ADHD چیست؟

تمرکز چیست؟

تمرکز به معنای توانایی توجه و متمرکز کردن ذهن بر یک موضوع، فعالیت یا وظیفه‌ای است که می‌خواهیم انجام دهیم. به عبارت دیگر، تمرکز به مهارت مهمی اطلاق می‌شود که ذهن را به سمت موضوع مورد نظر جلب می‌کند و از پراکندگی توجه به دیگر مسائل جلوگیری می‌کند.

تمرکز به عنوان یک مهارت مهم در زندگی روزمره، بسیار اهمیت دارد. این مهارت به شما کمک می‌کند تا بهترین درک و فهم را از موضوعات مختلف داشته باشید و در تصمیم‌گیری‌های خود موفق‌تر عمل کنید. همچنین، تمرکز به شما کمک می‌کند تا به بهترین نتیجه در انجام وظایف و پروژه‌هایی که در دست دارید، برسید؛ پس به طور کلی، تمرکز به شما کمک می‌کند که کیفیت زندگی و کار خود را بالا ببرید، به طور مؤثرتر با دیگران ارتباط برقرار کنید و در کل، زندگی بهتری داشته باشید. از طرفی، کمبود تمرکز می‌تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال، کمبود تمرکز ممکن است باعث شود که اشتباهات فردی فرد بالا رود، وسایل و اشیا و یا وظایف را فراموش کند و همچنین می‌تواند سبب ایجاد مشکلات روانی مانند اضطراب و استرس در فرد شود.

برای بهبود تمرکز، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. به عنوان مثال، ممکن است با تغییر محیط کار، تمرکز بیشتری داشته باشیم. همچنین، تمرین‌های ذهنی مانند مدیتیشن، بازی‌های ذهنی و تمرین‌های تنفسی می‌توانند بهبود تمرکز را تسهیل کنند. همچنین، خواب کافی، تغذیه مناسب و ورزش نیز می‌توانند بهبود تمرکز را تسهیل کنند. در کنار این روش‌ها، برخی افراد ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند. به عنوان مثال، برخی مشکلات تمرکز ممکن است به علت اختلالات روانی، مشکلات تیروئید یا دیگر بیماری‌های مرتبط باشد که نیاز به درمان دارند. در این موارد، مشاوره پزشکی مناسب می‌تواند کمک کننده باشد.

 

ADHD چیست؟

ADHD مخفف Attention Deficit Hyperactivity Disorder یا همان اختلال کمبود توجه بیش فعالی است.

اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) یکی از رایج‌ترین اختلالات رفتاری در کودکان و نوجوانان است که بر توانایی فرد در حفظ تمرکز و توجه، کنترل حرکات و تنظیم رفتار تأثیر می‌گذارد. این اختلال به طور معمول در کودکی شروع می‌شود و می‌تواند در دوران بزرگسالی و بلوغ ادامه داشته باشد. بر اساس آمار، این اختلال حدود ۵-۷٪ کودکان در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم ADHDیا اختلال بیش فعالی می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد، اما در کل شامل مشکلاتی در توجه، بیش‌فعالی و تکانش‌پذیری است. کودکان مبتلا به ADHDیا بیش فعالی ممکن است مشکلاتی در پرداختن و تمرکز به موضوعات، دنبال کردن دستورالعمل‌ها و انجام وظایف محوله را داشته باشند. همچنین در اختلال بیش فعالی ممکن است کودکان بی‌قرار باشند و نتوانند آرام بنشینند و بدون در نظر گرفتن پیامدها، رفتارهایی را به صورت تکانشی انجام دهند. در بزرگسالان، شایع‌ترین علائم اختلال بیش فغالی شامل مشکلات در سازماندهی، مدیریت زمان و تعهد به وظایف و مهلت‌ها هستند.

علائم اختلال کمبود توجه، اختلال بیش فعالی یا ADHD:

علائم بیش فعالی در افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی یا همان ADHD می‌تواند به شکل‌های مختلفی باشد. برخی از این علائم عبارتند از:

1. حرکات بیش از حد:

فرد مبتلا به ADHD ممکن است بیش از حد تحرک داشته باشد و نتواند به راحتی آرام بماند. آن‌ها ممکن است بدون هدف و به طور ناگهانی به جایی حرکت کنند یا به طور مداوم در حال حرکت باشند.

2. زیاد صحبت کردن:

فرد مبتلا به بیش فعالی ممکن است به طور مداوم صحبت کند و نتواند کنترل کند که چه می‌گوید. آن‌ها ممکن است نتوانند به راحتی صبر کنند تا دیگران صحبت خود را به پایان برسانند.

3.  ناتوانی در کنترل تکانش‌ها و حرکات (IMPULSE):

فرد مبتلا به اختلال ADHD ممکن است نتواند به راحتی کنترل کند که چه تکانشی نشان دهد. آن‌ها ممکن است به طور ناخودآگاه به دیگران حمله کنند، تکانش‌های نامناسبی نشان دهند یا به راحتی بیخیال شوند.

4. بی توجهی به جزئیات:

فرد مبتلا به اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی ممکن است به جزئیات بی‌توجه باشد و نتواند به راحتی توجه کند. آن‌ها ممکن است مشکلاتی در پرداختن به جزئیات داشته باشند و به راحتی حواسشان از موضوع پرت شوند.

5. چالش در برقراری روابط:

فرد مبتلا به ADHD ممکن است دشواری در برقراری روابط داشته باشد. آن‌ها ممکن است مشکلاتی در توجه به احساسات دیگران داشته باشند و نتوانند به درستی با دیگران ارتباط برقرار کنند.

6.  فراموشی:

افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی ممکن است به راحتی موضوعات اصلی و وقایع را فراموش کنند یا آموخته‌ها و مهارت‌هایی که فراگرفته‌اند را به دست فراموشی بسپارند

۷. عدم سازماندهی:

افراد دارای بیماری کمبود توجه ممکن است نتوانند به راحتی وظایف و ماموریت‌های محوله را در قالب یک تیم انجام دهند، و در نتیجه سازماندهی‌پذیری آن‌ها کاهش می‌یابد

این علائم ممکن است با درجه‌های مختلف و شدت مختلف در افراد وجود داشته باشند و در بازه‌های زمانی مختلف در طول روز یا در موقعیت‌های مختلف نشان داده شوند. برای تشخیص ADHD و تعیین درمان مناسب، بهتر است با یک پزشک متخصص مشاوره شود

اپیدمیولوژی یا میزان شیوع اختلال ADHD چقدر است؟

شیوع اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) در جهان گسترده است و بر اساس آمارهای جهانی، حدود ۵-۷ درصد از کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال هستند. در بسیاری از کشورها، ADHD به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در کودکان شناخته شده است.

در ایران نیز شیوع ADHD در حدود جهانی است و بر اساس برخی تحقیقات، شیوع این اختلال در کودکان ایرانی حدود ۵-۸ درصد است. همچنین، براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در برخی شهرهای ایران مانند تهران، شیوع ADHD در کودکان و نوجوانان حدود ۱۰ درصد گزارش شده است.

علت شیوع ADHD در ایران مانند سایر کشورها، هنوز به طور دقیق مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی، محیطی و روان‌شناختی ممکن است در بروز این اختلال در کودکان و نوجوانان ایرانی نقش داشته باشد. این عارضه در دختران و پسران با میزان شیوع مشابهی مواجه است، اما در پسران به طور معمول با شدت بیشتری دیده می‌شود.

علل ایجاد اختلال بیش فعالی چیست؟

هنوز به صورت دقیق علت این اختلال مشخص نیست، اما برخی عوامل موثر در ظهور این اختلال شناسایی شده‌اند. برخی از این عوامل عبارتند از:

1.  ژنتیک: تحقیقات نشان داده‌اند که ژنتیک ممکن است نقشی در بروز ADHD داشته باشد. به عبارت دیگر، وجود ADHD در خانواده می‌تواند به عنوان یک عامل خطر برای بروز این اختلال در فرد در نظر گرفته شود.
2. عوامل محیطی: عوامل محیطی نیز می‌توانند در بروز ADHD نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از مصرف مواد مخدر و الکل توسط مادر در دوران بارداری، تغذیه نامناسب، وضعیت ضعفیف اجتماعی-اقتصادی و کم بودجه وعدم دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی مناسب.
3.  عوامل نوروشیمیایی: تحقیقات نشان داده‌اند که در بیماران‌ای دی اچ دی یا ADHD، سطح هورمون‌های مغزی مانند دوپامین و نوراپی‌نفرین کاهش یافته است.
4. فاکتورهای روان‌شناختی: برخی فاکتورهای روان‌شناختی مانند استرس و اضطراب نیز ممکن است در بروز ADHD نقش داشته باشند.

معیارهای تشخیصی اختلال کمبود توجه بیش فعالی چیست؟

تشخیص اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) توسط پزشکان و متخصصان روانپزشکی انجام می‌شود و برای تشخیص ADHD، باید با استفاده از معیارهایی که در DSM-5 (دستورالعمل تشخیصی و آماری اختلالات روانی) تعریف شده‌اند، ارزیابی شود.

به طور کلی، برای تشخیص ADHD باید این علائم در دو حوزه کمبود توجه و بیش فعالی-بی‌توجهی وجود داشته باشد و باید این علائم زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار داده باشند.

برای تشخیص ADHD، متخصصین از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند که شامل مصاحبه با فرد و خانواده، پرسشنامه‌ها و سنجه‌های روان‌شناسی می‌شوند. برخی از این ابزارها شامل موارد زیر می‌باشند:

1.  پرسشنامه ارزیابی رفتاری Conners: این پرسشنامه شامل چندین سوال در مورد رفتار و علائم ADHD است و به پزشک کمک می‌کند تا علائم رفتاری فرد را بررسی کند.
2. مقیاس ارزیابی اختلالات رفتاری و عملکردی (BASC-3): این مقیاس شامل چندین پرسشنامه است که به پزشک کمک می‌کند تا علائم رفتاری و عملکردی فرد را بررسی کند.
3. مصاحبه‌ی بالینی: در این مصاحبه، پزشک با فرد و خانواده‌اش صحبت می‌کند و علائم و نشانه‌های ADHD را بررسی می‌کند.
4.  پرسشنامه‌های مختلفی مانند پرسشنامه‌ی ارزیابی عملکرد خانواده (FAD) و پرسشنامه‌ی ارزیابی مشکلات کودکان (CBCL) نیز برای ارزیابی ADHD استفاده می‌شوند.

همچنین، برای تشخیص ADHD، پزشک ممکن است از آزمون‌های روان‌شناختی نیز استفاده کند که می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر این اختلال کمک کند. به هر حال، تشخیص ADHD باید توسط پزشک متخصص روانپزشکی صورت گیرد و خودتنظیمی در این زمینه توصیه نمی‌شود.

 

درمان‌های ADHD را می‌شناسید؟

هرچند که دقیقا علت بروز ADHD مشخص نیست، اما درمان‌هایی وجود دارد که می‌تواند به کاهش علائم این اختلال کمک کند. درمان‌های مختلفی شامل داروهای روان‌شناسی، روش‌های رفتاری و درمان‌های دارویی و مکمل وجود دارد که با توجه به نوع و شدت علائم، پزشک متخصص معالج می‌تواند یک برنامه درمانی مناسب برای فرد تعیین کند.

درمان کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های دارویی و روان‌شناختی است. در ادامه، روش‌های درمانی برای این اختلال بررسی می‌شود:

1. درمان دارویی:

داروهای مختلفی برای کنترل علائم ADHD در دسترس هستند. برخی از داروهای معمول شامل استیمولانت‌ها (محرک‌ها) مانند ریتالین، روبیفن، استیمدیت، وی یاس و داروهای غیراستیمولانت (غیر محرک) مانند آتوموکستین هستند. هدف از مصرف داروها، کاهش علائم بیش فعالی، کمبود توجه و بی‌توجهی و بهبود عملکرد شناختی فرد است.

به طور کلی روش‌های دارویی برای کنترل علائم کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) شامل دو دسته داروی استیمولانت‌ها و داروهای غیراستیمولانتی هستند. در زیر به توضیح این دو دسته از داروها و نحوه عمل آن‌ها پرداخته می‌شود:

1. داروهای استیمولانت (محرک‌ها): این دسته از داروها به عنوان داروی اولین خط درمان ADHD شناخته می‌شوند و به کنترل علائم بیش فعالی، کمبود توجه و بی‌توجهی کمک می‌کنند. دو نوع داروی استیمولانت شامل متیل‌فنیدیت (Methylphenidate) و دکستروآمفتامین (Dextroamphetamine) هستند. این داروها با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، کمک به بهبود توجه و کاهش بیش فعالی می‌کنند. داروهای استیمولان به صورت قرص، کپسول، آمپول و پوستی قابل تجویز هستند. از معروفترین داروهای این دسته به ریتالین (RITALIN)، روبیفن، استیمدیت و وی یاس می‌توان اشاره کرد
2. داروهای غیراستیمولانتی (غیر محرک): این دسته از داروها به عنوان دومین خط درمان ADHD شناخته می‌شوند و به کنترل علائم بیش فعالی، کمبود توجه و بی‌توجهی کمک می‌کنند. داروی اتوموکستین (Atomoxetine) از این دسته است. این دارو با افزایش سطح نوراپی‌نفرین در مغز، کمک به بهبود توجه و کاهش بیش فعالی می‌کند. داروی اتوموکستین به صورت کپسول قابل تجویز است.

مهم است که داروهای ADHD را تنها با تجویز پزشک مصرف کرده و همیشه دستورات استفاده را دقیقاً دنبال کنید. همچنین، مصرف داروها به تنهایی کافی نیست و بهتر است با ترکیب کردن روش‌های روان‌شناختی و تغییرات رفتاری، علائم ADHD را بهبود بخشید.

مصرف داروهای ADHD ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد که شامل سردرد، افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون، کاهش اشت‌ها و اضطراب می‌شوند. بنابراین، در صورت تجویز دارو توسط پزشک، باید دستورات مصرف را به دقت دنبال کرد و در صورت بروز هر گونه عوارض جانبی به پزشک خود اطلاع دهید

2.  روش‌های روان‌شناختی:

درمان‌های روان‌شناختی مانند رفتاردرمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی، مشاوره خانواده و مشاوره شغلی ممکن است به کنترل علائم ADHD کمک کنند. این روش‌ها هدف افزایش توانایی‌های اجتماعی و تعاملی فرد، بهبود ارتباط با دیگران و کاهش رفتارهای نامناسب مانند تنبلی و بی‌انضباطی هستند.

3.  تغییرات رفتاری:

تغییرات رفتاری مانند تغییرات در روش‌های تعامل با فرد و تعیین محدودیت‌های زمانی، کمک به کنترل علائم ADHD می‌کنند. مثلاً، برنامه‌ریزی برای انجام کارها در زمان‌های خاص و جلوگیری از انجام چند کار به طور همزمان می‌تواند کمک کننده باشد.

4. تغییرات رژیم غذایی:

تغییر در رژیم غذایی فرد، مانند مصرف غذاهای با انرژی کمتر، غذاهای با پروتئین بیشتر و مصرف مکمل‌های روغن ماهی، می‌تواند به کنترل علائم ADHD کمک کند.

مدیریت اختلالADHD:

راهبردهای مقابله‌ای برای کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) می‌توانند به فرد کمک کنند تا با علائم خود بهتر مقابله کند. در زیر به برخی از راهبردهای مقابله‌ای برای ADHD اشاره می‌شود:

1. برنامه‌ریزی و مدیریت زمان: برنامه‌ریزی برای انجام کارها در زمان‌های خاص و مدیریت زمان می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند. برای مثال، می‌توانید برای انجام وظایف خود، یک برنامه‌ریزی روزانه و یا هفتگی تهیه کنید.
2. استفاده از دستگاه‌های جانبی: استفاده از دستگاه‌های جانبی مانند ساعت هوشمند، تبلت و کامپیوتر می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند. این دستگاه‌ها ممکن است دارای برنامه‌های مدیریت زمان، یادآوری و تمرین‌های تمرکز و توجه باشند.
3.  رفتاردرمانی: رفتاردرمانی به فرد کمک می‌کند مهارت‌های اجتماعی و مدیریت خشم و اضطراب را یاد بگیرد و رفتارهای مثبت را تقویت کند. این روش می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند.
4. مدیریت استرس: مدیریت استرس مانند تمرین‌های تنفسی، یوگا و مدیتیشن می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند. این روش‌ها به فرد کمک می‌کنند استرس و اضطراب را کاهش دهد و تمرکز و توجه را بهبود بخشد.
5.  استفاده از تغذیه سالم: مصرف غذاهای سالم و با پروتئین بیشتر می‌تواند بهبود تمرکز و حواس‌پذیری فرد را بهبود بخشد. مصرف غذاهای با شکر و کافئین کمتر نیز می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند.
6.  تمرین فیزیکی: تمرین فیزیکی مانند دویدن، شنا، ورزش‌های قدرتی و یوگا می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند. تمرین فیزیکی به فرد کمک می‌کند انرژی را بهبود بخشد و تمرکز و توجه را بهبود بدهد.

مهم است که راهبردهای مقابله‌ای را به صورت منظم و مداوم پیگیری کنید و در صورت نیاز، با پزشک خود مشورت کنید.

اهمیت شناخت و مدیریت ADHD:

شناخت و مدیریت اختلال کمبود توجه و اختلال بیش فعالی (ADHD) بسیار مهم است. ADHD ممکن است باعث‌عدم تمرکز، بی‌توجهی، بیش فعالی و اضطراب در فرد شود و به عنوان یک اختلال رفتاری قابل تشخیص است. در صورت‌عدم تشخیص و مدیریت مناسب، ADHD می‌تواند به مشکلات جدی در زندگی فرد منجر شود. در زیر به برخی از اهمیت‌های شناخت و مدیریت ADHD اشاره می‌شود:

1. بهبود کیفیت زندگی: مدیریت ADHD می‌تواند بهبود کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد، به طوری که فرد می‌تواند به بهترین شکل ممکن در انجام امور روزمره، کار و روابط شخصی موفق باشد.
2.  بهبود عملکرد تحصیلی و شغلی: ADHD می‌تواند به‌عدم تمرکز، بی‌توجهی و بیش فعالی در کار و تحصیلات منجر شود. در صورت شناخت و مدیریت مناسب، افراد مبتلا به ADHD می‌توانند عملکرد بهتری در تحصیلات و شغل خود داشته باشند.
3.  کاهش علائم اضطراب و افسردگی: افراد مبتلا به ADHD ممکن است احساسات اضطراب و افسردگی بیشتری نسبت به دیگران داشته باشند. در صورت شناخت و مدیریت مناسب، می‌توان این علائم را کاهش داد.
4. ارتقای مهارت‌های اجتماعی: ADHD می‌تواند باعث مشکلات در روابط اجتماعی فرد شود. در صورت مدیریت مناسب، فرد می‌تواند مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود بخشده و روابط بهتری با دیگران برقرار کند.
5. کاهش خطر ابتلا به اختلالات رفتاری و اضطرابی: ADHD می‌تواند به یک سری از اختلالات رفتاری و اضطرابی منجر شود. در صورت شناخت و مدیریت مناسب، خطر ابتلا به این اختلالات کاهش می‌یابد.

به طور کلی، شناخت و مدیریت ADHD می‌تواند بهبود کیفیت زندگی فرد و افراد اطرافیانش را بهبود بخشد. بهتر است در صورت مشاهده علائم ADHD، به پزشک مراجعه کرده و درمان مناسب را آغاز کنید.

آیا ارتقای آگاهی در مورد adhd مهم است؟

ارتقاء آگاهی و درک از کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) می‌تواند به فرد و اطرافیانش کمک کند تا با علائم ADHD بهتر مقابله کنند و زندگی بهتری را تجربه کنند. در زیر به برخی از راهکارهای ارتقای آگاهی و درک ADHD اشاره می‌شود:

1. مطالعه و تحقیق درباره ADHD: مطالعه و تحقیق درباره ADHD می‌تواند به فرد کمک کند تا درک بهتری از علائم و علت این اختلال پیدا کند. در این راه، می‌توانید از کتاب‌ها، مقالات و منابع معتبر در این زمینه استفاده کنید.
2.  گفتگو با پزشک و متخصصین: گفتگو با پزشک و متخصصین در زمینه ADHD می‌تواند به فرد کمک کند تا درک بهتری از این اختلال پیدا کند و راهبردهای مناسب برای مدیریت علائم ADHD را به دست آورد.
3. شرکت در گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی مخصوص افراد مبتلا به ADHD می‌تواند به فرد کمک کند تا با دیگرانی که با همین مشکل مواجه هستند، ارتباط برقرار کند و از تجربیات آنان استفاده کند.
4.  تحریک مغزی: تحریک مغزی یک روش درمانی غیر دارویی برای کمک به مدیریت ADHD است. با استفاده از تحریک مغزی، می‌توان فعالیت مغزی فرد را کنترل کرد و بهبود تمرکز و توجه را به دست آورد.
5.  استفاده از داروها: مصرف داروها می‌تواند به کاهش علائم ADHD کمک کند. برای استفاده از داروها، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

به طور کلی، ارتقای آگاهی و درک از ADHD می‌تواند به فرد و اطرافیانش کمک کند تا با این اختلال بهتر مقابله کنند و زندگی بهتری را تجربه کنند. این راهکارها را می‌توان به صورت مداوم پیگیری کرد و در صورت نیاز، با پزشک خود مشورت کرد.

هرچند که اختلال بیش فعالی وعدم توجه بسیار شایع است و هرچند متاسفانه امروزه به علت وجود ابزارها و تکنولوژی‌های مختلف در کنار ما، کمبود توجه به مسئله‌ای همه گیر در جامعه تبدیل شده است اما نباید آن‌ها را با اختلال‌ای دی اچ دی اشتباه گرفت

امروزه با وجود شبکه‌های اجتماعی همچون تلگرام و اینستاگرام و توییتر ما مداوم در معرض حواس پرتی هستیم و نباید هر نوع حواس پرتی و بی‌انگیزگی را با این اختلال اشتباه گرفت

توصیه می‌شود که زمان مصرف خود را از این شبکه‌های اجتماعی و وسایل ارتباط جمعی را مدیریت نمایید و از ابزارهای تقویت حافظه و افزایش تمرکز همچون جدول و سودوکو استفاده نمایید تا میزان مهرات‌های ذهنی خود را همواره بالا نگه دارید

داروتامین به عنوان یک داروخانه آنلاین، وظیفه و رسالت خود را کمک به بهبود کیفیت زندگی جامعه و ارتقا سلامت شما عزیزان میدارد

دکتر امیرحسین گیتی نورد