ریتالین: آنچه باید بدانیم

اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی (ADHD) یک اختلال روانی رایج است که بیشتر در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد و ممکن است تا سنین بزرگسالی نیز ادامه یابد. افراد مبتلا به ADHD ممکن است با مشکلاتی در برقراری توجه، کنترل حرکات و رفتار بیش فعالی مواجه شوند. در این مقاله، درمان‌های دارویی ADHD از جمله داروی ریتالین را بررسی می‌کنیم.

درمان‌های دارویی برای ADHD: 

درمان‌های دارویی اصلی که برای درمان ADHD استفاده می‌شوند، به سه دسته تقسیم می‌شوند:

داروهای محرک (Stimulants):

این داروها از طریق افزایش سطح نوروترانسمیترهای مانند نوراپی نفرین و دوپامین در سیستم عصبی مرکزی (CNS) عمل می‌کنند. مانند استیمدیت، ریتالین، روبیفن و وی یاس

داروهای غیر محرک (Non-stimulants):

این داروها به جای تحریک سیستم عصبی مرکزی، بر روی برخی از مکانیسم‌های عصبی مختلف تاثیر می‌گذارند. ماندد اتوموکستین

داروهای کمکی (Adjunctive therapies):

این داروها معمولاً به عنوان یک درمان تکمیلی در کنار دیگر درمان‌های اصلی به کار می‌رود. مانند امگا ۳ و جینکو

داروهای محرک

ریتالین یا همان متیل فنیدیت یکی از داروهای محرک است که به طور گسترده‌ای برای درمان ADHD استفاده می‌شود. این دارو با افزایش سطح دوپامین و نوراپی نفرین در سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند و بنابراین بهبود توجه، کاهش ایمپالس حرکتی و کنترل بهتر رفتار بیش فعالی را به همراه دارد.

به طور کلی، ریتالین در مقایسه با دیگر داروهای ADHD، به سرعت اثر می‌کند و اثرات آن در طی چند ساعت پس از مصرف قابل مشاهده است. با این حال، ممکن است اثرات جانبی مانند بی‌خوابی، کاهش اشتها و اضطراب را نیز به همراه داشته باشد.

داروهای غیر محرک

بعضی از داروهای غیر محرک که برای درمان ADHD استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

اتوموکستین: این دارو با افزایش سطح نوراپی نفرین در سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند و بهبود توجه و کنترل حرکات را به همراه دارد. اثرات جانبی ممکن عبارت‌اند از: خستگی، بی‌خوابی، خشم و اضطراب.

گوانفاسین: یک داروی کنترل‌کننده گیرنده آلفا-۲ ادرنرژیک است که عملکرد توجه و کاهش امپولسیویته را بهبود می‌بخشد. اثرات جانبی عبارت‌اند از: خستگی، سردرد، کاهش فشار خون و کاهش اشتها.

داروهای کمکی

داروهای کمکی ممکن است در مواردی که درمان‌های اصلی به تنهایی کافی نیستند، مورد استفاده قرار گیرند. برخی از داروهای کمکی عبارت‌اند از:

ضد افسردگی‌ها: داروهایی مانند آمی تریپتیلین، بوپروپیون و ونلافاکسین ممکن است در کاهش بروز ADHD مفید باشند.

آنتی سایکوتیک‌ها: در برخی موارد، داروهای ضدسایکوتیک مانند ریسپریدون و آریپیپرازول ممکن است به کاهش بروز بیش‌فعالی و کنترل بهتر رفتار کمک کنند.

ADHD یک اختلال روانی رایج است که تاثیر منفی بر کیفیت زندگی افراد مبتلا دارد. درمان‌های دارویی مانند ریتالین (متیلفنیدات)، داروهای غیر محرک و داروهای کمکی به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع می‌توانند به بهبود توجه، کنترل امپولس و رفتار بیش فعالی کمک کنند. با این حال، به دلیل اثرات جانبی ممکن، استفاده از این داروها باید تحت نظارت پزشک و با توجه به نیازهای خاص هر فرد صورت گیرد.

ریتالین چیست؟

ریتالین یک داروی محرک است که برای درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) استفاده می‌شود. ریتالین به صورت خوراکی و به صورت قرص یا کپسول مصرف می‌شود. ریتالین با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، به کنترل علائم ADHD کمک می‌کند. دوپامین یک نوع نوروترانسمیتر است که در مغز برای کنترل حرکت، احساس خوشایندی و پاداش استفاده می‌شود. نوراپی‌نفرین نیز یک نوع نوروترانسمیتر است که برای کنترل تمرکز و توجه استفاده می‌شود. با افزایش سطح این دو نوروترانسمیتر در مغز، ریتالین به کاهش علائم نقص توجه و بیش فعالی کمک میکند و بهبود تمرکز و توجه فرد را ایجاد می‌کند.

 تاریخچه ریتالین

ریتالین در دهه ۱۹۴۰ توسط شرکت داروسازی شونهارت در سوئیس ساخته شد. در آغاز، ریتالین برای درمان بیماری‌های روانی مانند افسردگی و خشم مورد استفاده قرار گرفت. اما بعد از مدتی، محققان متوجه شدند که ریتالین می‌تواند برای درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) کارآمد باشد.

ریتالین در اوایل دهه ۱۹۵۰ توسط سازمان غذا و داروهای آمریکا (FDA) به عنوان یک داروی تجویزی برای درمان ADHD تایید شد. از آن زمان به بعد، ریتالین به عنوان یکی از داروهای پرمصرف برای درمان ADHD شناخته می‌شود.

ریتالین در سال‌های بعد از تأیید توسط FDA، برای درمان اختلالات رفتاری دیگری مانند اختلالات پر اشتهایی عصبی، اضطراب، افسردگی و لاغری نیز مورد استفاده قرار گرفت. با این حال، بیشتر مطالعات روی اثرات ریتالین بر روی ADHD تمرکز داشته است.

ریتالین همچنین به عنوان یک داروی مخدر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بسیاری از افراد با استفاده از ریتالین به دنبال افزایش تمرکز و توجه خود هستند و به طورغیر قانونی این دارو را برای بهبود عملکردشان در محیط کار و تحصیلی استفاده می‌کنند. این مسئله باعث شده است که رویکردهای متفاوتی نسبت به استفاده از ریتالین وجود داشته باشد.

در کل، ریتالین به عنوان یک داروی موثر برای درمان ADHD و کاهش علائم بیش فعالی و نقص توجه شناخته می‌شود. اما باید توجه داشت که استفاده بی‌رویه از آن می‌تواند به عوارض جانبی جدی منجر شود. همچنین، استفاده ناقص از ریتالین و استفاده بدون نظارت پزشک می‌تواند به سلامتی آسیب برساند.

ریتالین چه کمکی به بیماران می کند ؟

ریتالین می‌تواند به چندین شکل به بیماران کمک کند:

- بهبود تمرکز و توجه: ریتالین می‌تواند به بهبود تمرکز و توجه در بیماران با ADHD کمک کند. بیماران با ADHD معمولاً مشکل در تمرکز و توجه دارند و ریتالین می‌تواند به بهبود این علایم کمک کند.

- بهبود عملکرد تحصیلی: ریتالین می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی در بیماران با ADHD کمک کند. بیماران با ADHD ممکن است مشکلات در یادگیری و حل مسائل دشوار داشته باشند و ریتالین می‌تواند به بهبود این مشکلات کمک کند.

- بهبود رفتار: ریتالین می‌تواند به بهبود رفتار و کاهش علائم بیش فعالی در بیماران با ADHD کمک کند. بیماران با ADHD معمولاً علائم بیش فعالی و کمبود کنترل رفتاری دارند و ریتالین می‌تواند به بهبود این علایم کمک کند.

ریتالین ممکن است بهبودی در علائم ADHD در بیماران به همراه داشته باشد، اما باید توجه داشت که این دارو تنها یکی از روش‌های درمانی برای ADHD است و نباید به تنهایی برای درمان این بیماری استفاده شود. همچنین، استفاده از ریتالین باید تحت نظارت پزشک باشد و باید به دقت دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کرد.

عوارض جانبی ریتالین

ریتالین به عنوان یک داروی محرک برای درمان ADHD، عوارض جانبی مختلفی دارد. برخی از این عوارض جانبی شایع هستند و برخی دیگر جدی‌تر هستند.

عوارض جانبی شایع ریتالین شامل سردرد، افزایش ضربان قلب، خشکی دهان، افزایش اشتها، اضطراب، افزایش تعریق، بی‌خوابی و اختلال در هضم می‌شود. بسیاری از این عوارض جانبی در اغلب موارد نیاز به درمان ندارند و پس از چند روز استفاده از دارو به طور خودکار برطرف می‌شوند.

عوارض جانبی جدی‌تر ریتالین شامل اختلالات قلبی، افسردگی، اضطراب شدید، افزایش فشار خون، تشنج، افزایش خطر بروز خودکشی و افزایش ریسک ابتلا به اختلالات رفتاری و روانی در بیماران مستعد می‌شود.

به طور کلی، استفاده طولانی مدت از ریتالین می‌تواند به عوارض جانبی جدی منجر شود. بعضی افراد ممکن است به دلیل حساسیت به ریتالین یا شرایط پایه‌ای خود نتوانند از این دارو استفاده کنند. همچنین، باید با دقت و با رعایت دستورالعمل‌های پزشکی استفاده شود. در صورت بروز هرگونه علائم جانبی، باید به پزشک خود گزارش داده شود تا بتوان به درستی اقدامات لازم را انجام داد.

موارد منع مصرف ریتالین

ریتالین در بعضی موارد ممنوعیت مصرف دارد و نباید تجویز گردد. این موارد عبارتند از:

• اضطراب شدید
• بی‌قراری و پرخاشگری شدید
• گلوکوم یا آب سیاه (بالا رفتن فشار داخل چشم)
• سابقه خانوادگی بیماری توره و تیک

این دارو در مبتلایان به بیماریهای زیر نیز منع مصرف دارد:

• فشار خون بالا
• نارسائی قلبی
• پرکاری تیروئید
• آریتمی (ضربان قلب نامنظم)
• سکته قلبی اخیر

مصرف برای زنان باردار و شیرده

هیچ مطالعه کنترل شده‌‎ای در مورد تاثیر ریتالین بر روی بارداری انسان وجود ندارد. توصیه می‎شود که در دوران باردای از قرص ریتالین استفاده نشود. امکان انتقال دارو از طریق شیر مادر به کودک وجود دارد. در صورت باردار بودن قضیه را حتما با پزشک معالج خود در میان بگذارید

در نهایت، باید توجه داشت که استفاده از ریتالین باید تحت نظارت پزشک باشد و باید به دقت دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کرد. همچنین، استفاده از ریتالین باید همراه با سایر روش‌های درمانی برای ADHD باشد و نباید به تنهایی برای درمان این بیماری استفاده شود. در کل، باید به دقت عوارض جانبی ریتالین را مانیتورینگ کرد و در صورت بروز هرگونه علائم جانبی، به پزشک خود گزارش داده شود.

دوز و نحوه مصرف ریتالین

ریتالین به صورت قرص و کپسول در دسترس است و برای کنترل علائم ADHD و بیش فعالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای استفاده از این دارو، باید دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کرده و به دقت دوز درست را مصرف کرد.

ریتالین بر اساس وزن بدن بیمار و شدت علائم ADHD تجویز می‌شود. در اغلب موارد، دوز ریتالین در روز بین ۱۰ تا ۶۰ میلی‌گرم است. این دوز به دو یا سه بار در روز تقسیم می‌شود و باید پس از غذا مصرف شود.

دوز ریتالین باید به طور دقیق توسط پزشک تجویز می‌شود و بایدبه دقت رعایت شود. استفاده از دوز بیشتر از حد مجاز می‌تواند به عوارض جانبی جدی منجر شود. همچنین، عوارض جانبی ممکن است با تغییر دوز کاهش یابند. پزشک شما ممکن است دوز را تغییر دهد تا بهترین دوز را برای شما پیدا کند.

ریتالین باید با آب مصرف شود و نباید خوردن یا خرد کردن قرص یا کپسول را تلاش کنید. همچنین، باید از مصرف الکل در طول مصرف ریتالین خودداری کرد.

پزشک ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو داشته باشد برای بیماران با بیماری‌های مزمن، افراد مسن و افرادی که داروهای دیگر را مصرف می‌کنند. همچنین، پزشک ممکن است توصیه کند که دوز ریتالین را تنظیم کنید برای بیمارانی که دارای بیماری‌های خاص مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، اختلالات روانی و اضطراب هستند. در کل، باید به دقت دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کرد و به پزشک خود در صورت بروز هرگونه سوال یا مشکل مربوط به مصرف ریتالین گزارش داد.

نحوه تهیه ریتالین

با توجه به اینکه ریتالین یک داروی قوی است، در بسیاری از کشورها تنها با نسخه پزشک قابل تجویز و استفاده می‌باشد. در بسیاری از کشورها، داروی ریتالین به عنوان یک داروی کنترل شده شناخته شده است و تنها با نسخه پزشک تجویز می‌شود. همچنین، استفاده از ریتالین در بسیاری از کشورها تنها برای درمان ADHD مجاز است.

در ایران، ریتالین به عنوان یک داروی کنترل شده شناخته شده است و تنها با نسخه پزشک تجویز می‌شود. برای خرید ریتالین، باید نسخه پزشکی داشته باشید و به دقت دستورالعمل‌های زیر را رعایت کنید. همچنین، برای خرید این دارو باید به داروخانه های منتخب ریتالین از جمله داروخانه شبانه روزی دکتر گیتی نورد مراجعه کرده و با ارائه نسخه پزشکی مربوطه، آن را تهیه کنید.

دستورالعمل تهیه ریتالین از داروخانه: 

قابل توجه افراد دریافت کننده ریتالین (متیل فنیدات)

بنا به دستور سازمان محترم غذا و دارو مدارک زیر جهت دریافت ریتالین، روبیفن، اکسی کدون، متیل فنیدات ساندوز و سایر داروهای مشابه این رده مورد نیاز است:

۱- ارائه اصل و کپی نسخه پزشک ممهوربه مهرصرفا متخصص اعصاب و روان، روانپزشک و مغز و اعصاب و متخصصین اطفال جهت دریافت انواع داروی متیل فنیدات و مهرصرفا متخصص جهت دریافت اکسی کدون به همراه فتوکپی از نسخه

۲- کپی شناسنامه و کارت ملی بیمار

۳- کپی شناسنامه و کارت ملی پدر یا مادربیمار در صورت کودک بودن بیمار

۴- کپی از سند منزل یا قرارداد اجاره منزل

- لازم به ذکر است ارائه کلیه مدارک فوق جهت دریافت داروهای فوق الزامی می‌باشد. در صورت‌عدم ارائه هر یک از مدارک فوق متاسفانه دارو قابل ارائه نمی‌باشد.

- دارو صرفا به شخص بیمار و یا بستگان درجه یک نظیر پدر یا مادر بیمار قایل تحویل می‌باشد.

لازم به ذکر است هر بیمار صرفا می‌تواند داروهای فوق را از داروخانه نزدیک منطقه محل سکونت خود دریافت نماید.

در کل، استفاده از ریتالین باید تحت نظارت پزشک باشد و باید به دقت دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کرد. همچنین، باید به دقت مانیتورینگ شوند و هرگونه علائم جانبی را به پزشک خود گزارش دهند. استفاده از ریتالین باید تنها برای درمان ADHD باشد و نباید به عنوان یک داروی تفریحی مصرف شود.

آنچه در مورد ریتالین باقی ماند

در آینده، تحقیقات بیشتری درزمینه‌ی ریتالین و کاربردهای آن انجام خواهد شد. احتمالاً روش‌های جدیدی برای استفاده از این دارو برای درمان بیماری‌های دیگر نیز مطالعه خواهد شد. همچنین، به دلیل افزایش تعداد افرادی که به ADHD مبتلا هستند، ممکن است ریتالین در آینده بیشتر به کار گرفته شود. با این حال، همچنان نیاز به مطالعات بیشتر در زمینه‌ی عوارض جانبی و اثرات بلندمدت ریتالین وجود دارد.

به طور کلی، ریتالین در درمان ADHD و کاهش علائم نقص توجه و بیش فعالی موثر است و با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، به بهبود تمرکز و توجه فرد کمک می‌کند. اما همانند سایر داروها، ریتالین نیز دارای عوارض جانبی است و باید با دقت و با رعایت دستورالعمل‌های پزشکی مصرف شود.

 

دکتر امیرحسین گیتی نورد