هشدار سازمان غذا و دارو: فهرست جدید مکمل‌های غیرمجاز اعلام شد

جزئیات اطلاعیه جدید سازمان غذا و دارو درباره مکمل‌های غیرمجاز

سازمان غذا و دارو در اطلاعیه جدید خود نسبت به افزایش عرضه مکمل‌های غیرمجاز و تقلبی در بازار به‌ویژه در حوزه ورزشی و طبیعی هشدار داد. بر اساس آزمایش‌های انجام‌شده در آزمایشگاه‌های مرجع، تعدادی از فرآورده‌ها فاقد مجوزهای رسمی و شرایط ایمنی کافی تشخیص داده شدند و نیازمند جمع‌آوری فوری هستند.

بنابر اعلام اداره کل فراورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیر خشک سازمان غذا و دارو، محصولاتی همچون «یدیک‌شات» سری ساخت ۱۴۰۳۱، «پروکید پویا» سری ساخت ۱۴۰۳۵، همچنین فمی‌لاکت با سری ساخت‌های خاص، پارسی‌لاکت، سوی منوپوز و کپسول رگفلور در فهرست محصولات غیرمجاز قرار دارند. این فراورده‌ها بدون داشتن مجوزهای لازم تولید و عرضه شده‌اند و امنیت مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کنند.

 

مواد خطرناک به کار رفته در مکمل‌های تقلبی

سازمان غذا و دارو هشدار داده که برخی مکمل‌های ورزشی تقلبی حاوی مواد ممنوعه از جمله استروئیدها برای تقویت حجم عضلانی، محرک‌های غیرمجاز انرژی‌زا و ترکیبات شبه‌هورمون رشد هستند. این مواد می‌توانند عوارض جدی مانند اختلالات هورمونی، آسیب کبدی، بیماری‌های قلبی، مشکلات روانی و حتی دیابت را در پی داشته باشند.

همچنین افزودن مواد لاغری غیرمجاز در برخی مکمل‌ها ممکن است منجر به نارسایی کلیوی، مشکلات گوارشی و حتی اعتیاد شود. استفاده از دوزهای بالا یا فراوری‌شده‌ آمینواسیدها هم خطر ناراحتی گوارشی و آسیب کلیوی را بالا می‌برد.

 

فهرست برندهای تقلبی و غیرمجاز مکمل ورزشی

مدیرکل بازرسی سازمان غذا و دارو با اشاره به عرضه گسترده مکمل‌های ورزشی غیرمجاز از طریق شبکه زیرزمینی و قاچاق، فهرستی از برندهایی را اعلام کرد که تولید یا واردات آنها فاقد مجوز رسمی است. از جمله برندهای ذکرشده می‌توان به  KEVIN LEVRONE، OSTROVIT، APPLIED NUTRITION، MUSCLETECH، USN، MYPROTEIN، SCITEC، DYMATIZE و OPTIMUM NUTRITION اشاره کرد.

سازمان از مسئولان دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور خواسته با نظارت جدی در باشگاه‌ها و بازار آنلاین، مانع عرضه این محصولات شوند.

 

اقدامات نظارتی و ریکال محصولات غیرمجاز

در راستای اجرای اطلاعیه، سازمان از معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی خواسته است تا به‌صورت فوری نسبت به جمع‌آوری این فراورده‌ها اقدام کرده و نتایج را به‌همراه مستندات مربوطه به اداره مرکزی ارسال کنند.

علاوه بر این، پلیس امنیت عمومی با همکاری سازمان غذا و دارو دو باند بزرگ شبکه تولید و توزیع مکمل‌های تقلبی در تهران را متلاشی کرد که به کشف حدود ۳۰ میلیارد تومان محصول غیرمجاز منجر شد. در این عملیات مقادیر زیادی مکمل قاچاق، بسته‌های خالی و دستگاه‌های تقلبی برچسب‌زن کشف شد.

 

توصیه به مصرف‌کنندگان و فروش قانونی آنلاین

سازمان غذا و دارو به مصرف‌کنندگان توصیه کرده از خرید مکمل‌ها از منابع نامطمئن و اینترنتی غیرمجاز جداً خودداری کنند. همچنین اعلام شده فروش آنلاین مکمل‌ها فقط در صورت عرضه از طریق داروخانه‌های مجاز و تحت نظارت قانونی مجاز است؛ عرضه مستقل از سوی پلتفرم‌های دیگر ممنوع است.

در صورت مشاهده یا برخورد با محصول مشکوک، مصرف‌کنندگان می‌توانند مراتب را از طریق سامانه‌های نظارتی سازمان گزارش دهند.

 

خبر جدید سازمان غذا و دارو تأکیدی جدی بر خطرات مکمل‌های تقلبی و غیرمجاز دارد. این اطلاعیه با ارتقای نظارت، جمع‌آوری فوری محصولات بی‌مجوز، برخورد قضایی با شبکه‌های غیرمجاز و تاکید بر عرضه قانونی، تلاش دارد سلامت جامعه را صیانت کند. مصرف‌گنندگان هم باید هوشیار باشند و تنها محصولات دارای مجوز رسمی را از منابع معتبر تهیه کنند.

 

 

نشانه‌های مکمل‌های تقلبی از نگاه سازمان غذا و دارو

 

سازمان غذا و دارو در اطلاعیه‌های اخیر خود، با هشدار نسبت به رواج مکمل‌های غیرمجاز در بازار، مجموعه‌ای از نشانه‌های ظاهری و محتوایی را برای شناسایی مکمل‌های تقلبی معرفی کرده است. این نشانه‌ها به مصرف‌کنندگان کمک می‌کنند تا از خطر مصرف محصولات ناسالم، بی‌اثر یا حتی مضر پیشگیری کنند. در ادامه، به مهم‌ترین معیارهایی که از دید این سازمان می‌توانند نشانه تقلب یا غیرمجاز بودن مکمل باشند اشاره شده است.

 

نبود مجوز بهداشتی و کد IRC یا GTN معتبر

مهم‌ترین نشانه مکمل‌های تقلبی، نداشتن شناسه رسمی سازمان غذا و دارو شامل:

کد IRC (کد مجوز بهداشتی)

یا کد GTN (کد رهگیری محصول سلامت)

در صورت عدم وجود این کد یا درج اعداد جعلی، احتمال تقلبی بودن محصول بسیار بالاست. این کد باید قابل استعلام از طریق سامانه ttac.ir باشد.

 

تفاوت در بسته‌بندی با نسخه رسمی

محصولات تقلبی اغلب بسته‌بندی‌هایی دارند با:

فونت غیرحرفه‌ای یا اشتباهات نگارشی

رنگ‌بندی و طراحی متفاوت با نسخه اصل

نبود لوگو یا هولوگرام معتبر

عدم تطابق برچسب فارسی با مشخصات محصول خارجی

هرگونه تفاوت جزئی با بسته‌بندی رسمی می‌تواند نشانه‌ای از تولید غیرمجاز یا تقلب باشد.

 

ادعاهای غیرعلمی و تبلیغات اغراق‌آمیز

مکمل‌های غیرمجاز اغلب ادعاهایی مانند:

«افزایش وزن یا کاهش وزن فوری»

«تقویت جنسی بدون هیچ عارضه»

«درمان کامل بیماری‌ها»

را در برچسب یا تبلیغات خود مطرح می‌کنند. چنین ادعاهایی از نظر سازمان غذا و دارو فاقد پایه علمی و نشانه‌ای از تقلبی بودن هستند.

 

فاقد نام و اطلاعات شرکت تولیدکننده یا واردکننده

برخی مکمل‌ها هیچ اطلاعاتی درباره:

نام کارخانه یا برند تولیدکننده

نشانی یا اطلاعات تماس

کشور مبدأ

در برچسب ندارند یا اطلاعات درج‌شده نامعتبر است. این مسئله به‌ویژه در مکمل‌های ورزشی و لاغری وارداتی رایج است.

 

توزیع از کانال‌های غیرمجاز و قیمت‌های غیرواقعی

عرضه مکمل از طریق:

باشگاه‌های بدنسازی

پیج‌های اینستاگرامی و کانال‌های تلگرام

سایت‌های بدون مجوز رسمی

و همچنین قیمت‌هایی که بسیار پایین‌تر از میانگین بازار هستند، از نشانه‌های مکمل‌های مشکوک و بدون نظارت سازمان غذا و دارو به‌شمار می‌رود.

 

تاریخ انقضا و شماره سری ساخت نامعتبر یا ناخوانا

محصولات تقلبی معمولا دارای:

تاریخ انقضای جعلی یا ناخوانا

شماره سری ساخت تکراری یا بدون قابلیت رهگیری

هستند. در صورت مشاهده چنین مواردی، سازمان توصیه کرده از مصرف خودداری شده و موضوع گزارش شود.

 

عدم ثبت در سامانه تی‌تک  (ttac.ir)

سازمان غذا و دارو از طریق سامانه تی‌تک امکان استعلام اصالت مکمل‌ها را فراهم کرده است. اگر نام مکمل یا کد آن در سامانه موجود نباشد یا مشخصات با بسته‌بندی مطابقت نداشته باشد، محصول تقلبی محسوب می‌شود.

 

راهکار پیشنهادی سازمان برای مصرف‌کنندگان

برای جلوگیری از مصرف مکمل‌های تقلبی، سازمان غذا و دارو پیشنهاد کرده است:

مکمل‌ها فقط از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های دارای مجوز خریداری شوند.

پیش از خرید، کد اصالت محصول در سامانه رسمی سازمان استعلام شود.

از مصرف مکمل‌هایی با بسته‌بندی ناشناس یا برچسب‌های آسیب‌دیده پرهیز شود.

 

 

مکمل‌های تقلبی نه‌تنها بی‌اثر هستند، بلکه می‌توانند آسیب‌های جدی به سلامت مصرف‌کننده وارد کنند. با شناخت نشانه‌های هشداردهنده و استعلام اصالت محصول، می‌توان از ریسک‌های احتمالی پیشگیری کرد. آیا شما روش خاصی برای بررسی اصالت مکمل‌ها دارید؟

 

 

 

مکمل‌های مشکوک؛ فهرست جدید برندها و محصولات هشداردهنده

 

سازمان غذا و دارو در تازه‌ترین اطلاعیه خود، اسامی مجموعه‌ای از مکمل‌های ورزشی مشکوک و تقلبی را منتشر کرده است. این محصولات فاقد مجوزهای قانونی بوده و هم از تولیدات قاچاق ناشی می‌شوند و هم از کارگاه‌های زیرزمینی خارج از نظارت رسمی که می‌تواند سلامت مصرف‌کنندگان را به‌شدت تهدید کند.

 

برندها و مکمل‌های هشداردهنده

مدیرکل بازرسی سازمان غذا و دارو، با اشاره به فهرست اعلام‌شده از سوی سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌های رژیمی و غذایی ایران، بیش از ۴۳ برند مکمل ورزشی تقلبی را معرفی کرد. برخی از شاخص‌ترین برندهای ذکرشده عبارت‌اند از:

KEVIN LEVRONE، OSTROVIT، APPLIED NUTRITION

MUSCLETECH، USN، MYPROTEIN

SCITEC، DYMATIZE، OPTIMUM NUTRITION

همچنین نام‌هایی مانند GAT، RULE1، NUTREND، BODY ATTACK، BSN، GNC، REDCON1، EVL، XTEND و دیگر برندهای شناخته‌شده در حوزه مکمل‌های ورزشی ذکر شده‌اند ().

بر اساس گزارش‌های رسمی، همه نمونه‌های عرضه‌شده از این برندها در بازار ایران، به‌صورت صددرصد تقلبی و فاقد هرگونه مجوز رسمی هستند. این فهرست ممکن است در آینده بسته به تغییر شرایط بازار به‌روزرسانی شود (

 

خطرات مصرف محصولات تقلبی

تحقیقات سازمان غذا و دارو نشان داده این مکمل‌ها ممکن است حاوی مواد ممنوعه یا ترکیبات ناشناخته از جمله:

استروئیدهای آنابولیک

محرک‌های انرژی‌زا غیرمجاز

مواد شبه‌هورمون رشد

ترکیبات غیرقانونی لاغری

باشند که مصرف آن‌ها می‌تواند عوارض خطرناکی همچون نارسایی کبد، آسیب کلیوی، اختلالات هورمونی، فشار خون بالا، مشکلات روانی و حتی دیابت را به همراه داشته باشد ().

 

اقدامات نظارتی و فراخوان فوری

در پی این هشدار، سازمان غذا و دارو از معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور خواسته است تا:

نسبت به فراخوان و جمع‌آوری فوری مکمل‌های نامبرده اقدام کنند،

اقدامات انجام‌شده را به‌صورت مستندسازی به اداره کل گزارش دهند،

همچنین، مصرف‌کنندگان در صورت مشاهده هر یک از این برندها در سطح عرضه، گزارش خود را به سامانه‌های نظارتی سازمان ارسال کنند.

 

توصیه به مصرف‌کنندگان

مکمل‌ها تنها از داروخانه‌های دارای مجوز رسمی تهیه شوند.

قبل از خرید، کد IRC یا GTN روی محصول استعلام شده و از طریق سامانه رسمی نظارتی نیز اصالت آن بررسی شود.

مصرف‌کنندگان از خرید از پلتفرم‌های غیرمجاز (باشگاه‌ها، پیج‌های اینستاگرامی بدون مدرک) خودداری کنند.

در صورت مشاهده برندهای ذکرشده در بازار، آن را فوری گزارش کنند تا اقدامات قانونی لازم صورت گیرد.

 

اطلاعیه جدید سازمان غذا و دارو، با انتشار فهرستی گسترده از برندهای مکمل ورزشی تقلبی، تأکیدی مهم بر نیاز به افزایش نظارت و هوشیاری مصرف‌کنندگان است. این سازمان با اتخاذ اقدامات فوری شامل فراخوان محصولات، نظارت دقیق‌تر در مسیر عرضه و همکاری با مراجع قضایی، در جهت حفاظت از سلامت عمومی گام برداشته است. مصرف‌کنندگان نیز باید با دقتبه مجوزها توجه کنند و تنها از منابع معتبر خرید نمایند.

 

 

 

توصیه‌های ایمنی به مصرف‌کنندگان برای پیشگیری از خرید مکمل تقلبی

 

با افزایش عرضه مکمل‌های تقلبی، قاچاق و فاقد مجوز در بازار، سازمان غذا و دارو بار دیگر بر ضرورت هوشیاری مصرف‌کنندگان تأکید کرده است. مکمل‌های غیرمجاز نه‌تنها اثربخشی ندارند، بلکه در مواردی حاوی ترکیبات خطرناک و مضر برای سلامت هستند. برای پیشگیری از خرید و مصرف این محصولات، رعایت چند توصیه کلیدی و ساده می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت ایفا کند.

 

مکمل را فقط از مراکز مجاز تهیه کنید

مکمل‌های تغذیه‌ای، ورزشی یا گیاهی باید تنها از منابع رسمی مانند:

داروخانه‌ها

فروشگاه‌های دارای مجوز از دانشگاه علوم پزشکی

پلتفرم‌های فروش اینترنتی با نماد اعتماد و مجوز غذا و دارو

خریداری شوند. خرید از باشگاه‌های بدنسازی، پیج‌های ناشناس اینستاگرامی یا سایت‌های نامعتبر می‌تواند شما را در معرض محصولات تقلبی قرار دهد.

 

کد اصالت محصول را حتماً استعلام کنید

تمام مکمل‌های مجاز دارای کد ۱۶ رقمی رهگیری (GTIN یا IRC) هستند که باید روی بسته‌بندی درج شده باشد. با وارد کردن این کد در سامانه ttac.ir  یا از طریق اپلیکیشن «تی‌تک»، می‌توان از اصالت، شرکت واردکننده و وضعیت مجوز محصول مطلع شد.

اگر کد اصالت مخدوش، نامعتبر یا جعلی بود، از خرید خودداری کنید.

 

به بسته‌بندی محصول دقت کنید

محصولات تقلبی اغلب بسته‌بندی ضعیف، اطلاعات ناقص یا اشتباه دارند. مواردی مانند:

نبود نام شرکت تولیدکننده یا واردکننده

فونت و چاپ بی‌کیفیت

غلط‌های نگارشی یا نگارشی غیررسمی

نداشتن بروشور فارسی معتبر

از نشانه‌های محصول مشکوک هستند. در صورت مشاهده هر یک از این موارد، آن محصول را استفاده نکنید.

 

ادعاهای اغراق‌آمیز را باور نکنید

مکمل‌های دارای ادعاهایی مثل:

«کاهش وزن در یک هفته»

«افزایش فوری حجم عضله»

«تقویت جنسی بدون عوارض»

معمولاً پشتوانه علمی ندارند. چنین شعارهایی اغلب در مکمل‌های غیرمجاز دیده می‌شوند و باید نسبت به آن‌ها با تردید نگاه کرد.

 

در مورد برند تحقیق کنید

پیش از خرید مکمل جدید، درباره برند، کشور سازنده، مجوزهای رسمی و تجربه سایر مصرف‌کنندگان تحقیق کنید. فهرست برندهای تقلبی اعلام‌شده توسط سازمان غذا و دارو را بررسی کرده و از خرید هر محصولی که نامش در لیست هشدار قرار دارد پرهیز کنید.

 

تاریخ تولید و انقضا را بررسی کنید

روی همه مکمل‌های قانونی باید:

تاریخ تولید و انقضا

شماره سری ساخت

شماره پروانه بهداشتی

به‌طور خوانا درج شده باشد. در صورت ناخوانا بودن، پاک‌شدگی یا نبود این اطلاعات، از مصرف خودداری کنید.

 

در صورت شک، گزارش دهید

اگر به اصالت مکملی شک دارید یا فرآورده‌ای مشکوک مشاهده می‌کنید، می‌توانید از طریق سامانه ۱۹۰ یا سایت سازمان غذا و دارو، گزارش خود را ثبت کنید. اطلاع‌رسانی به‌موقع می‌تواند از آسیب به دیگران نیز جلوگیری کند.

 

با گسترش مکمل‌های تقلبی، مسئولیت ایمنی مصرف تا حد زیادی بر عهده خود مصرف‌کننده است. انتخاب منبع مطمئن، بررسی اصالت، دقت به بسته‌بندی و آگاهی از برندها، اصلی‌ترین گام‌ها برای پیشگیری از خطرات ناشی از مصرف مکمل‌های غیرمجاز هستند. آیا شما همیشه اصالت مکملی که تهیه می‌کنید را بررسی می‌کنید؟

 

 

 

اقدامات نظارتی و قانونی در مقابله با عرضه مکمل‌های غیرمجاز

 

سازمان غذا و دارو با هدف صیانت از سلامت عمومی، در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از اقدامات نظارتی، اجرایی و قضایی را برای مقابله با تولید، واردات و توزیع مکمل‌های غیرمجاز در دستور کار قرار داده است. این اقدامات با مشارکت دانشگاه‌های علوم پزشکی، پلیس امنیت اقتصادی، سازمان تعزیرات و اتحادیه‌های صنفی دنبال می‌شود و بخش مهمی از راهبرد ملی کنترل بازار مکمل‌ها را تشکیل می‌دهد.

 

شناسایی و اعلام فهرست مکمل‌های تقلبی

در نخستین گام، سازمان غذا و دارو به‌صورت دوره‌ای لیستی از برندها، فراورده‌ها و سری ساخت‌های مشکوک یا غیرمجاز را منتشر می‌کند. این فهرست بر اساس گزارش‌های آزمایشگاهی، بررسی‌های میدانی و شکایات مردمی به‌روزرسانی می‌شود. محصولات معرفی‌شده شامل مواردی با:

برچسب جعلی

ترکیبات ممنوعه

عرضه خارج از کانال‌های مجاز

یا فاقد مجوز واردات و تولید

هستند.

 

فراخوان و جمع‌آوری مکمل‌های غیرمجاز از سطح عرضه

پس از شناسایی محصولات متخلف، اداره کل فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان، طی نامه‌ای رسمی از دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور درخواست می‌کند تا:

مکمل‌های غیرمجاز را از داروخانه‌ها و فروشگاه‌ها جمع‌آوری کنند

بازرسی‌های هدفمند در باشگاه‌های ورزشی و بازارهای غیررسمی انجام دهند

گزارش اقدامات و مستندات را به‌صورت مکتوب ارسال کنند

این فرآیند با عنوان فراخوان سراسری مکمل‌های غیرمجاز شناخته می‌شود و ابزار اصلی کنترل سریع بازار است.

 

برخورد قضایی با واردکنندگان و تولیدکنندگان غیرقانونی

در مواردی که شواهد نشان‌دهنده قاچاق، جعل اسناد، تولید زیرزمینی یا واردات غیرقانونی باشد، سازمان غذا و دارو پرونده را به مراجع قضایی ارجاع می‌دهد. این روند با همکاری:

پلیس امنیت اقتصادی

پلیس اماکن عمومی

سازمان تعزیرات حکومتی

و دادسرای ویژه تخلفات بهداشتی

انجام می‌شود.

در موارد مستند، انبارهای غیرمجاز پلمب، محصولات ضبط و متخلفان به جریمه‌های سنگین، ابطال مجوز یا حتی حبس محکوم می‌شوند.

 

نظارت هوشمند از طریق سامانه تی‌تک

سازمان غذا و دارو از طریق سامانه ttac.ir  امکان رهگیری و استعلام اصالت محصولات را برای عموم فراهم کرده است. همچنین با استفاده از این سامانه:

فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها ملزم به ثبت دقیق ورود و خروج مکمل‌ها هستند

هر محصول دارای شناسه یکتا و قابل ردیابی است

هرگونه مغایرت در اطلاعات بارکد، به‌عنوان تخلف ثبت می‌شود

این سیستم نظارت هوشمند، یکی از ابزارهای کلیدی برای مقابله با توزیع مکمل‌های مشکوک در سطح کشور است.

 

ممنوعیت فروش مکمل از پلتفرم‌های نامعتبر

طبق قوانین ابلاغی، فروش مکمل‌های تغذیه‌ای تنها از طریق:

داروخانه‌های فیزیکی دارای مجوز

داروخانه‌های آنلاین تحت نظارت وزارت بهداشت

مجاز است. عرضه مکمل از سوی پیج‌های اینستاگرامی، وب‌سایت‌های فاقد مجوز یا باشگاه‌های بدنسازی، غیرقانونی بوده و در صورت مشاهده، برخورد قانونی خواهد شد.

 

آموزش و اطلاع‌رسانی به مصرف‌کنندگان

یکی دیگر از اقدامات پیشگیرانه، آموزش عمومی از طریق رسانه‌ها، کمپین‌های وزارت بهداشت و اطلاعیه‌های رسمی است. در این اطلاع‌رسانی‌ها، به موارد زیر پرداخته می‌شود:

تفاوت مکمل مجاز و تقلبی

روش استعلام اصالت محصول

فهرست برندهای مشکوک یا ممنوعه

کانال‌های گزارش تخلف (از جمله سامانه ۱۹۰)

این آموزش‌ها با هدف افزایش سواد سلامت جامعه، نقش مکملی در اقدامات اجرایی دارند.

 

مقابله با عرضه مکمل‌های غیرمجاز، نیازمند مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ نظارتی، قضایی، آموزشی و فناورانه است. سازمان غذا و دارو با انتشار فهرست‌های هشدار، فراخوان جمع‌آوری، پیگیری قضایی و استفاده از سامانه‌های هوشمند، تلاش می‌کند از سلامت مصرف‌کنندگان محافظت کند. اما بخش بزرگی از این زنجیره به آگاهی و همکاری مردم وابسته است. تنها با خرید از منابع مطمئن و گزارش موارد مشکوک می‌توان بازار مکمل را پاک نگه داشت.