پوست؛ بررسی پوست، عملکردها و اهمیت مراقبت از آن
راهنمای جامع پوست- بخش اول
پوست چیست؟
"پوست" عضو بسیار مهمی در بدن انسان است که به عنوان بزرگ‌ترین عضو بدن، بیشترین مساحت را در بدن پوشش می‌دهد. در واقع پوست، همراه با مو، ناخن، غدد چربی و غدد عرق، بخشی از سیستم پوششی است. این عضو بدن را در برابر عوامل خارجی و عوامل مختلف دیگر محافظت می‌کند و به‌عنوان یک حسگر برای درک محیط اطراف نیز عمل می‌کند. علاوه بر این، پوست عملکردهای مختلف دیگری همچون تنظیم دما و ترشح مواد مختلف انجام می‌دهد. به دلیل اهمیت بسیاری که پوست برای سلامتی بدن دارد، مراقبت مناسب از آن بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله به بررسی پوست، عملکردها و اهمیت مراقبت از آن خواهیم پرداخت.
عملکردهای پوست: چه کارهایی را پوست انجام می‌دهد؟
پوست، عملکردهای بسیاری دارد. این عضو از بدن در برابر خطرات مختلف ازجمله آسیب‌های مکانیکی، شیمیایی و حرارتی محافظت می‌کند. همچنین، پوست به‌عنوان یک حسگر، می‌تواند اطلاعاتی درباره محیط اطراف به مغز ارسال کند. پوست در هماهنگی با سایر اعضای بدن، می‌تواند دمای بدن را تنظیم کند و برای این کار عرق ترشح می‌کند. همچنین، پوست قادر به ترشح مواد مختلفی است که به‌عنوان مواد دفعی در نظر گرفته میشود، ازجمله چربی و عرق. به‌طور کلی، پوست عملکردهای گوناگونی دارد که محافظت از بدن، حس لامسه، تنظیم دما و ترشح مواد مختلف ازجمله برخی از آنها هستند. از این‌رو، مراقبت مناسب از پوست برای حفظ سلامتی بدن بسیار حائز اهمیت است.
به طور کلی عملکردهای پوست شامل موارد زیر است:
- حفاظت خارجی بدن
- تنظیم درجه حرارت
- حساسیت به درد و لمس
- تولید ویتامین D
- دفع مواد زاید بدن
- برقرای تعادل مایعات بدن
- موثر در پاسخ ایمنی
- حفظ ظاهر بدن
آناتومی پوست: لایه‌های پوست کدامند؟
پوست تقریبا ۱۵ تا ۲۰ درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهد. پوست از سه لایه اصلی تشکیل شده است که عبارتند از:
- اپیدرم، لایه بالایی.
- درم، لایه میانی.
- هیپودرم، لایه زیرین یا چربی.
لایه اپیدرم مسئول حفاظت از بدن در برابر عوامل خارجی است. این لایه شامل سلول‌های مرده است که به صورت توده‌های کوچک به‌صورت قشرهایی بر روی لایه میانی قرار دارند. لایه میانی یا درم شامل بافت همبندی، عروق خونی، عصب‌ها و غدد عرق است که حساسیت و حس بینایی را به پوست می‌بخشد. لایه زیرین یا بافت زیرجلدی شامل بافت چربی است که به عنوان یک لایه نرم و چرب در زیر پوست قرار دارد و به عنوان یک پایه برای پوست و ارگان‌های دیگر بدن عمل می‌کند. در کل، سه لایه پوست به‌صورت هماهنگ با یکدیگر کار میکنند تا بدن را در برابر تهدیدات خارجی محافظت کنند و عملکردهای ضروری دیگر را نیز انجام دهند.
لایه‌های پوست و عملکرد هرکدام از آنها را در ادامه بررسی میکنیم
اپیدرم (لایه بالایی پوست) چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟
اپیدرم لایه بالایی پوست است که میتوان آن را دید و لمس کرد. کراتین (پروتئینی در داخل سلول‌های پوست) سلول‌های پوست را می‌سازد و همراه با پروتئین‌های دیگر به هم می‌چسبد و این لایه را تشکیل می‌دهد.
اپیدرم یا همان لایه خارجی پوست شامل این بخش‌ها می‌باشد:
- کراتینوسیت ها: دارای سلول‌های زنده است که در حال تقسیم مداوم هستند و روی آنها با سلول‌های مرده‌ای که از درم بوجود می‌آید، پوشیده میشود. این سلول‌های مرده حاوی کراتین بوده و سد بیرونی پوست را تشکیل می‌دهند.
- ملانوسیت ها: تولید کننده ملانین و سازنده رنگ پوست و مو
- سلول‌های لانگرهانس: موثر در واکنش‌های ایمنی پوست
- سلول‌های مرکل: انتقال دهنده تحریکات به آکسون از طریق یک سیناپس شیمیایی
وظایف اپیدرم شامل موارد زیر است:
- ایجاد سد محافظتی: اپیدرم از ورود باکتری‌ها و میکروب‌ها به بدن و جریان خون و ایجاد عفونت جلوگیری می‌کند. همچنین در برابر باران، آفتاب و سایر عناصر محافظت می‌کند.
- ایجاد پوست جدید: اپیدرم به طور مداوم سلول‌های جدید پوست می‌سازد. این سلول‌های جدید جایگزین حدود ۴۰۰۰۰ سلول قدیمی پوستی میشوند که بدن شما هر روز می‌ریزد. شما هر ۳۰ روز یک بار پوست جدیدی دارید.
- شرکت در سیستم ایمنی بدن: سلول‌های لانگرهانس در اپیدرم بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند. آنها به مبارزه با میکروب‌ها و عفونت‌ها کمک میکنند.
- فراهم کردن رنگ پوست: اپیدرم حاوی ملانین است، رنگدانه‌ای که به پوست رنگ می‌دهد. میزان ملانین شما رنگ پوست، مو و چشم شما را تعیین می‌کند. افرادی که ملانین بیشتری تولید میکنند پوست تیره‌تری دارند و ممکن است زودتر برنزه شوند.
درم (لایه میانی پوست) چیست و چه وظایفی دارد؟
لایه درم ۹۰ درصد ضخامت پوست را تشکیل می‌دهد.
درم شامل لایه پاپیلاری و رتیکولر است و حاوی عروق خونی و لنفی، اعصاب، غدد چربی، غدد عرق و فولیکول‌های مو است.
این لایه میانی پوست وظایف زیر را بر عهده دارد:
کلاژن و الاستین دارد: کلاژن پروتئینی است که سلول‌های پوست را قوی و انعطاف‌پذیر می‌کند. پروتئین دیگری که در درم یافت میشود، الاستین است که پوست را انعطاف‌پذیر نگه می‌دارد و به پوست کشیده شده کمک می‌کند تا شکل خود را دوباره به دست آورد.
رشد مو: ریشه فولیکول‌های مو به درم می‌چسبند.
مشارکت در حس‌ها و آگاهی محیطی: اعصاب درم به فرد می‌گویند که چیزی بیش از حد گرم است و نباید آن را لمس کند یا چیزی برای پوست خارش‌زا است یا لمس شیئ چگونه است، آیا نرم است یا سفت. این گیرنده‌های عصبی همچنین به فرد در درک احساس درد کمک میکنند.
تولید چربی: غدد چربی در درم به نرم و صاف نگه داشتن پوست کمک میکنند. چربی‌ها همچنین از جذب آب بیش از حد پوست در هنگام شنا و شرایط دیگر جلوگیری میکنند
تولید عرق: غدد عرق در درم، عرق را از طریق منافذ پوست آزاد میکنند. عرق به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند.
خون را تامین می‌کند: رگ‌های خونی در درم مواد مغذی را برای اپیدرم فراهم میکنند و لایه‌های پوست را سالم نگه می‌دارند.
هیپودرم (لایه زیرین پوست) چیست و چه وظایفی دارد؟
لایه زیرین پوست یا هیپودرم، لایه چربی است.
This content has been removed due to infringement.
وظایف هیپودرم شامل وارد زیر است:
محافظت از ماهیچه‌ها و استخوان ها: چربی موجود در هیپودرم از عضلات و استخوان‌ها در برابر صدمات در هنگام سقوط یا تصادف، و آسیب‌های فیزیکی محافظت می‌کند.
دارای بافت همبند: این بافت لایه‌های پوست را به ماهیچه‌ها و استخوان‌ها متصل می‌کند.
کمک به اعصاب و عروق خونی: اعصاب و رگ‌های خونی در درم (لایه میانی) در هیپودرم بزرگتر میشوند. این اعصاب و رگ‌های خونی منشعب میشوند تا هیپودرمو پوست را به بقیه بدن متصل کنند.
تنظیم دمای بدن: چربی موجود در هیپودرم از سرد شدن یا گرم شدن بیش از حد بدن جلوگیری می‌کند.
چه چیزهای دیگری پوست را تشکیل می‌دهد؟
حدود دو سانتی متر از پوست، تقریباً ۱۹ میلیون سلول پوست و ۶۰۰۰۰ ملانوسیت (سلول‌هایی که ملانین یا رنگدانه پوست را می‌سازند) دارد. همچنین حاوی ۱۰۰۰ پایانه عصبی و ۲۰ رگ خونی است.
شرایط و بیماری‌های سلامتی پوست
چه شرایط و اختلالاتی روی پوست تاثیر می‌گذارد؟
پوست ممکن است به بیماری‌های مختلفی مبتلا شود. بیماری‌های پوستی میتوانند به‌شکل موقت و یا مزمن باشند و ممکن است باعث ایجاد علائمی همچون خارش، التهاب، خشکی، قرمزی و غیره شوند. این بیماری‌ها میتوانند شامل:
آلرژی‌هایی مانند: درماتیت تماسی و تاول، نیش حشرات مانند نیش عنکبوت، نیش کنه و نیش پشه، سرطان پوست از جمله: ملانوما، عفونت‌های پوستی مانند: سلولیت، بثورات پوستی و خشکی پوست، اختلالات پوستی مانند: آکنه، لک، اگزما، پسوریازیس و ویتیلیگو، ضایعات پوستی مانند: خال، کک و مک و برچسب‌های پوستی، زخم، سوختگی (از جمله آفتاب سوختگی) و جای زخم و… باشند
برخی از بیماری‌های پوستی رایج شامل جوش، اگزما، پسوریازیس و سرطان پوست هستند. جوش به‌عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی، در اثر انسداد منافذ چربی و بافت زیرین پوست به‌وجود می‌آید. اگزما یک بیماری پوستی مزمن است که باعث التهاب، خشکی و خارش پوست میشود. پسوریازیس نیز یک بیماری پوستی مزمن است که باعث تشکیل لکه‌های قرمز و خشک بر روی پوست میشود. سرطان پوست یک بیماری خطرناک است که در اثر تغییرات در سلول‌های پوستی به‌وجود می‌آید و باعث تشکیل لکه‌های قهوه‌ای، قرمز و یا سفید روی پوست میشود.
اگرچه بیماری‌های پوستی میتوانند برای فرد مبتلا به آنها مشکل‌ساز باشند، اما با رعایت مراقبت‌های پوستی صحیح، استفاده از روتین‌های پوستی مانند روتین پوستی کره ای، مراجعه به پزشک در صورت لزوم، میتوان این بیماری‌ها را کنترل کرد و بهبود یافت.
مراقبت از پوست: چگونه می‌توانم از پوستم محافظت کنم؟
مراقبت مناسب از پوست، برای حفظ سلامتی و زیبایی آن بسیار حائز اهمیت است. برای مراقبت از پوست، می‌تواند روش‌هایی را ازجمله حفظ رژیم غذایی سالم، پیشگیری از قرار گرفتن طولانی در مقابل نور خورشید، استفاده از محصولات مراقبت از پوست مناسب و استفاده از روتین پوستی مناسب را رعایت کرد.
حفظ یک رژیم غذایی سالم با مصرف مواد غذایی با ویتامین‌های ضروری، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها و استفاده از مکمل‌های تقویت پوست و مو می‌تواند به پوست کمک کند تا سالم و نرم باقی بماند. همچنین، مصرف آب به میزان کافی نیز بسیار حائز اهمیت است.
استفاده از محصولات مراقبت از پوست مناسب نیز می‌تواند به حفظ سلامتی پوست کمک کند. انتخاب محصولاتی که به نوع پوست شما مناسب هستند، بسیار مهم است. و برای این کار بهتر است از راهنمای استفاده از محصولات پوستی مناسب استفاده کرد به‌عنوان مثال، اگر پوست چرب است، باید از محصولات ضد چربی پوست استفاده کرد.
پیشگیری از قرارگرفتن طولانی در مقابل نور خورشید نیز برای حفظ سلامتی پوست بسیار مهم است. برای این منظور، می‌توانید از استفاده از لوازم حفاظتی مانند کلاه، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب استفاده کرد. برای انتخاب ضد آفتاب میتوان از راهنمای انتخاب ضد آفتاب مناسب استفاده کرد.
به‌طور کلی، مراقبت مناسب از پوست به‌وسیله رعایت رژیم غذایی سالم، پیشگیری از تعریض نور خورشید و استفاده از محصولات مراقبت از پوست مناسب می‌تواند به حفظ سلامتی و زیبایی پوست کمک کند.
پیری و پوست
همانطور که افراد پیر میشوند، پوست آنها نیز تغییراتی را تجربه می‌کند. برخی از تغییرات شایع پوستی در پیری شامل چروک، لکه‌های پیری و پوستی که فرو می‌رود میشوند.
چروک‌ها به‌عنوان یکی از شایع‌ترین علائم پیری پوست، در نتیجه کاهش انعطاف پوست و تغییر در ساختار کلاژن و الاستین به‌وجود می‌آیند. همچنین، عواملی همچون اشعه ماوراء بنفش، دود سیگار و تغییرات هورمونی هم میتوانند به‌وجود چروک کمک کنند.
لکه‌های پیری نیز معمولا در اثر تماس مکرر پوست با نور خورشید به‌وجود می‌آیند. این لکه‌ها معمولا بر روی صورت، دست‌ها و سایر قسمت‌های بدنی که بیشتر در تماس با نور خورشید هستند، به‌وجود می‌آیند.
همچنین پوست پیر نیز ممکن است به‌علت کاهش کلاژن و الاستین، فرو رود و به‌شکلی که پیش از این بوده نباشد. این تغییرات معمولا در قسمت‌هایی از صورت، گردن و دست‌ها قابل مشاهده هستند.
به‌عنوان یکی از عوامل پیشگیری در برابر تغییرات پوستی در پیری، میتوان به رعایت مراقبت‌های پوستی مناسب و پیشگیری از تماس مکرر پوست با نور خورشید اشاره کرد. همچنین، مصرف مواد غذایی با ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری و استفاده از مکمل‌های پوست و موی مناسب همچون کلاژن، انجام ورزش‌های منظم نیز ممکن است به حفظ سلامت و جوانی پوست کمک کند.
در واقع باید در نظر داشت که با افزایش سن، پوست کلاژن و الاستین را از دست می‌دهد. این امر باعث نازک شدن لایه میانی پوست (درم) میشود. در نتیجه ممکن است پوست شل شود و چین و چروک ایجاد شود. در حالی که نمی‌توانید روند پیری را متوقف کنید،
در واقع راهکارهای پیشنهادی تغییر در سبک زندگی که باعث جلوگیری از پیری پوست میشود شامل موارد زیر میشوند:
هر روز از ضد آفتاب استفاده کرد (حتی اگر بیشتر در داخل خانه هستید). ضدآفتابی با فاکتور حفاظت از آفتاب طیف وسیع (SPF) حداقل ۳۰ انتخاب مناسبی برای جلوگیری از پیرپوستی است
در داخل یا خارج از خانه برنزه نکرد؛ برنزه شدن باعث آسیب پوست میشود. پوست را پیر می‌کند و می‌تواند باعث سرطان پوست شود.
راه‌های سالمی برای مدیریت استرس پیدا کرد. استرس می‌تواند برخی از بیماری‌های پوستی را بدتر کند.
برای بررسی تغییراتی که ممکن است نشانه سرطان پوست باشد، به طور منظم معاینه پوست و خال را انجام داد.
ترک سیگار و استفاده از محصولات تنباکو راه کار دیگر جلوگیری از پیر شدن پوست است. نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در سیگار و سیگارهای الکترونیکی پوست زودتر پیر میشوند.
برای شستشوی صورت خود در صبح و شب از پاک کننده‌های ملایم استفاده کرد.
به طور مرتب استحمام کرد و برای جلوگیری از خشکی پوست از لوسیون و مرطوب کننده مناسب استفاده کرد.
رنگ پوست و تنوع آن
رنگ پوست انسان‌ها بسیار متنوع است و از رنگ بسیار روشن تا رنگ تیره تنوع‌های گسترده‌ای دارد. این تنوع در رنگ پوست، بیشتر به‌علت تنوع در مقدار و توزیع ماده‌ی ملانین در پوست است.
مسئله رنگ پوست به‌عنوان یکی از عوامل تنوع بین فردی، می‌تواند در برخی جوامع به‌عنوان یک عامل اجتماعی و فرهنگی مطرح شود. برخی از جوامع، به‌عنوان مثال، رنگ پوست را به‌عنوان یک عامل مهم در تقسیم‌بندی جامعه و تعیین جایگاه اجتماعی فرد، به‌کار می‌برند.
این نگرش‌ها معمولا در برخی جوامع به‌عنوان نوعی تبعیض به‌کار گرفته میشوند. در برخی دیگر از جوامع، رنگ پوست به‌عنوان یکی از عوامل تنوع بین فردی شناخته شده و در برگیرنده تنوع فرهنگی و اجتماعی جوامع مختلف است.
به‌طور کلی، مسئله رنگ پوست و تنوع آن، به‌عنوان یکی از عوامل تنوع بین فردی و فرهنگی در جوامع مختلف، مورد توجه قرار گرفته است. این مسئله نیازمند ارتقای آگاهی و توجه به شکاف‌های اجتماعی و فرهنگی است و باید به‌عنوان یک فرصت برای تقویت همبستگی و تنوع فرهنگی در جوامع مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله، به بررسی مسائل مختلفی مرتبط با پوست پرداختیم. از جمله، ساختار پوست، عوامل مختلفی که میتوانند به تغییرات پوستی منجر شوند و نیز مسئله تنوع رنگ پوست.
از نکات مهمی که در این مقاله مطرح شد، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مراقبت مناسب از پوست، به‌طور قابل توجهی می‌تواند به حفظ سلامت پوست و جلوگیری از تغییرات پوستی پیشگیری کند.
- عوامل مختلفی همچون اشعه ماوراء بنفش، دود سیگار و تغییرات هورمونی میتوانند به‌وجود تغییرات پوستی بیشتری در پیری منجر شوند.
- تنوع رنگ پوست، یکی از عوامل تنوع بین فردی و فرهنگی است که نیازمند آگاهی و توجه به شکاف‌های اجتماعی و فرهنگی است.
- مصرف مواد غذایی با ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری و انجام ورزش‌های منظم، ، استفاده از مکمل‌های تقویت پوست و مو و رعایت روتین پوستی می‌تواند به حفظ سلامت و جوانی پوست کمک کند.
- در کل، مراقبت از پوست به‌عنوان یکی از عوامل مهم حفظ سلامت، جوانی و زیبایی پوست، باید به‌عنوان یک عادت سالم در زندگی روزمره ما مورد توجه قرار گیرد.
با رعایت مراقبت‌های پوستی مناسب و انجام ورزش‌های منظم، می‌توانید پوست سالم و جوانی داشته باشید. پوست شما یکی از عوامل مهم زیبایی شماست، بنابراین به آن اهمیت بدهید و زیبایی طبیعی خود را حفظ کنید.
دکتر امیرحسین گیتی نورد
