نکات ضروری مصرف مولتی ویتامین ها
آیا می‌دانستید که کمبود ویتامین‌های ضروری در بدن، چه مضراتی را به‌دنبال دارد و برای جبران این کمبود چه باید کرد؟ مصرف مولتی ویتامین ها یکی از مهم‌ترین مواردی است که پزشکان در مواجه با کمبود آن در بدن تجویز می‌کنند.
مولتی ویتامین یک مکمل غذایی است که شامل مجموعه‌ای از ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد مغذی دیگر مانند آنتی‌اکسیدان‌ها، اسیدهای چرب و پروبیوتیک‌هاست. هدف از مصرف مولتی ویتامین، تامین نیازهای بدن به مواد مغذی است که از غذاهای مختلف به دست نمی‌آیند.
مولتی ویتامین‌ها به عنوان یک راه ساده برای تامین نیازهای مواد مغذی بدن شناخته شده‌اند، زیرا اغلب شامل ویتامین‌های مختلفی مانند ویتامینA، ویتامینC، ویتامینD، ویتامینE، ویتامین Kو مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، منیزیم و روی هستند.
با توجه به اینکه اغلب مواد مغذی لازم برای سلامتی در غذاهای مختلف وجود دارد، مصرف مولتی ویتامین برای تامین نیازهای بدن در شرایط خاص موثر است.
برای مثال، ممکن است برخی افراد به دلیل عدم تغذیه مناسب، رژیم غذایی ویژه، عوامل بیماری‌زا، مصرف دارو، یا کمبود مواد مغذی خاص نیاز داشته باشند تا با مصرف مولتی ویتامین، نیازهای مواد مغذی بدن را تامین کنند. در ادامه این مقاله به معرفی بیشتر مولتی ویتامین ها و موارد مصرف آنها می‌پردازیم؛ با این حال، قبل از شروع هرگونه رژیم مکمل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
مولتی ویتامین چیست؟
مولتی ویتامین‌ها ترکیبی از بسیاری از ویتامین‌های مختلف هستند که به طور معمول در غذاها و سایر منابع طبیعی یافت می‌شوند؛ همچنین انواع مولتی ویتامین ها برای تامین ویتامین‌هایی استفاده می‌شوند که از طریق رژیم غذایی دریافت نمی‌شوند. مولتی ویتامین ها همچنین برای درمان کمبود ویتامین ناشی از بیماری، بارداری، تغذیه نامناسب، اختلالات گوارشی و بسیاری از موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نکات ضروری قبل از شروع مصرف مولتی ویتامین ها:
بسیاری از ویتامین‌ها اگر در دوزهای زیاد مصرف شوند؛ می‌توانند عوارض جانبی جدی یا تهدید کننده‌ای را ایجاد کنند. در هر صورت بهتر است از مصرف مولتی ویتامین ها بیش از میزان نوشته شده روی بروشور یا تجویز پزشک استفاده نکنید. همچنین قبل از استفاده از مولتی ویتامین ها، تمام شرایط پزشکی و آلرژی‌های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید، قبل از استفاده از این دارو با پزشک مشورت کنید. دوز مورد نیاز شما ممکن است در دوران بارداری متفاوت باشد. برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی در صورت مصرف زیاد می‌توانند به جنین آسیب برسانند. شما ممکن است نیاز به استفاده از یک نوع مولتی ویتامین خاصِ دوران بارداری داشته باشید که مخصوص زنان باردار است.
چگونگی مصرف مولتی ویتامین ها:
- دقیقاً طبق دستورالعمل روی بروشور یا طبق دستور پزشک استفاده کنید.
- هرگز بیش از دوز توصیه شده مولتی ویتامین مصرف نکنید.
- از مصرف همزمان بیش از یک محصول مولتی ویتامین خودداری کنید، مگر اینکه پزشک به شما بگوید. مصرف محصولات ویتامین مشابه با هم می تواند منجر به رسوب بیش از حد ویتامین یا عوارض جانبی جدی شود.
- بسیاری از مولتی ویتامین ها، حاوی مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم و روی هستند. مواد معدنی (مخصوصا اگر در دوزهای زیاد مصرف شوند) می توانند عوارض جانبی مانند لک شدن دندان، افزایش ادرار، خون‌ریزی معده، ضربان قلب نامنظم، گیجی و ضعف عضلانی یا احساس ناتوانی در راه رفتن و تعادل ایجاد کنند. بروشور هر محصول مولتی ویتامینی که مصرف می‌کنید را بخوانید تا مطمئن شوید که حاوی چه چیزی است.
- مولتی ویتامین خود را با یک لیوان پر آب مصرف کنید.
- قبل از قورت دادن قرص جویدنی باید آن را بجوید.
- قرص زیر زبانی را زیر زبان خود قرار دهید و اجازه دهید کاملا حل شود. قرص زیر زبانی را نجوید یا آن را کامل قورت ندهید.
- داروی مایع را با دقت اندازه گیری کنید. از سرنگ دوز ارائه شده استفاده کنید یا از دستگاه اندازه گیری دوز دارو (نه قاشق غذاحوری) استفاده کنید.
- از مولتی ویتامین ها به‌طور مرتب استفاده کنید تا به صورت موثر عمل کند.
- در دمای اتاق، دور از گرما و رطوبت، نگهداری شود و از یخ زدن آن جلوگیری کنید.
- مولتی ویتامین ها را در ظرف اصلی خود نگهداری کنید. نگهداری مولتی ویتامین ها در ظرف شیشه‌ای می‌تواند دارو را خراب کند.
در صورت فراموش کردن یک وعده از مصرف مولتی ویتامین هادر اسرع وقت دارو را مصرف کنید؛ اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. دو دوز را در یک زمان مصرف نکنید.
مصرف بیش از حد مولتی ویتامین ها:
مصرف بیش از حد ویتامین هایA، D، E یا K می‌تواند عوارض جانبی جدی را ایجاد کند. در صورت مصرف بیش از حد، برخی از مواد معدنی هم ممکن است علائم جدی اوردوز ایجاد شوند.
علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل درد معده، استفراغ، اسهال، یبوست، از دست دادن اشتها، ریزش مو، پوسته شدن پوست، احساس سوزن سوزن شدن در داخل یا اطراف دهان، تغییر در دوره‌های قاعدگی، کاهش وزن، سردرد شدید، درد عضلات یا مفاصل، کمردرد شدید، خون در ادرار، پوست رنگ پریده و کبودی یا خون‌ریزی باشد.
از مصرف مولتی ویتامین ها با چه موادی باید اجتناب کرد؟
از مصرف هم زمان بیش از یک محصول مولتی ویتامین خودداری کنید، مگر اینکه پزشک به شما بگوید. مصرف محصولات ویتامین مشابه با هم می‌تواند منجر به رسوب بیش از حد ویتامین یا عوارض جانبی جدی شود.
اگر مولتی ویتامین شما حاوی پتاسیم است، از استفاده منظم از جایگزین های نمک در رژیم غذایی خود اجتناب کنید. اگر رژیم غذایی کم نمک دارید، قبل از مصرف مکمل ویتامین یا مواد معدنی از پزشک خود سوال کنید.
مولتی ویتامین ها را با شیر، سایر محصولات لبنی، مکمل‌های کلسیم یا آنتی اسیدهای حاوی کلسیم مصرف نکنید. کلسیم ممکن است جذب برخی از اجزای مولتی ویتامین را برای بدن شما دشوار کند.
فواید مولتی ویتامین برای سلامتی
مولتی ویتامین ها برای پر کردن شکاف های تغذیه‌ای طراحی شده‌اند. برندها و فرمول‌های مختلفی وجود دارد و هر کدام درصد ارزش روزانه (DV) یا مقدار توصیه‌شده رژیم غذایی (RDA) مواد مغذی را در یک وعده فهرست می‌کنند.
برچسبی که 100٪ DV ویتامین D را لیست می کند به این معنی است که فرمول 100٪ ویتامین D مورد نیاز روزانه شما را تامین می‌کند. این بر اساس یک رژیم غذایی 2000 کالری است، بنابراین اگر بیشتر یا کمتر غذا می خورید، باید در مورد دوز مصرفی با پزشک خود مشورت کنید.
افراد زیر باید در مورد مصرف مولتی ویتامین با پزشک خود صحبت کنند:
- زنان یائسه
مکمل های کلسیم و ویتامین D می توانند به تقویت استخوان ها و جلوگیری از پوکی استخوان کمک کنند.
- سن 50 سال و بالاتر
ویتامین B12 به تشکیل گلبول های قرمز کمک می کند، از عملکرد مغز و اعصاب حمایت می کند و DNA را می‌سازد. بدن تمام ویتامین B12 مورد نیاز خود را از غذا جذب نمی‌کند، بنابراین مصرف مکمل ممکن است ضروری باشد، به خصوص اگر شما بالای 50 سال سن دارید.
- بزرگسالان در حال مصرف داروهای خاص
برخی نسخه ها می‌توانند بدن را از مواد معدنی مهمی مانند منیزیم، کلسیم و پتاسیم تخلیه کنند. برخی دیگر از جذب برخی مواد مغذی توسط بدن شما جلوگیری می‌کنند. از پزشک خود بپرسید که آیا به مکمل‌های اضافی نیاز دارید یا خیر.
- افراد مبتلا به شرایط سوء جذب
بیماری‌هایی که بدن شما را از هضم غذا باز می‌دارد، احتمال سوء جذب را افزایش می دهد. شامل:
- بیماری سلیاک، کولیت اولسراتیو و فیبروز کیستیک
- جراحی بای پس معده
- بیماری هایی که باعث اسهال یا استفراغ می‌شوند
- الکلیسم یا سوء مصرف الکل
بزرگسالانی که در این گروه ها نیستند باید مصرف یک مولتی ویتامین معمولی را در نظر بگیرند. ویتامین‌ها برای بسیاری از عملکردهای بدن شما ضروری هستند.
مصرف مولتی ویتامین ها می‌تواند مزایای سلامتی زیر را به همراه داشته باشد:
تناسب اندام و افزایش قدرت بینایی
به دنبال مکملی باشید که حاوی کاروتنوئیدهای مخلوط و بتاکاروتن باشد – این‌ها مواد خامی هستند که بدن شما به ویتامین A تبدیل می‌کند. ویتامین A برای بینایی، عملکرد سیستم ایمنی و ارتباط بین سلول های شما ضروری است. همچنین نقش مهمی در حفظ سلامت قلب، ریه ها، کلیه ها و سایر اندام های شما دارد.
در صورتی که قصد مصرف مولتی ویتامین را دارید، بهتر است به نکات زیر توجه کنید:
با پزشک خود مشورت کنید: ممکن است برخی از مواد مغذی در مولتی ویتامین با داروهای دیگر تداخل داشته باشد و باعث بروز عوارض جانبی شوند. همچنین، برخی از مواد مغذی ممکن است در برخی شرایط بدنی یا بیماری‌ها مضر باشند. بنابراین، مشورت با پزشک قبل از شروع هرگونه رژیم مکمل بسیار مهم است.
انتخاب محصول با کیفیت: برای مصرف مولتی ویتامین، بهتر است محصولی با کیفیت بالا و از شرکت‌های معتبر انتخاب کنید. برای این منظور، می‌توانید اطلاعات مربوط به محصول را از طریق سایت تولید کننده، برچسب محصول و نظرات مشتریان بررسی کنید.
رعایت دوز مصرف: برای جلوگیری از عوارض جانبی و مشکلات دیگر، حتما به دوز مصرف مورد توصیه عمل کنید. در صورت نیاز، می‌توانید با پزشک خود در مورد دوز مصرف و مدت زمان استفاده مشورت کنید.
مصرف به موقع: بهتر است مولتی ویتامین را در زمان مناسب و با توجه به توصیه‌های پزشک یا متخصص تغذیه مصرف کنید. برای مثال، برخی از مولتی ویتامین‌ها بهتر است پس از وعده غذایی مصرف شوند.
رعایت شرایط نگهداری: برای حفظ کیفیت مولتی ویتامین، بهتر است آن را در شرایط نگهداری مناسب قرار دهید. برای مثال، باید دور از نور، حرارت و رطوبت بالا در محیط نگهداری شود.
به‌صورت کلی مصرف مولتی ویتامین ها برای تامین نیازهای بدن به مواد مغذی، بهبود سلامت و کاهش ریسک بیماری‌ها می‌تواند مفید باشد. با این حال، همانطور که گفته شد، قبل از شروع هرگونه رژیم مکمل، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. همچنین، مصرف مولتی ویتامین ها به تنهایی نمی‌تواند جایگزین رژیم غذایی سالم باشد و بهتر است همراه با یک رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم استفاده شود.
