آیا ماسک‌ها واقعا در هوای آلوده از جان ما محافظت می‌کنند؟

قطعا شما هم این ضرب المثل را شنیده‌اید که منسوب به کاشانی‌ها است که می‌گویند: کاچی به از هیچی! هدف از مطرح‌کردن این مَثَل، الزام به استفاده از ماسک در هوای آلوده است؛ چراکه با تنفس عادی بدن انسان دچار آسیب خواهد شد. در نتیجه نیاز است برای حفظ سلامتی، همراه با ماسک روی صورت در مناطق آلوده شهر رفت و آمد داشته باشیم. طبق آمار لحظه‌ای سایت شاخص کیفیت هوا در زمان واقعی و نسبت آلودگی هوا در شهرهای مختلف جهان مشاهده می‌شود که وضعیت در شهر تهران اصلا خوب نیست و اکثر مناطق در وضعیت ناسالم (قرمز) قرار دارند.

با شروع فصل سرما، کیفیت هوا در شهرهای بزرگ از جمله پایتخت، به شدت کاهش پیدا کرده و در روزهای سرد، پدیده «وارونگی‌هوا (Inversion)» باعث افزایش ناپایداری هوا می‌شود. در نتیجه این اتفاق، برای افراد حساس یا حتی عموم جامعه، میزان آلودگی را به حد ناسالم می‌رساند. زمانی که شاخص کیفیت هوا (AQI) بیش از ۱۰۰ واحد را تجاوز کند، برای زنان، کودکان و سالمندان توصیه می‌شود که به حداقل تردد در شهر توجه کنند. اغلب در صورت عبور این شاخص از ۱۵۰ واحد، دولت و شهرداری اقداماتی برای کاهش آلودگی هوا و محدودکردن تماس افراد با آلاینده‌ها انجام می‌دهند.

توصیه به استفاده از ماسک

کارشناسان به‌طور کلی توصیه می‌کنند که در شرایط آلودگی هوا، استفاده از ماسک می‌تواند به حفظ سلامتی کمک کند. ماسک‌هایی که دارای استانداردهای مناسب برای فیلتراسیون ذرات ریز هستند مانند N95 می‌توانند موثرتر باشند. هرچند ماسک‌ها تنها تا حدودی از تماس با آلاینده‌های هوا جلوگیری می‌کنند و با توجه به این موضوع، توجه به سایر اقدامات هم ضروری است. ماندن در خانه می‌تواند از جمله این اقدامات کاهش تماس با هوای آلوده با برنامه‌ریزی مناسب، استفاده از منابع رسمی برای آگاهی از کیفیت هوا و رعایت راهنمایی‌های بهداشتی در شرایط آلودگی هوا باشد.

با این حال، مطمئن‌شدن از استفاده صحیح و مداوم از ماسک، تعویض منظم آن و انتخاب ماسک‌های مناسب و با‌کیفیت هم از اهمیت بالایی برخوردار است. در شرایط هوای آلوده، گروه‌های حساس از جمله کودکان، سالمندان و افرادی که به علت بیماری‌های تنفسی یا قلبی در معرض خطر هستند، توصیه می‌شود که به‌طور حداقلی از خانه خارج نشوند. این گروه‌ها باید از ماسک‌های با استانداردهای ویژه بهره گرفته و در صورت نیاز به خروج از منزل، ماسک را به صورت صحیح و با دقت بالا استفاده کنند.

کدام ماسک اثربخشی بهتری دارد؟

در مواقع آلودگی هوا، ماسک‌های N95 یا FFP2 بهترین انتخاب هستند. این ماسک‌ها دارای فیلترهایی هستند که ذرات ریز و معلق در هوا را به خوبی فیلتر می‌کنند و می‌توانند موثرتر از ماسک‌های دیگر باشند. ماسک‌های جراحی هم می‌توانند در کاهش آلودگی هوا کمک کنند؛ اما اثربخشی کمتری در فیلتراسیون ذرات ریز دارند.

در کل، سه نوع اصلی از «ماسک‌ صورت» وجود دارد:

• ماسک‌های جراحی: این ماسک‌ها معمولاً از جنس پارچه‌ای یا غیربافته ساخته شده‌اند و برای جلوگیری از انتقال قطرات بین فردی به کار می‌روند.
• ماسک‌های N95 و FFP2 کربن اکتیو: این ماسک‌ها دارای فیلترهایی هستند که ذرات ریز هوا را فیلتر می‌کنند و می‌توانند در برابر آلودگی هوا و عوامل آلرژی‌زا محافظ خوبی باشند.
• ماسک‌های قابل تنظیم و قابل استفاده مجدد: این نوع ماسک‌ها معمولاً دارای فیلتر قابل تعویض هستند و می‌توانند برای مدت زمان طولانی‌تری استفاده شوند.

اما یک نکته مهم و فراموش‌شده وجود دارد و آن این است که ماسک را به‌درستی استفاده کنید و در صورت نیاز، با مراجعه به منابع موثق و راهنمایی از کارشناسان مربوطه ماسک مناسب خود را تهیه کنید.

فواید استفاده از ماسک

استفاده از ماسک در هوای آلوده می‌تواند به صورت زیر مزایایی داشته باشد:

• حفاظت از ریه‌ها: ماسک‌های با فیلتر مخصوص، از ورود ذرات ریز و آلاینده‌های هوا به داخل ریه‌ها جلوگیری کرده و از سلامت ریه‌ها مراقبت می‌کنند.
• کاهش تماس با آلودگی: با پوشش ماسک، تماس مستقیم با ذرات مضر در هوا کاهش می‌یابد و این می‌تواند از ابتلا به بیماری‌های تنفسی یا افزایش علائم آلرژی‌زا جلوگیری کند.
• حفظ سلامتی گروه‌های حساس: برای افراد حساس مانند کودکان و سالمندان، استفاده از ماسک در هوای آلوده می‌تواند به حفاظت از سلامت آن‌ها کمک کند و از بروز عوارض ناشی از آلودگی هوا جلوگیری کند.
• احساس آرامش نسبی: استفاده از ماسک ممکن است افراد را در مواجهه با هوای آلوده، احساس آرامش و اطمینان بیشتری دهد؛ زیرا آلودگی هوای کمتری به دستگاه تنفسی وارد می‌شود. قطعا این نوع احساس را در دوران کرونا به خاطر دارید که به هنگام زدن ماسک به صورت احساس امنیت بهداشتی بیشتری نسبت به محیط اطراف خود داشتید.

در کل باید عرض کنیم، طبق گفته کارشناسان، بر ضرورت استفاده از ماسک برای حفظ سلامتی در مناطق آلوده شهری تاکید شده است. همچنین در شرایط آلودگی شدید هوا، استفاده از ماسک‌هایی با استانداردهای مناسب همراه با اقدامات دیگر می‌تواند به حفظ سلامتی کمک کند. البته نوع ماسک و توصیه‌هایی برای انتخاب و استفاده صحیح از آن ذکر شده و اهمیت تعویض منظم ماسک بیان شده است. در پایان هم توجه به این نکته که گروه‌های حساس برای حداقلی‌کردن تماس با هوای آلوده، بهتر است از خانه خارج نشوند.

نویسنده: میم2چشم