گرمای بی سابقه در تهران و شهرهای بزرگ | بحران جدی برای آب و برق در تابستان 1404
هشدار موج گرمای بی‌سابقه در تهران و جنوب کشور؛ تابستان ۱۴۰۴ دمای ۵۰ درجه را ثبت کرد
در میانه تابستان ۱۴۰۴، موجی بی‌سابقه از گرما بخش‌های گسترده‌ای از ایران را تحت تأثیر قرار داده است. طبق اعلام سازمان هواشناسی کشور، در هفته دوم تیرماه، دمای هوا در برخی مناطق جنوبی و مرکزی به مرز ۵۰ درجه سانتی‌گراد رسید؛ وضعیتی که از نظر شاخص‌های زیست‌محیطی و سلامت عمومی در محدوده خطرناک قرار دارد. پدیده افزایش دمای بی‌سابقه نه‌تنها تهران، بلکه شهرهایی مانند اهواز، بندرعباس، یزد، شیراز و کرمان را هم درگیر کرده است. اهواز روز گذشته با ثبت دمای ۵۲ درجه، گرم‌ترین نقطه کشور لقب گرفت.
رئیس مرکز پیش‌بینی سازمان هواشناسی با تأکید بر اینکه چنین سطحی از گرما در تیرماه در دهه‌های گذشته نادر بوده، گفت: «الگوی اقلیمی ایران در حال دگرگونی‌ا‌ست و گرمایش جهانی، کاهش پوشش گیاهی و تأثیرات پدیده ال‌نینو، از جمله دلایل اصلی بروز این وضعیت هستند». وی همچنین اعلام کرد که موج گرمای فعلی حداقل تا یک هفته آینده در بسیاری از مناطق تداوم خواهد داشت.
افزایش بار بیماری‌ها و مراجعات اورژانسی
هم‌زمان با شدت گرفتن گرما، وزارت بهداشت هم نسبت به خطرات جدی ناشی از دمای بالا هشدار داده است. طبق آمار اعلام‌شده، تنها در تهران، بیش از ۲۵۰۰ مورد مراجعه به مراکز درمانی با علائم گرمازدگی، افت فشار و تشنج ناشی از گرما ثبت شده است. سالمندان، کودکان، بیماران قلبی و کارگران فضای باز جزو آسیب‌پذیرترین گروه‌ها هستند که تحت تأثیر مستقیم این شرایط قرار گرفته‌اند.
مراکز درمانی در استان‌های جنوبی هم اعلام آماده‌باش کرده‌اند و تیم‌های اورژانس شهری با امکانات ویژه در مناطق پرخطر مستقر شده‌اند. همچنین آموزش‌های لازم برای پیشگیری از گرمازدگی از طریق رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی در حال انتشار است.
کاهش ساعات کاری و تعطیلی ادارات
در پی تداوم دمای بالا، استانداری‌ها در استان‌های مختلف تدابیر پیشگیرانه‌ای اتخاذ کرده‌اند. در برخی استان‌ها، ساعات کاری ادارات به ساعات ابتدایی صبح محدود شده و شیفت‌های عصرگاهی حذف شده‌اند. وزارت آموزش‌وپرورش هم اعلام کرده که فعالیت مدارس تابستانی در مناطق گرمسیر موقتا متوقف شده است.
همچنین برخی شهرداری‌ها از اجرای طرح‌های محدودیت تردد در ساعت‌های گرم روز خبر داده‌اند تا از تردد غیرضروری و افزایش مصرف سوخت جلوگیری شود. کارشناسان انرژی هم خواستار مدیریت مصرف برق در ساعات اوج گرما شده‌اند تا از بروز خاموشی‌های احتمالی جلوگیری گردد.
بحران آب و برق؛ تابستانی دشوار برای زیرساخت‌ها
با افزایش تقاضای بی‌سابقه برای کولرها و تجهیزات سرمایشی، مصرف برق در هفته جاری تا ۱۵ درصد بالاتر از مدت مشابه سال گذشته گزارش شده است. شرکت توانیر هشدار داده است که در صورت ادامه روند مصرف، امکان اجرای خاموشی‌های مقطعی در برخی مناطق دور از انتظار نیست. در کنار این موضوع، کاهش سطح منابع آب در پی خشکسالی‌های چندساله، شرایط را برای تأمین پایدار آب در شهرهای گرمسیر سخت‌تر کرده است.
توصیه‌های بهداشتی و ایمنی برای عبور از گرما
سازمان‌های سلامت و امدادی توصیه کرده‌اند تا حد امکان از خروج غیرضروری در ساعات ۱۱ صبح تا ۵ عصر پرهیز شود. استفاده از پوشش مناسب، نوشیدن آب به‌صورت منظم، و پرهیز از فعالیت‌های سنگین از جمله راهکارهای اصلی مقابله با گرمای شدید هستند. همچنین به شهروندان توصیه شده در صورت مشاهده علائم گرمازدگی مانند سردرد، تهوع، تعریق شدید، یا کاهش سطح هوشیاری، فورا به اورژانس مراجعه کنند.
در شرایطی که تابستان ۱۴۰۴ با موج گرمای کم‌سابقه آغاز شده، همراهی مردم با هشدارها و رعایت نکات ایمنی می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های انسانی و فشار بر زیرساخت‌ها ایفا کند. آیا گرمای امسال زنگ خطر جدی‌تری برای تغییرات اقلیمی در ایران نیست؟
سازمان هواشناسی: گرمای تیرماه ۱۴۰۴ در ایران رکورد زد
سازمان هواشناسی کشور با انتشار گزارشی رسمی از ثبت بالاترین میانگین دمای تیرماه طی دهه‌های اخیر در ایران خبر داد؛ رکوردی نگران‌کننده که نه‌تنها پیامدهای اقلیمی، بلکه تبعات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی گسترده‌ای به‌همراه داشته است. این گزارش نشان می‌دهد که دمای متوسط بسیاری از شهرهای مرکزی، جنوبی و حتی شمالی کشور، در مقایسه با میانگین بلندمدت ۳۰ ساله، بین ۳ تا ۷ درجه افزایش داشته و در برخی مناطق رکوردهای تاریخی دما شکسته شده است.
در تهران، دمای هوا برای چندین روز پیاپی به بیش از ۴۶ درجه سانتی‌گراد رسید؛ اتفاقی کم‌سابقه که حتی در گرم‌ترین روزهای تیرماه در سال‌های گذشته سابقه نداشته است. شهرهایی مانند اهواز، بندرعباس، بوشهر، کرمان و یزد هم در صدر فهرست گرم‌ترین مناطق قرار گرفتند. اهواز با ثبت دمای ۵۲ درجه، یکی از گرم‌ترین روزهای تاریخ ثبت‌شده‌اش را تجربه کرد. این شرایط جوی، زنگ خطری جدی برای زیرساخت‌های کشور و سلامت عمومی به‌صدا درآورده است.
پیش‌بینی‌ها محقق شد؛ ال‌نینو و کاهش پوشش گیاهی در کنار هم
کارشناسان اقلیمی علت این افزایش بی‌سابقه دما را ترکیبی از عوامل جهانی و محلی می‌دانند. بازگشت پدیده ال‌نینو، افزایش سطح گازهای گلخانه‌ای، کاهش بارندگی‌های فصلی و روند بیابان‌زایی در ایران، از جمله دلایل برجسته این گرمای کم‌سابقه عنوان شده‌اند. به‌گفته رئیس پژوهشکده اقلیم‌شناسی، ایران در حال ورود به دوره‌هایی از گرمایش شدید با نوسانات فصلی غیرقابل پیش‌بینی است و گرمای تیرماه تنها نشانه‌ای از شرایط دشوار آینده خواهد بود.
افزایش مراجعات درمانی؛ هشداری برای سلامت عمومی
در کنار این بحران اقلیمی، نظام سلامت کشور هم تحت فشار قرار گرفته است. وزارت بهداشت گزارش داده که تنها در بازه‌ی دو هفته نخست تیرماه، بیش از ۱۲ هزار مورد مراجعه مرتبط با علائم گرمازدگی، افت فشار، تشدید بیماری‌های قلبی و اختلالات تنفسی در سطح کشور ثبت شده است. در برخی شهرها مانند شیراز، زاهدان و آبادان، حتی بیمارستان‌های اصلی با کمبود فضای بستری موقت روبه‌رو شدند.
هم‌زمان، کارگران مشاغل فضای باز، مأموران خدمات شهری، رانندگان حمل‌ونقل عمومی و سالمندان، جزو آسیب‌پذیرترین اقشار معرفی شده‌اند. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم هشدار داده که در صورت ادامه این شرایط، احتمال تعلیق فعالیت‌های روزانه در برخی مشاغل پرریسک افزایش پیدا خواهد کرد.
واکنش دولت و مدیریت بحران
در پی انتشار گزارش‌های هواشناسی، ستاد مدیریت بحران ملی با همکاری وزارت کشور و استانداری‌ها، تدابیری اضطراری اتخاذ کرده است. از جمله این اقدامات می‌توان به کاهش ساعات کاری ادارات دولتی، تعطیلی مدارس تابستانی در برخی مناطق، تأمین آب شرب اضطراری برای شهرهای کم‌آب و آماده‌باش کامل نیروهای امدادی اشاره کرد.
شرکت توانیر هم با هشدار نسبت به اوج‌گیری مصرف برق، خواستار مدیریت مصرف در ساعات گرم روز شده است. برخی استان‌ها به‌صورت موقت طرح خاموشی چرخشی را برای کاهش فشار بر شبکه برق اعمال کرده‌اند.
نگرانی درباره تابستان‌های آینده
گزارش سازمان هواشناسی تنها نگاهی به یک وضعیت گذرا نیست؛ بلکه هشداری درباره روندی است که می‌تواند هر سال شدیدتر تکرار شود. اگرچه رکورد دمای تیرماه ۱۴۰۴ شکسته شده؛ اما آنچه نگران‌کننده‌تر است، عادی‌شدن این پدیده در سال‌های پیش‌روست. کارشناسان معتقدند بدون برنامه‌ریزی راهبردی برای سازگاری اقلیمی، تابستان‌های ایران ممکن است به دوره‌هایی غیرقابل تحمل از نظر سلامت، انرژی و امنیت تبدیل شوند.
تیر ۱۴۰۴ نشان داد که بحران آب‌وهوا دیگر موضوعی برای آینده نیست؛ در حال رخ دادن است.
افزایش ناگهانی دما در ایران؛ هشدار به سالمندان و بیماران مزمن
با اوج‌گیری بی‌سابقه دمای هوا در روزهای اخیر، سازمان هواشناسی و وزارت بهداشت به‌طور هم‌زمان نسبت به افزایش خطرات گرمای شدید برای گروه‌های حساس ازجمله سالمندان، کودکان و بیماران قلبی‌عروقی یا تنفسی هشدار داده‌اند.
در بسیاری از شهرها مانند اهواز، بندرعباس، کرمان، بوشهر و یزد، شرایط جوی به‌گونه‌ای است که ماندن در فضای باز حتی برای چند دقیقه می‌تواند منجر به بروز علائم شدید گرمازدگی یا اختلالات قلبی شود. در تهران هم با عبور دما از مرز ۴۶ درجه سانتی‌گراد، مراکز درمانی شاهد افزایش چشم‌گیر مراجعه بیماران با علائمی مانند تنگی نفس، افت فشار، سردرد، تهوع و بی‌حالی هستند.
توصیه‌های پزشکی برای عبور از شرایط بحرانی
وزارت بهداشت با صدور اطلاعیه‌ای رسمی، از سالمندان، بیماران مزمن و افراد دارای ناتوانی جسمی خواسته است که در ساعات میانی روز از خانه خارج نشوند. در این اطلاعیه آمده است که دمای بالا می‌تواند عملکرد قلب، کلیه، ریه و سیستم عصبی را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد و مصرف برخی داروها هم ممکن است حساسیت بدن به گرما را افزایش دهد. بنابراین، مشورت با پزشک برای تنظیم دوز دارو در این ایام ضروری اعلام شده است.
همچنین به بیماران توصیه شده از قرار گرفتن در محیط‌های فاقد تهویه یا فضاهای بسته با رطوبت بالا خودداری کنند و میزان مصرف آب و مایعات خنک بدون قند را افزایش دهند. به مراقبین سالمندان در منزل و مراکز نگهداری نیز هشدار داده شده که وضعیت جسمی آنها را به‌صورت مرتب بررسی کنند و در صورت مشاهده علائم گرمازدگی، فورا با اورژانس تماس بگیرند.
پاسخ سیستم درمانی و آمادگی اورژانس‌ها
در واکنش به هشدارهای بهداشتی، اورژانس کشور در حالت آماده‌باش کامل قرار دارد. تجهیزات خنک‌کننده سیار، آمبولانس‌های ویژه و تیم‌های امدادی در نزدیکی مناطق پرتردد مانند بازارها، پایانه‌ها و بوستان‌های شهری مستقر شده‌اند. همچنین مراکز درمانی بیمارستانی موظف شده‌اند ظرفیت اورژانس و بخش‌های بستری داخلی را برای پذیرش سریع بیماران آسیب‌پذیر افزایش دهند.
در استان‌هایی مانند خوزستان، فارس و هرمزگان، مراکز سلامت شهری از مردم خواسته‌اند در صورت نداشتن امکانات خنک‌کننده، به ایستگاه‌های عمومی سرمایشی و خدمات اجتماعی شهرداری‌ها مراجعه کنند.
لزوم بازنگری در سیاست‌های اقلیمی و سلامت
افزایش ناگهانی دما و تکرار سالانه چنین پدیده‌هایی، به نگرانی‌ها درباره تاب‌آوری کشور در برابر تغییرات اقلیمی دامن زده است. کارشناسان حوزه بهداشت عمومی تأکید دارند که گرمازدگی در سالمندان و بیماران مزمن، تنها یک عارضه ساده نیست بلکه می‌تواند محرک بروز بحران‌های جدی‌تر مانند ایست قلبی یا سکته مغزی باشد. این گروه‌ها نیازمند حمایت ساختاری، آموزش عمومی و دسترسی آسان به خدمات سلامت در شرایط حاد اقلیمی هستند.
بازنشر
