افزایش نیاز به داروهای پایه در سفرهای تابستانی؛ توصیه پزشکان چیست؟

با آغاز موج سفرهای تابستانی، یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها، آماده‌سازی کیف دارویی مناسب برای همراه‌داشتن در مسیر است. تغییرات آب‌وهوایی، تغذیه متفاوت، فعالیت‌های بدنی بیشتر و افزایش مواجهه با عوامل آلرژن یا میکروبی، همگی می‌توانند احتمال بروز مشکلات جسمی در سفر را افزایش دهند. در همین راستا، پزشکان عمومی و داروسازان توصیه می‌کنند که هر خانواده پیش از سفر، مجموعه‌ای از داروهای پایه و ضروری را تهیه کرده و همراه خود داشته باشد.

دکتر مهسا رضایی، پزشک عمومی و مشاور سلامت، در گفت‌وگو با تحریریه ما می‌گوید:

یکی از مهم‌ترین مواردی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، تهیه داروهای بدون نسخه برای موقعیت‌های اورژانسی است. داروهایی مثل مسکن‌ها، تب‌برها، ضد تهوع، ضد اسهال و داروهای مربوط به حساسیت فصلی باید حتما در کیف سلامت مسافر وجود داشته باشند؛ به‌ویژه در سفرهای طولانی یا مناطقی که دسترسی سریع به داروخانه‌ها دشوار است.

به‌گفته این پزشک، والدینی که همراه با کودکان به سفر می‌روند، باید داروهایی با دوز مناسب کودک، مانند شیاف تب‌بر، سرم خوراکی یا قطره‌های ضد نفخ را هم در اولویت قرار دهند. همچنین، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون یا آسم نباید تنها به دوز روزانه داروی خود بسنده کنند؛ بلکه باید مقداری اضافه به همراه داشته باشند تا در صورت طولانی شدن سفر یا شرایط پیش‌بینی‌نشده دچار کمبود دارو نشوند.

یکی دیگر از موارد توصیه‌شده از سوی داروسازان، توجه به نحوه نگهداری داروهاست. بسیاری از داروها نسبت به گرما حساس‌اند و قرار گرفتن طولانی‌مدت آن‌ها در فضای داغ خودرو یا چمدان می‌تواند اثر درمانی‌شان را کاهش دهد. بنابراین، استفاده از کیف‌های عایق حرارتی یا نگهدارنده‌های خنک توصیه می‌شود، به‌ویژه برای داروهایی مثل انسولین.

در نهایت، پزشکان توصیه می‌کنند افراد پیش از سفر، فهرستی از داروهای شخصی و عمومی را آماده کرده و در کنار آن، نسخه داروهای تخصصی را هم همراه داشته باشند تا در صورت نیاز، بتوانند در داروخانه‌های بین‌راهی یا شهر مقصد، دارو را به‌درستی تهیه کنند. به‌علاوه، همراه داشتن دفترچه بیمه یا نسخه دیجیتال در اپلیکیشن‌های سلامت هم می‌تواند فرآیند تهیه دارو را در شهرهای دیگر تسهیل کند.

با توجه به افزایش تقاضا برای خرید داروهای مسافرتی در هفته‌های اخیر، داروخانه‌ها هم گزارش داده‌اند که برخی اقلام مانند قرص‌های ضد تهوع، پمادهای ضد سوختگی و سرم‌های خوراکی با سرعت بیشتری از قفسه‌ها خارج می‌شوند. در نتیجه، متخصصان توصیه می‌کنند که آماده‌سازی کیف دارویی را به روزهای آخر سفر موکول نکنید و با برنامه‌ریزی قبلی، سفری ایمن‌تر و آسوده‌تر تجربه کنید.

 

 

مهم‌ترین داروهایی که نباید در سفر جا بگذارید؛ فهرست هشدار وزارت بهداشت

با آغاز سفرهای تابستانی، مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم وزارت بهداشت در اطلاعیه‌ای رسمی، فهرست داروهایی را منتشر کرده که همراه‌داشتن آن‌ها در مسافرت ضروری است. این فهرست به‌ویژه برای خانواده‌هایی که به مناطق دورافتاده، اقلیم‌های گرمسیری یا کشورهای دیگر سفر می‌کنند، اهمیت دوچندان دارد. بر اساس این هشدار، نبود برخی داروهای اولیه در شرایط خاص می‌تواند جان مسافران را به‌خطر بیندازد یا ادامه سفر را با اختلال مواجه کند.

طبق اعلام رسمی وزارت بهداشت، داروهای ضروری سفر به ۵ دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

داروهای کنترل درد و تب

شامل استامینوفن، ایبوپروفن یا شیاف تب‌بر کودکان که در شرایط تب، سردرد یا دندان‌درد کاربرد دارند.

داروهای گوارشی

از جمله قرص ضد تهوع، قرص ضد اسهال، ملین ملایم و داروهای کنترل نفخ که در تغییرات تغذیه‌ای سفر بسیار پرکاربرد هستند.

پمادها و محلول‌های پوستی

مانند پماد سوختگی، کرم ضد نیش حشرات، ضدالتهاب پوستی و محلول ضدعفونی‌کننده برای زخم‌ها.

داروهای بیماری‌های زمینه‌ای

افراد مبتلا به دیابت، آسم، فشار خون یا صرع باید داروهای خاص خود را در مقدار کافی به همراه داشته باشند.

مکمل‌های ضروری و سرم خوراکی

برای پیشگیری از کم‌آبی و تقویت بدن، همراه داشتن  ORS، مکمل روی یا ویتامین C پیشنهاد شده است.

دکتر علی‌اکبر موسوی، کارشناس ارشد دارویی وزارت بهداشت، در حاشیه این اطلاعیه گفت:

«ما هر سال با مواردی مواجه هستیم که بیماران به‌دلیل فراموشی داروهای خود یا عدم دسترسی به داروهای عمومی، مجبور به بازگشت از سفر یا مراجعه اضطراری به مراکز درمانی می‌شوند. آگاهی و آماده‌سازی، نقش مهمی در پیشگیری از این مشکلات دارد.»

وی همچنین بر اهمیت بسته‌بندی ایمن داروها، نگهداری در دمای مناسب و جلوگیری از قرار گرفتن آن‌ها در معرض نور مستقیم آفتاب تأکید کرد. برای خانواده‌هایی که با کودک یا سالمند سفر می‌کنند هم، توصیه شده است نسخه پزشک و سابقه دارویی همراه باشد تا در صورت بروز شرایط خاص، پیگیری درمانی سریع‌تر انجام شود.

وزارت بهداشت همچنین اعلام کرده است که این فهرست به‌صورت فایل PDF در سامانه سازمان غذا و دارو و اپلیکیشن‌های سلامت وزارتخانه در دسترس است. مسافران می‌توانند با مراجعه به این منابع، لیست شخصی‌شده‌تری برای شرایط خود تهیه کنند.

 

 

کمبود برخی داروهای مسافرتی در داروخانه‌ها؛ خانواده‌ها زودتر تهیه کنند

با افزایش تقاضا برای خرید داروهای پرمصرف سفرهای تابستانی، گزارش‌های میدانی از داروخانه‌های سطح شهرها و مناطق گردشگری، از کمبود مقطعی برخی داروهای بدون نسخه حکایت دارد. داروهایی مانند قرص‌های ضد تهوع، ضد اسهال، شیاف تب‌بر کودکان، پمادهای ضد گزش حشرات و سرم‌های خوراکی، در روزهای اخیر با کاهش موجودی مواجه شده‌اند. به‌همین دلیل، کارشناسان دارویی به خانواده‌ها توصیه می‌کنند تهیه داروهای سفر را به روزهای آخر موکول نکنند.

طبق بررسی‌های انجام‌شده توسط خبرنگار ما، داروخانه‌های پرتردد در تهران، مشهد، شیراز، رشت و مناطق شمالی کشور، طی یک هفته گذشته با رشد چشمگیر مراجعه‌کنندگان برای تهیه «کیف دارویی سفر» مواجه بوده‌اند. این موضوع باعث شده برخی اقلام پرفروش، مخصوصا در سایزهای مناسب کودکان، سریع‌تر از حد معمول به پایان برسند.

دکتر سحر یوسفی، داروساز و عضو انجمن داروسازان ایران، در این باره می‌گوید:

«داروهایی مثل شیاف کودکان، قطره ضد نفخ، قرص دیمن‌هیدرینات برای حالت تهوع و حتی ژل ضد گزش، جزو اقلامی هستند که به‌دلیل مصرف بالا در تابستان و سفارش‌های گروهی، در برخی داروخانه‌ها محدود شده‌اند. خانواده‌ها باید دست‌کم یک هفته قبل از سفر، داروهای موردنیازشان را تهیه کنند.»

او همچنین به این نکته اشاره کرد که در برخی مناطق پرگردشگر، قیمت داروهای بدون نسخه ممکن است تحت‌تأثیر افزایش تقاضا و هزینه‌های حمل‌ونقل، اندکی بالاتر از سطح معمول باشد. بنابراین خرید از داروخانه‌های محل سکونت، علاوه‌بر اطمینان از موجودی، از نظر اقتصادی هم منطقی‌تر است.

در همین راستا، سازمان غذا و دارو از مردم خواسته برای جلوگیری از کمبود و هجوم ناگهانی به داروخانه‌ها، تنها داروهای ضروری و مصرفی خود را تهیه و از انبار کردن بیش از حد خودداری کنند. همچنین، تهیه دارو از مراکز مجاز، با توجه به شیوع فروش اقلام غیراستاندارد در برخی مناطق توریستی، موضوعی است که نباید نادیده گرفته شود.

با توجه به پیش‌بینی افزایش سفرها تا اواسط شهریور، خانواده‌ها می‌توانند با برنامه‌ریزی زودهنگام، نه‌تنها سلامت خود و اعضای خانواده را تضمین کنند، بلکه از بروز اضطراب و سردرگمی در مواقع ضروری هم پیشگیری نمایند.

 

 

 

نقش داروهای OTC در مدیریت بیماری‌های شایع سفر؛ از دل‌درد تا آلرژی

داروهای بدون نسخه (OTC) نقش مهمی در مراقبت‌های سلامت‌محور حین سفر ایفا می‌کنند. با توجه به اینکه بسیاری از مشکلات جسمی در سفرها، مانند ناراحتی‌های گوارشی، آلرژی، آفتاب‌سوختگی و سردرد، به‌طور ناگهانی بروز می‌کنند، همراه‌داشتن داروهای OTC  می‌تواند از مراجعه فوری به مراکز درمانی یا اختلال در برنامه سفر جلوگیری کند.

برخی از داروهای OTC کلیدی در سفر شامل موارد زیر هستند:

ضد درد و تب‌بر: استامینوفن و ایبوپروفن برای کنترل تب، سردرد، درد عضلانی یا دندان‌درد

ضد تهوع و ضد اسهال: دیمن‌هیدرینات، لوپرامید یا داروهای حاوی بیسموت برای مشکلات گوارشی

آنتی‌هیستامین‌ها: مانند لوراتادین یا ستیریزین برای کاهش علائم آلرژی فصلی، حساسیت به نیش حشرات یا گردوغبار

ضدعفونی‌کننده‌ها و پمادهای موضعی: برای درمان زخم‌های سطحی، گزش حشرات و التهاب‌های پوستی

ملین‌های ملایم و مکمل‌های آب‌رسان: برای تنظیم عملکرد روده و جبران آب از دست‌رفته بدن

دکتر کامران نیک‌سرشت، داروساز و پژوهشگر حوزه سلامت، در گفت‌وگو با تحریریه ما می‌گوید:

«یکی از مزایای مهم داروهای  OTC، دسترسی سریع و استفاده آسان آن‌هاست؛ اما نکته مهم، آشنایی با دوز مصرفی، عوارض احتمالی و تداخل این داروها با داروهای تخصصی است؛ بنابراین داشتن بروشور، مشورت اولیه با داروساز یا پزشک و نگهداری صحیح داروها در سفر، بسیار ضروری‌ست.»

او همچنین تأکید می‌کند که استفاده خودسرانه از این داروها در دوران بارداری، برای کودکان خردسال یا بیماران مزمن، باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. حتی برخی داروهای ساده، مانند ضد اسهال یا آنتی‌هیستامین‌ها، در صورت مصرف نادرست می‌توانند وضعیت بیمار را پیچیده‌تر کنند.

با توجه به اینکه بیماری‌های شایع در سفر معمولا غیرجدی و گذرا هستند، داروهای OTC در اکثر موارد می‌توانند تسکین سریع و مؤثری فراهم کنند. با این حال، اگر علائم ادامه‌دار یا شدید باشند، قطع دارو و مراجعه فوری به پزشک، اقدام ضروری خواهد بود.

آشنایی با کاربرد و محدودیت داروهای بدون نسخه، به مسافران این امکان را می‌دهد که بدون اضطراب و با آمادگی بیشتر، از سلامت خود و خانواده در طول سفر محافظت کنند.

 

 

 

آیا سفر با داروهای خاص محدودیت دارد؟ مقررات حمل دارو در پروازها

سفر با داروهای خاص، ‌مثل داروهای تجویزی یا روان‌گردان‌ نیازمند رعایت مجموعه‌ای از قوانین بین‌المللی و خط‌مشی‌های شرکت‌های هواپیمایی است. در ادامه، مهم‌ترین نکات را بررسی می‌کنیم:

 

حمل دارو در کیف دستی الزامی است

همیشه داروها را در کیف دستی (carry-on)  حمل کنید تا در صورت گم‌شدن چمدان، دارو را همراه داشته باشید

قرار دادن دارو در چمدان دریایی توصیه نمی‌شود، به‌ویژه اگر به آن‌ها نیاز فوری داشته باشید.

 

بسته‌بندی: ظرف اصلی و نقشه دارویی

داروها باید در بسته‌بندی اصلی و لیبل‌دار باشند و نسخه یا نامه پزشک همراه باشد.

در صورت استفاده از جعبه تقسیم قرص  (pill dispenser)، حتما بسته‌بندی، برگه راهنما و محتوا را همراه داشته باشید.

نسخه بهتر است به زبان انگلیسی یا زبان کشور مقصد ترجمه شود.

 

مایعات بیش از ۱۰۰ میلی‌لیتر

داروهای مایع یا نیازمند یخ‌چال با وجود بیشتر بودن از 100 میلی‌لیتر، در کیف دستی بلامانعند اگر نسخه همراه باشد.

به‌خصوص در پروازهای Finnair توصیه می‌شود داروی شما در بسته‌بندی جداگانه و همراه با نامه پزشک باشد.

 

داروهای کنترل‌شده & روان‌گردان

داروهای محرک، ضدافسردگی، مسکن‌های قوی یا مشتقات کانابینوئید تحت محدودیت ویژه‌‌ای هستند:

در کشورهای حوزه شنگن، همراه داشتن حداکثر برای ۳۰ روز مصرف مجاز است و باید گواهی شنگن (Schengen certificate) از داروخانه همراه باشد.

اگر مبدا خارج از شنگن باشد، ۱۴ روز مصرف همراه با گواهی نیاز است.

برای هر داروی روان‌گردان باید سند مجزا به همراه نسخه و گواهی معتبر باشد.

 

آگاهی از قوانین کشورهای مقصد

قوانین متفاوت هستند؛ برای مثال ممکن است OTC در کشور شما نسخه‌ای باشد، ولی مقصد آن را دارو محسوب کند.

برای داروهای کنترل‌شده، مشورت با سفارت یا کنسولگری مقصد و مراجعه به بانک قوانین بین‌المللی (مثل INCB) ضروری است.

 

هماهنگی با شرکت هواپیمایی

شرکت‌هایی مانند Finnair یا KLM به مسافران توصیه می‌کنند دارو را در کیف دستی قرار دهند و نسخه به زبان انگلیسی همراه باشد.

اگر داروی شما نیازمند نگهداری در یخچال یا تزریق است، پیش از سفر هماهنگی با شرکت هواپیمایی و پر کردن “MEDIF form” لازم است

 

سفر با داروهای خاص، به‌ویژه داروهای کنترل‌شده، همراه با رعایت نکات مهمی مثل حمل در کیف دستی، بسته‌بندی مناسب، نسخه معتبر و هماهنگی با هواپیمایی و قوانین کشور مقصد، کاملا امکان‌پذیر و مطمئن است. با رعایت این توصیه‌ها می‌توانید سفری سلامت‌محور و بدون دغدغه داشته باشید.