتمالی ایجاد کننده درماتیت سبوروئیک شامل ژنتیک، اختلالات هورمونی، تغذیه نامناسب، عفونت و استرس است

درمان درماتیت سبوروئیک:

در نوع چرب استفاده از کورتیکواستروئید موضعی به خصوص پماد تریامسینولون ان ان و دیپروکل و پماد و لوسیون کلوتریزون و همچنین تمیز و خشک نگه داشتن موضع بیماری است

در نوع خشک: شستشوی حداقل یک روز در میان موضع و استفاده از شامپوهایی مانند شامپو سلنیوم سولفاید، شامپو پریتیون زینک، و صابون‌ها و شوینده های حاوی اسید سالیسیلیک و ترکیبات گوگرد.

در کل بهترین روش درمانی، پیشگیری از بیماری با دوری کردن از محرک هاست

پسوریازیس

یکی از شایع‌ترین بیماریهای پوستی و در واقع نوعی بیماری التهابی غیر عفونی پوست است که همراه با افزایش سرعت تولید سلول‌های اپیدرم (۶ تا ۹ برابر سرعت نرمال) است. در بیماری پسوریازیس، سلول‌های پوست در لایه زیرین پوست به سرعت تکثیر یافته و سلول‌های جدید خیلی سریع به سطح پوست می‌رسند، بطوریکه بصورت پوسته‌های فراوان به نظر می‌رسند.

علت اصلی ایجاد کننده بیماری پسوریازیس ناشناخته است ولی احتمالا ژنتیک و محیط در آن نقش دارند.

نکته مهم این است که اضطراب و استرس شدید باعث تشدید علایم می‌شود.

علایم پسوریازیس: ضایعات پوستی به شکل لکه‌های قرمز برجسته که پوسته‌های نقره‌ای آن را می‌پوشاند و شاید همراه با خارش باشد

بیشترین نواحی درگیر شایع بدن در بیماری پسوریازیس پوست سر، روی آرنج و زانو و استخوان ساکروم است و معمولا ضایعات به صورت دوطرفه در بدن مشاهده میشود

درمان پسوریازیس:

درمان اصلی که کاملا مانند علت آن ناشناخته است ولی در نهایت هدف درمان بیماری پسوریازیس کاهش سرعت رشد و تخریب سلول‌های پوست و از بین بردن ضایعات بدون تاثیر بر سایر بافت‌ها است

مهمترین اصول درمان پسوریازیس:

• برداشتن ملایم پوسته‌ها بعد از یک حمام روغنی  با استفاده از روغن هایی مانند: روغن زیتون، روغن‌های معدنی یا محلول‌های تجاری آماده (Aveeno)
• دارودرمانی (با چهار روش استاندارد):

1. موضعی: استفاده از فراورده‌های تار مانند شامپوی کل تار، محلول آنترالین، ترکیبات حاوی اسید سالیسیلیک، کورتیکواستروئیدها و پماد کلسی پوتریول
2. درون ضایعه ای: تزریق مستقیم آمپول تریامسینولون استوناید جهت لکه‌های پسوریازیس مشهود یا مقاوم به درمان با سایر روش ها
3. خوراکی: خوردن ترکیبات حاوی رتینوئیدها و قرص متوتروکسات
4.  تزریقی: مثل آمپول متوتروکسات که جهت مهار کردن DNA در سلول‌های اپیدرم در مواردی که به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد

•  فتوکموتراپی

شامل دادن یک داروی حساس کننده به نور به بیمار و چک سطح سرمی دارو تا حداکثر آن و سپس قرار دادن بیمار در معرض تابش پرتو فرابنفش با طول موج بلند جهت کاهش تکثیر سلولی ۲ تا ۳ بار در هفته تا زمان برطرف شدن بیماری است. فواصل بین این درمان حتما ۴۸ ساعت باشد.

نکته مهم: با توجه به‌عدم وجود درمان قطعی، معمولا باید درمان را تا پایان عمر انجام داد

اختلالات ترشحی پوستی (آکنه ولگاریس)

آکنه ولگاریس

اختلالی شایع در فولیکولهای مو  و در ناحیه صورت، گردن و بالاتنه است

در ابتدا ضایعات اولیه آکنه به صورت کومدون است که شامل دو نوع جوش سر بسته یا جوش سرسفید. و جوش سر باز یا جوش سرسیاه است؛ اما گاهی اوقات این ضایعات به شکل پاپول، ندول و کیست تبدیل میشوند.

در واقع با بلوغ و فعال شدن هورمون‌های آندروژن ها، غدد سبوم تحریک و بزرگ شده و سبوم بیشتری ترشح و از محل فولیکول مو به سطح پوست می‌ریزند. اگر فولیکول مو به دلیل تجمع سبوم مسدود شوند، آکنه یا جوش ایجاد می‌شود.

میزان شیوع آکنه یا همان جوش در هر دو جنس به یک میزان است اما در دخترها در سنین پایین‌تر شروع میشود. در بروز بیماری آکنه ژنتیک، هورمونها و باکتری‌ها موثر میباشند

درمان بیماری آکنه ولگاریس:

تغذیه در ایجاد این نوع جوش‌ها نقش مهمی ندارد اما برخی خوراکی‌ها مانند شکلات، نوشابه‌ها، سرخ کردنی‌ها میتوانند باعث تشدید بروز آن‌ها شوند

در موارد خفیف برای درمان آکنه توصیه میشود که بیمار روزی دو بار موض با صابون‌های حاوی اسید سالیسیلیک و بنزوئیل پراکسید شستشو دهد

داروهای موضعی مانند ژل بنزوئیل پراکیسید (ژل پانژل) و لوسیون و ژل و کرم ترتینوئین مانند ژل رواکوتان، پماد تتراسایکلین و لوسیون اریترومایسین و پماد و لوسیون کلیندامایسین در درمان بیماری آکنه بسیار موثر هستند

در موارد قوی‌تر از درمان سیستمیک مانند کپسول خوراکی تتراسایکلین، داکسی سایکین، و رتینوئیدهای خوراکی (مانند قرص رواکوتان، قرص نرم اسکین و آکوتان) استفاده میشود

همچنین گاهی از داروهای هورمونی و استروژن تراپی در خانم‌ها استفاده میشود

در برخی موارد و با نظر متخصصین پوست از روش‌های جراحی مانند تخلیه جوش‌ها، تزریق موضعی کورتیکواستروئیدها، کریوتراپی با نیتروژن مایع و ساییدن پوست استفاده میشود

عفونت‌های باکتری پوست

شایع‌ترین نوع عفونت‌های باکتریال پوستی عبارتند از: ۱ - زرد زخم ۲ – فولیکولیت

زرد زخم: عفونت پوستی است که شایع و بسیار مسری است و  عمدتا در نوزادان و کودکان خردسال روی می‌دهد. بیماری زرد زخم، معمولا به‌صورت زخم‌های قرمز رنگ روی صورت، به‌ ویژه در اطراف بینی و دهان و روی دست‌ها و پاها ظاهر می‌شود. در طی حدود یک هفته، زخم‌ها می‌ترکند و پوسته‌های عسلی‌ رنگی ایجاد می‌کنند

فولیکولیت: از شایع ترین بیماری های پوستی است و  به علت التهاب فولیکول‌های مو ایجاد می‌شود. التهاب فولیکول مو ممکن است به علت عفونت، آسیب یا تحریک ایجاد شود. در نتیجه آن ناحیه حساس و متورم می‌شود

درمان عفونت های باکتریال پوستی:

 نباید جوش فشار داده شود

مصرف آنتی بیوتیک خوراکی

کمپرس گرم و مرطوب

 تمیز کردن پوست با آب و صابون و مصرف پماد آنتی بیوتیک

 عفونت‌های ویروسی پوست

 زونا یا هرپس زوستر

بیماری زونا ناشی از واریسلا زوستر و علت ایجاد آن فعالیت مجدد ویروس آبله مرغان در اثر ضعف سیستم ایمنی است

علایم زونا:

خارش و درد خفیف تا عمیق قبل یا همراه با ظهور بثورات جلدی ( ۱۲ ٪ موارد درد تا سال‌ها باقی می‌ماند)

در دو سوم موارد ضایعات روی قفسه سینه و در یک سوم موارد درگیری عصب سه قلو

نکته مهم این است که اگر بثورات ۱ تا ۲ روز بعد از بروز درد ظاهر شوند، ۲ تا ۳ هفته بعد رفع می‌شوند ولی اگر ۱ هفته پس از درد ظاهر شوند، بیماری طولانی‌تر خواهد بود.

درمان زونا :

کنترل درد با مسکن در مرحله حاد بیماری، استفاده از کورتون‌های خوراکی و داروهای ضد ویروس مثل آسیکلوویر و والاسیکلوویر

 

تب خال

تب خال عفونت شایع پوستی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس میباشد و دو نوع دارد:

نوع ۱: تب خال دهانی

نوع ۲: تب خال تناسلی

تب خال تناسلی در عفونت‌های شدید به صورت وزیکول‌های گروهی قرینه در زمینه‌ای قرمز ابتدا در واژن، رکتوم یا پرینه همراه با لنفادنوپاتی موضعی تب و علایم آنفولاآنزا

علل شروع کننده تب خال  عموما استرس، آفتاب، تنش زیاد است و تشخیص این بیماری به وسیله مشاهده ظاهر پوست و نمونه برداری از رویه‌های زخم است

درمان تب داخل معمولا به صورت بهبود خودبخودی است اما فقط در صورت شدت داشتن بطور متناوب میتوان از قرص و پمادآسیکلوویر استفاده کرد

زگیل (Wart)

زگیل در واقع هیپرتروفی سلول‌های اپیدرم به علت عفونت ویروسی است 

 "زگیل" به یک نوع عفونت ویروسی پوستی اطلاق می‌شود که باعث ایجاد توده‌های کوچک و بدون رنگ روی پوست می‌شود. این توده‌ها معمولاً در دست‌ها، پاها و نواحی دیگری از بدن که تحت فشار قرار می‌گیرند، مانند پشت انگشتان، ظاهر می‌شوند و می‌توانند درد و خارش ایجاد کنند. این عفونت توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود.

درمان زگیل: درمان خاصی ندارد. گاهی استفاده از انجماد درمانی (کرایوسرجری) و سوزاندن (الکترو دسیکاسیون)

عفونت‌های قارچی پوست

عفونت‌های قارچی پوست شامل یک گروه از بیماری‌های پوستی هستند که توسط قارچ‌ها ایجاد می‌شوند. این قارچ‌ها می‌توانند به طور طبیعی در پوست ما حضور داشته باشند، اما در شرایطی مانند رطوبت، گرما، عرق و محیط‌های مرطوب، می‌توانند به شکل بیماری‌زایی عمل کنند.

علائم عفونت‌های قارچی پوست شامل : خارش، قرمزی، ترک‌هایی روی پوست، پوست خشک یا تر و ترشح از آن است. در برخی از موارد، عفونت‌های قارچی پوست ممکن است باعث تغییر رنگ پوست شود و سبب تشدید علائم شود.

بیشتر عفونت‌های قارچی پوست قابل درمان هستند و درمان آنها شامل استفاده از آنتی‌فانگال‌ها، کرم‌های ضد قارچی، پودرهای ضد قارچی و یا داروهای خوراکی می‌شود. همچنین، پیشگیری از عفونت‌های قارچی پوست شامل استفاده از لباس‌های مناسب، عدم استفاده از لباس‌ها و ملحفه‌های مرطوب، استفاده از تنها اشیاء شخصی و عدم استفاده از اشیاء شخصی افراد دیگر، و شستشوی منظم با استفاده از صابون مناسب است.

Tinea: عفونت قارچی شایع پوست است که به شکل کرم حلقه‌ای در هر نقطه‌ای از بدن قابل مشاهده است و تشخیص آن با تست KOH و بررسی با لامپ وود است

شایع‌ترین نوع تینه آ: قارچ پاها (بویژه در کف پاها یا بین انگشتان به دلیل تعریق زیاد)

سایر محل‌های شایع بیماری عفونت قارچی پوست: سر، ناحیه تناسلی (بخصوص در دیابتی ها) و ناخن است

درمان عفونت قارچی پا:

خشک نگهداشتن پاها، استفاده از جوراب نخی، عدم استفاده از کفش‌های با تخت پلاستیکی، گذاشتن پنبه بین انگشتان، زدن پودر ضد قارچ بعد از خشک کردن پاها و در موارد حاد: استفاده از محلول نمکی و پرمنگنات پتاسیم جهت تمیز کردن دلمه‌ها و پوسته‌ها و استفاده از داروهای ضد قارچ مانند لوسیون کلوتریمازول

عفونت‌های انگلی پوست

شپش:

آلودگی سر، بدن یا ناحیه تناسلی با شپش است و مهمترین علامت آن خارش موها و کف سر است

درمان اصلی شپش ، شستن موها با شامپوی حاوی لیندان یا ترکیبات پرمترین است

گال (Scabies)

آلودگی پوستی توسط حشره‌ای با نام سارکوپتس اسکیبی است و معمولا علایم آن ۴ هفته پس از تماس با این انگل علایم ظاهر می‌شود که شامل موارد زیر است:

خارش شدید بخصوص در شب (علامت کلاسیک گال)

حفره زیر پوستی صاف یا مواج قهوه‌ای یا سیاه و ضایعات نخی شکل بین انگشتان و مچ‌های دست

تشخیص گال به وسیله مشاهده حشره در پوست توسط روش شیو و  بیوپسی است

مراقبت و درمان گال به صورت زیر است:

حمام با صابون برای خشکاندن پوسته‌ها و حشرات

داروهای ضد گال در تمام نواحی بدن (بجز صورت و سر که مبتلا به گال نمی‌شود)

کورتون ها: پس از پایان دوره درمان بر روی ضایعات

لازم به یاداوری است که برای درمان گال باید درمان تمام اعضای خانواده بیمار با یا بدون علامت را انجام داد و همه افراد خانواده باید درمان شوند

برای جلوگیری از انتقال گال باید به صورت مرتبط به تعویض ملحفه‌ها و لباس‌ها و شستن آن ها با آب بسیار داغ و خشک کردن با حرارت بالا پرداخت

 اختلالات تاولی پوست

پمفیگوس ولگاریس

یک بیماری نادر پوستی که با ظهور تاول‌های پوستی بزرگ و بدبو همراه است که مدتی بعد پاره شده و زخم دردناک و دارای ترشح بجای گذاشته و روی زخم‌ها را دلمه می‌پوشاند.

یکی از مهمترین علامت های آن علامت نیکولسکی (Nikolsky Sign)است که در واقع شرایطی است مه در صورت فشار به پوست تاول ایجاد میشود.

تشخیص: ۱. بیوپسی از تاول و ۲. وجود آنتی بادی‌های IgG

درمان:

انتخابی: دادن کورتون تزریقی با دوز بالا تا فروکش کردن علایم بالینی و سپس کورتون خوراکی

دیگر درمان ها: داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین

درمان با طلا همراه با کورتون‌ها در اشکال مزمن بیماری

پلاسمافرز جهت کاهش سطح سرمی پلاسما از آنتی بادی‌ها

درمان موضعی با سیلور سولفادیازین یا ژل لیدوکائین (زایلوکایین)

 پمفیگوئید تاولی

یک بیماری خوش خیم طی ۵ تا ۶ سال درمان می‌شود که البته بدون درمان سرکوب سیستم ایمنی و کورتون ها، کشنده است.

اختلال مزمن تاولی در زیر اپیدرم که علت آن بیماری خود ایمنی است که باعث ایجاد تاول بزرگ و شل زیر پوستی عمدتاً در کشاله ران، زیر بغل، ساعد و پاها در سنین بالا که  با خارش شدید  همراه است

بدخیمی‌های پوست

۲ نوع است، شامل: کارسینوم سلولهای بازال و پوششی

کارسینوم سلول های بازال

سرطان سلولهای بازال شایعتر است و معمولا در نواحی آفتاب دیده بیشتر دیده میشود. این بیماری رابطه مستقیم با سن و در معرض آفتاب بودن دارد و نسبتی معکوس با میزانین ملانین پوست دارد

علائم کارسینوم سلول‌های بازال پوست، ندولهای کوچک و نرم لبه‌های مات و صدفی است که با بزرگی عروق ناحیه همراه است. این بیماری بیشتر در ناحیه صورت است

کارسینوم سلولهای پوششی

این بیماری در واقع تکثیر بدخیم سلولهای اپیدرم است و در نواحی تحت تابش بیشتر دیده میشود و به علت متاستاتیک بودن بوسیله خون یا لنف و تهاجم شدید خطرناک ترند.

مدیریت و پیگیری اختلالات پوستی

به مدیریت و پیگیری اختلالات پوستی بسیار مهم است، زیرا این اختلالات ممکن است علائم و نشانه‌هایی روی پوست شما نشان دهند که مربوط به بیماری‌هایی مانند عفونت‌های باکتریایی، قارچی، ویروسی، التهابی و یا بیماری‌های پوستی ناشی از عوامل خارجی مانند آفتاب، آلودگی هوا، تماس با مواد شیمیایی و دیگر عوامل است.

اگر این اختلالات پوستی را نادیده بگیرید، ممکن است مشکلات شدیدتری را برایتان ایجاد کنند و در برخی موارد حتی می‌توانند به بیماری‌های جدی مانند سرطان پوستی منجر شوند. با مراجعه به پزشک متخصص پوست، می‌توانید علت و نوع اختلالات پوستی خود را تشخیص دهید و درمان مناسب را برای آنها تجویز کنید.

به علاوه، در برخی موارد، اختلالات پوستی ممکن است نشانه اختلالات دیگر در بدن باشند، بنابراین پیگیری و درمان این اختلالات می‌تواند به شناسایی و درمان بیماری‌های دیگر نیز کمک کند. در کل، مراقبت و درمان مناسب از پوست می‌تواند به حفظ سلامتی و زیبایی پوست کمک کند و به شما اعتماد به نفس بیشتری بدهد.

 

دکتر امیرحسین گیتی نورد