تفاوت انواع مکملهای ویتامین D؛ کدام نوع برای شما مناسبتر است؟

ویتامین D یکی از مهمترین ریزمغذیهاییاست که نقش حیاتی در حفظ سلامت استخوانها، تقویت سیستم ایمنی و تعادل هورمونی بدن ایفا میکند. کمبود آن نهتنها در افراد مسن یا نوزادان، بلکه در بسیاری از افراد سالم هم بهدلیل سبک زندگی آپارتمانی، آلودگی هوا و رژیم غذایی نامناسب دیده میشود. در چنین شرایطی، استفاده از مکمل ویتامین D به یکی از توصیههای اصلی پزشکان تبدیل شده است.
بااینحال، مکملهای این ویتامین در شکلهای مختلفی مانند قرص، قطره و اسپری عرضه میشوند که هرکدام ویژگیها، نحوه جذب و موارد مصرف خاص خود را دارند. انتخاب میان این مدلها، تنها به سلیقه یا قیمت وابسته نیست، بلکه به سن، وضعیت گوارشی، نیاز روزانه بدن و شرایط خاص سلامت فرد بستگی دارد. در این مقاله، بهزبان ساده و علمی بررسی میکنیم که هر نوع مکمل ویتامین D چگونه عمل میکند، برای چه کسانی مناسبتر است و در نهایت، چطور میتوان بهترین گزینه را برای بدن خود انتخاب کرد؟
مکمل ویتامین D چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
ویتامین D یک ریزمغذی ضروری و محلول در چربی است که برخلاف نامش، عملکردی مشابه هورمون در بدن دارد. این ویتامین نقش کلیدی در تنظیم جذب کلسیم و فسفر ایفا میکند و برای ساخت و نگهداری استخوانهای سالم، یکی از عوامل بنیادین بهشمار میآید. کمبود ویتامین D در بلندمدت میتواند منجر به بیماریهایی مانند نرمی استخوان در کودکان (راشیتیسم)، پوکی استخوان در بزرگسالان، ضعف عضلانی و افزایش خطر شکستگیها شود.
نقش ویتامین D تنها به استخوانها محدود نمیشود. تحقیقات نشان دادهاند که این ویتامین در عملکرد مناسب سیستم ایمنی نقش مهمی دارد؛ بهطوریکه کمبود آن با افزایش احتمال ابتلا به عفونتها، از جمله سرماخوردگی، آنفلوآنزا و حتی برخی بیماریهای خودایمنی مرتبط دانسته میشود. همچنین، شواهدی وجود دارد که ویتامین D میتواند بر تعادل خلقوخو و سلامت روان تأثیر بگذارد و سطوح پایین آن ممکن است با افسردگی یا خستگی مزمن همراه باشد.
با وجود اینکه بدن انسان میتواند ویتامین D را از طریق تماس مستقیم با نور خورشید سنتز کند، زندگی شهری، استفاده مداوم از ضدآفتاب، اقامت در مناطق سردسیر یا آلوده و ساعتهای طولانی حضور در فضاهای بسته باعث شدهاند بسیاری از افراد به میزان کافی در معرض نور خورشید قرار نگیرند. از سوی دیگر، منابع غذایی حاوی ویتامین D هم محدود هستند؛ این ویتامین تنها در برخی غذاها مانند ماهیهای چرب، زرده تخممرغ و غذاهای غنیشده بهمیزان نسبتا کم وجود دارد.
در نتیجه، استفاده از مکمل ویتامین D بهعنوان راهی قابل اطمینان برای جبران این کمبود، در سالهای اخیر گسترش پیدا کرده است. این مکملها در انواع مختلفی چون قرص، قطره، کپسول، اسپری و حتی آمپولهای تزریقی در دسترس هستند و میتوانند بر اساس سن، نیاز روزانه، شرایط سلامتی و نحوه جذب مورد انتخاب قرار گیرند. استفاده هدفمند و آگاهانه از این مکملها، نقش مهمی در پیشگیری از بیماریها و حفظ کیفیت زندگی ایفا میکند.
قرص ویتامین D؛ چه زمانی استفاده کنیم و چه کسانی گزینه بهتری هستند؟
قرص ویتامین D یکی از رایجترین اشکال مکمل این ویتامین در بازار است که بهصورت گسترده برای بزرگسالان، سالمندان و حتی نوجوانان تجویز میشود. این قرصها معمولا در دوزهای مختلفی مانند ۴۰۰ واحد (IU)، ۱۰۰۰ واحد، ۲۰۰۰ واحد و حتی ۵۰۰۰ واحد عرضه میشوند. در برخی موارد خاص که پزشک تشخیص میدهد، دوزهای بسیار بالاتری مانند ۵۰ هزار واحد هم بهصورت هفتگی یا ماهانه برای مدت محدود توصیه میشود. انتخاب دوز مناسب، بستگی به سطح ویتامین D خون، شرایط سلامت فرد و میزان قرارگیری در معرض نور خورشید دارد.
از نظر جذب و عملکرد، قرص ویتامین D زمانی بیشترین اثربخشی را دارد که همراه با وعده غذایی حاوی چربی مصرف شود؛ چرا که ویتامین D محلول در چربی است و برای جذب بهتر به حضور چربی در دستگاه گوارش نیاز دارد. افراد دارای سیستم گوارشی سالم معمولا مشکلی در جذب این نوع مکمل ندارند. با این حال، کسانی که با بیماریهای گوارشی مانند سلیاک، کرون، یا سوء جذب چربی روبهرو هستند، ممکن است نتوانند این فرم را بهخوبی جذب کنند و نیاز به نوع دیگری از مکمل داشته باشند.
از جمله مزایای قرص ویتامین D میتوان به دوزهای متنوع، ماندگاری بالا، قیمت مناسب و دسترسی آسان اشاره کرد. این قرصها بهسادگی در برنامه دارویی روزانه گنجانده میشوند و برای افرادی که به رژیم مشخصی پایبند هستند، گزینهای قابلاعتماد محسوب میشوند. همچنین، قرصهای جویدنی یا مکیدنی برای کسانی که در بلع مشکل دارند، در دسترس هستند.
با این حال، این فرم برای همه مناسب نیست. افراد دارای مشکلات بلع، نوزادان، سالمندان بسیار مسن یا کسانی که داروهای متعددی مصرف میکنند و ممکن است با بلع قرص دچار مشکل شوند، بهتر است از قطره یا اسپری استفاده کنند. همچنین افرادی با بیماریهای مزمن گوارشی که جذب خوراکیشان کاهش پیدا کرده است، باید با نظر پزشک بهسراغ روشهای جایگزین بروند.
در نهایت، قرص ویتامین D گزینهای ایدهآل برای بزرگسالان سالم، افرادی با کمبود خفیف تا متوسط و کسانی که بهدنبال برنامه منظم مکملیاری هستند محسوب میشود. با رعایت دوز مناسب و مصرف منظم، میتوان بهطور مؤثر سطح ویتامین D بدن را در محدوده نرمال نگه داشت و از عوارض ناشی از کمبود آن پیشگیری کرد.
قطره ویتامین D؛ مکمل محبوب نوزادان و افراد با مشکلات بلع
قطره ویتامین D یکی از فرمهای پرکاربرد و پرطرفدار این مکمل است که بهویژه در مراقبت از نوزادان، سالمندان و بیماران خاص جایگاه ویژهای دارد. این فرم مایع بهدلیل دوزبندی آسان، قابلیت استفاده زیر زبانی یا بلع مستقیم و امکان مصرف بدون نیاز به جویدن یا بلع قرص، برای گروههای خاص بسیار مناسب است. اغلب قطرههای ویتامین D در دوزهای ۴۰۰ واحد بینالمللی (IU) برای نوزادان و ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد برای بزرگسالان عرضه میشوند؛ اما دوز دقیق باید بر اساس سن، شرایط جسمی و سطح ویتامین D خون توسط پزشک تعیین شود.
مهمترین گروهی که به استفاده از قطره ویتامین D نیاز دارند، نوزادان زیر یک سال هستند. شیر مادر اگرچه منبع ارزشمندی از مواد مغذی است؛ اما معمولا میزان کافی ویتامین D را تأمین نمیکند. به همین دلیل، اکثر پزشکان توصیه میکنند از روزهای ابتدایی تولد، نوزادان بهصورت روزانه قطره ویتامین D دریافت کنند تا از بروز راشیتیسم (نرمی استخوان) و اختلال در رشد استخوانها جلوگیری شود. قطرههای مخصوص نوزادان دارای طعم ملایم، فاقد الکل و شیرینکنندههای مضر هستند تا استفاده آسان و ایمن را تضمین کنند.
در کنار نوزادان، افراد مسن و کسانی که عمل بایپس معده یا جراحیهای کاهش وزن انجام دادهاند هم از مصرف قطره ویتامین D سود میبرند. در این افراد، سیستم گوارشی ممکن است توانایی جذب مناسب ویتامینهای محلول در چربی را از دست داده باشد. قطره ویتامین D میتواند با جذب بهتر، بهویژه از طریق مخاط دهانی (در صورت استفاده زیر زبانی)، میزان اثربخشی بالاتری نسبت به برخی قرصها داشته باشد. همچنین، سالمندانی که بهدلایل عصبی یا حرکتی توانایی بلع قرص را ندارند، میتوانند این مکمل را بهراحتی در آب یا غذا حل و مصرف کنند.
نحوه استفاده از قطره ویتامین D بسیار ساده است. معمولا با یک قطرهچکان یا دراپر همراه میآید که دوز دقیق را مشخص میکند. در مورد نوزادان، قطره مستقیما در دهان ریخته میشود یا با کمی شیر مادر یا شیر خشک مخلوط میشود. برای بزرگسالان، میتوان آن را مستقیما زیر زبان چکاند یا با آب نوشیدنی مصرف کرد.
در مجموع، قطره ویتامین D گزینهای مؤثر و آسان برای تأمین نیاز روزانه بدن در شرایطیست که مصرف قرص دشوار یا غیرممکن باشد. این فرم نهتنها در پیشگیری از کمبود ویتامین D، بلکه در کمک به جذب بهتر در افراد خاص هم نقش مهمی ایفا میکند و بههمین دلیل، هم در نسخههای پزشکان و هم در انتخابهای خانگی، جایگاه قابل اعتمادی دارد.
اسپری ویتامین D؛ جذب سریعتر از طریق دهان؟
اسپری ویتامین D یکی از نوآورانهترین فرمهای مکمل این ویتامین است که در سالهای اخیر توجه بسیاری از افراد را، بهویژه کسانی که بهدنبال راحتی و جذب سریعتر هستند، به خود جلب کرده است. این نوع مکمل از طریق دهان (معمولا زیر زبان یا روی مخاط داخلی گونه) استفاده میشود و از طریق مویرگهای مخاط دهانی مستقیما وارد جریان خون می شود. به همین دلیل، برخلاف قرص یا کپسول، نیاز چندانی به عبور از دستگاه گوارش و فرایندهای گوارشی برای جذب ندارد.
مکانیسم جذب در اسپریهای خوراکی بهگونهای طراحی شده است که ویتامین D مستقیما از طریق لایه نازک و پرخون مخاط دهانی وارد سیستم گردش خون میشود. این ویژگی باعث میشود که زمان جذب کوتاهتر، میزان جذب بالاتر و اثربخشی سریعتری در برخی افراد حاصل شود. افرادی که دچار بیماریهای گوارشی هستند، مانند کسانی که با سندرم روده تحریکپذیر، سلیاک یا سوء جذب چربی مواجهاند، معمولا با کاهش توانایی جذب مکملهای خوراکی مواجه میشوند. برای این دسته از افراد، اسپری ویتامین D میتواند یک گزینه جایگزین بسیار مفید و مؤثر باشد.
یکی از مزایای مهم اسپری ویتامین D، سادگی و راحتی مصرف در سبک زندگی پرمشغله امروزی است. نیازی به آب یا غذا ندارد، حمل آن آسان است و تنها با یک یا چند پاف روزانه در دهان، نیاز روزانه بدن را تأمین میکند. این ویژگیها بهویژه برای افرادی که بهطور منظم مسافرت میکنند، دانشجویان، شاغلان با برنامه فشرده یا والدینی که میخواهند مکمل را بدون درگیری زیاد به کودک بدهند، بسیار کاربردی است. برخی از مدلها حتی طعمدهی ملایمی دارند که استفاده آن را برای کودکان یا افراد حساس به طعم آسانتر میکند.
از نظر دوزبندی، اسپریها در انواع مختلف با دوزهای تنظیمشده عرضه میشوند؛ مثلا هر پاف میتواند حاوی ۴۰۰، ۱۰۰۰ یا ۲۰۰۰ واحد بینالمللی ویتامین D باشد. این موضوع امکان شخصیسازی دوز روزانه را فراهم میکند و به کاربران اجازه میدهد میزان دقیق موردنیاز خود را بدون مصرف اضافی دریافت کنند.
در مجموع، اسپری ویتامین D گزینهای کاربردی و علمی برای افرادیست که بهدنبال جذب سریعتر، مصرف آسانتر و کاهش وابستگی به سیستم گوارشی هستند. اگرچه همچنان بهتر است انتخاب بین قرص، قطره یا اسپری با مشورت پزشک انجام شود؛ اما شواهد نشان میدهد اسپریهای دهانی میتوانند یک جایگزین مؤثر و آیندهدار در دنیای مکملهای ویتامین D باشند.
انتخاب بهترین مکمل ویتامین D بر اساس سن، وضعیت بدنی و شرایط پزشکی
در میان تنوع بالای مکملهای ویتامین D، انتخاب فرم مناسب نهتنها به سلیقه فردی، بلکه به عوامل مهمی مانند سن، وضعیت جسمی، شرایط پزشکی خاص و حتی نوع داروهای مصرفی بستگی دارد. هر فرم از مکمل—قرص، قطره یا اسپری—ویژگیهای خاصی دارد که آن را برای گروههای مشخصی از افراد مناسبتر میکند. در ادامه، راهنمایی جامع برای انتخاب آگاهانه و اثربخش ارائه میشود:
برای نوزادان و کودکان خردسال، قطره ویتامین D بهترین انتخاب است. این گروه توانایی بلع قرص را ندارند و دوز موردنیاز آنها معمولا کمتر و دقیقتر است. قطرهها با طعم ملایم و طراحی ویژه برای نوزاد، بهراحتی از طریق دهان یا ترکیب با شیر مصرف میشوند و میزان جذب بالایی دارند. در کودکان با مشکلات گوارشی یا آلرژی، نوع بدون افزودنی قطره توصیه میشود.
در بزرگسالان سالم یا افرادی که با کمبود خفیف تا متوسط ویتامین D مواجه هستند، قرصها معمولا انتخاب مناسبی هستند. این افراد معمولا مشکلی در جذب ندارند و میتوانند از دوزهای روزانه یا هفتگی با برنامه مشخص استفاده کنند. برای کسانی که مصرف منظم دارند و تمایل به ساختار دارویی مشخص دارند، قرص ویتامین D با دوز ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ واحد میتواند مؤثر باشد.
زنان باردار و شیرده نیازهای ویژهای دارند. در این دوران، حفظ سطح مطلوب ویتامین D برای سلامت مادر و رشد جنین یا نوزاد اهمیت زیادی دارد. بسته به نظر پزشک، ممکن است قرص یا قطره تجویز شود؛ اما بهدلیل تغییرات در گوارش، برخی پزشکان استفاده از اسپری یا قطره را توصیه میکنند. همچنین باید بررسی شود که مکمل با سایر داروهای دوران بارداری تداخل نداشته باشد.
افرادی با مشکلات گوارشی مانند سلیاک، بیماری کرون، بایپس معده یا سندرم سوء جذب، معمولا توانایی جذب ویتامین D از طریق دستگاه گوارش را ندارند. برای این گروه، اسپری ویتامین D که از طریق مخاط دهانی جذب میشود، انتخاب هوشمندانهتریست. این افراد ممکن است به دوزهای بالاتر هم نیاز داشته باشند که در صورت لزوم با تجویز پزشک بهصورت اسپریهای قوی یا آمپول انجام میشود.
در مورد کسانی که داروهای خاصی مصرف میکنند—مانند داروهای ضدتشنج، گلوکوکورتیکوئیدها یا داروهای ضدویروسی—تداخل دارویی با ویتامین D ممکن است بر جذب یا اثربخشی تأثیر بگذارد. در این شرایط، انتخاب فرم مکمل باید با احتیاط بیشتری انجام شود و ترجیحا تحت نظر پزشک یا داروساز باشد. برخی از این افراد ممکن است به دوزهای متفاوت یا فرم خاصی از مکمل نیاز داشته باشند تا اثر داروهای اصلی خنثی نشود.
در نهایت، انتخاب مکمل ویتامین D باید بر پایه نیاز فردی، سهولت مصرف، شرایط سلامت و توصیه تخصصی انجام شود. گرچه همه این فرمها با هدف تأمین سطح کافی ویتامین D طراحی شدهاند؛ اما تفاوت در نحوه جذب، سرعت اثربخشی و راحتی مصرف میتواند تجربهای کاملا متفاوت را برای افراد مختلف رقم بزند. تصمیم درست در انتخاب مکمل، گامی مهم در مسیر پیشگیری از کمبود و حفظ سلامتی عمومی بدن است.
آیا مصرف ویتامین D در دوزهای بالا میتواند عوارض جدی داشته باشد؟
بله، مصرف ویتامین D در دوزهای بالا و بهمدت طولانی میتواند عوارض جدی بههمراه داشته باشد، حتی اگر این ویتامین در نگاه اول بیخطر بهنظر برسد. ویتامین D، چون محلول در چربی است، برخلاف ویتامینهای محلول در آب بهراحتی از بدن دفع نمیشود و در بافتها—بهویژه کبد و بافت چربی—ذخیره میشود. این ویژگی باعث میشود که مصرف بیشازحد آن منجر به مسمومیت با ویتامین D شود، حالتی که به آن هایپرویتامینوز D گفته میشود.
عوارض مصرف بیشازحد ویتامین D ممکن است شامل موارد زیر باشد:
افزایش بیشازحد کلسیم خون (هیپرکلسمی): نشانههایی مانند تهوع، استفراغ، یبوست، بیاشتهایی، ضعف عضلانی، گیجی و تشنگی شدید
آسیب به کلیهها: افزایش کلسیم میتواند باعث تشکیل سنگ کلیه یا نارسایی کلیوی شود
آریتمی قلبی: اختلال در ریتم طبیعی قلب بهدلیل تغییرات در سطح الکترولیتها
کلسیمسازی غیرطبیعی در بافتها: رسوب کلسیم در بافتهای نرم مانند رگها، قلب یا ریهها
دوز ایمن چقدر است؟
برای بزرگسالان، حداکثر دوز توصیهشده توسط اکثر منابع علمی ۴۰۰۰ واحد بینالمللی (IU) در روز است، مگر اینکه پزشک برای درمان کمبود شدید دوز بالاتری را برای مدت محدود تجویز کرده باشد. دوزهای ۵۰۰۰۰ واحدی که گاهی برای جبران کمبود شدید استفاده میشوند، فقط باید تحت نظر پزشک و با آزمایش خون انجام شوند.
نتیجه:
مصرف ویتامین D بسیار مهم و مفید است؛ اما مانند هر ماده مفید دیگر، مصرف بیرویه آن خطرناک است. همیشه بهتر است دوز مکمل با توجه به نتایج آزمایش خون، سن، شرایط پزشکی و نظر پزشک تعیین شود.
مزایای مصرف ویتامین D بهدلیل نقش حیاتی آن در بسیاری از عملکردهای بدن، بسیار گسترده و علمیپایه هستند. در ادامه، مهمترین و تأییدشدهترین مزایای این ویتامین بهصورت دستهبندیشده آورده شدهاند:
تقویت استخوانها و دندانها
افزایش جذب کلسیم و فسفر در روده
کمک به حفظ تراکم استخوان و پیشگیری از پوکی استخوان
جلوگیری از نرمی استخوان (راشیتیسم) در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان
افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن
بهبود عملکرد سلولهای دفاعی (ماکروفاژها، لنفوسیتها)
کاهش احتمال ابتلا به عفونتهای تنفسی مانند آنفلوآنزا و سرماخوردگی
کاهش شدت بیماریهای ویروسی در برخی مطالعات
بهبود خلقوخو و عملکرد روانی
تأثیر مثبت بر تعادل هورمونهای مغزی
کمک به کاهش علائم افسردگی فصلی (SAD)
حمایت از عملکرد شناختی، بهویژه در سالمندان
حفاظت از عملکرد مغز و کاهش ریسک زوال عقل
مشارکت در عملکرد نورونها و پیشگیری از التهاب مغزی
کاهش ریسک ابتلا به آلزایمر در مطالعات طولی در افراد دارای سطح کافی ویتامین D
کمک به عملکرد عضلانی و پیشگیری از ضعف
حفظ قدرت عضلات، بهویژه در سالمندان
کاهش احتمال زمینخوردن ناشی از ضعف عضلات
سلامت قلب و عروق
نقش احتمالی در تنظیم فشار خون
کاهش التهاب مزمن که با بیماریهای قلبی مرتبط است
بهبود عملکرد اندوتلیوم (پوشش داخلی رگها)
نقش حمایتی در پیشگیری از برخی سرطانها
شواهد اولیه در کاهش خطر برخی سرطانها مانند روده بزرگ، پستان و پروستات (تحت بررسیهای بیشتر)
تنظیم چرخه رشد و مرگ سلولی (آپوپتوز)
تنظیم عملکرد ژنها
شرکت در تنظیم بیان بیش از ۲۰۰ ژن در بدن
اثرگذاری در فرآیندهای رشد، ترمیم و ایمنی سلولی
در مجموع، ویتامین D نهتنها یک مکمل ساده، بلکه یک عامل حیاتی برای سلامت عمومی بدن است. با مصرف مناسب و کنترلشده آن، میتوان از بسیاری از مشکلات جسمی و روانی جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را در همه سنین بهبود بخشید.
جمعبندی: کدام مکمل ویتامین D برای شما بهتر است؟
مکمل ویتامین D نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت استخوان، تقویت ایمنی و بهبود خلقوخو ایفا میکند؛ اما انتخاب نوع مناسب آن، بسته به سن، وضعیت بدنی و شرایط پزشکی، کاملا شخصی و متفاوت است. اگر نوزاد یا سالمند با مشکل بلع هستید، قطره انتخاب سادهتریست. اگر جذب گوارشی شما کاهش پیدا کرده یا سبک زندگی پرمشغلهای دارید، اسپری دهانی گزینهای سریع و مؤثر خواهد بود. برای بزرگسالان سالم، قرص و کپسولهای استاندارد معمولا پاسخگوی نیاز روزانه هستند. با این حال، استفاده از هر نوع مکمل باید زیر نظر پزشک و براساس نیاز واقعی بدن انجام شود، نه صرفا براساس مد یا توصیه عمومی.
در نهایت، آنچه اهمیت دارد، حفظ تعادل است: کمبود ویتامین D میتواند آسیبزا باشد؛ اما مصرف بیرویه آن هم عوارض دارد. با آگاهی از شرایط بدنی خود و شناخت درست از انواع مکملها، میتوانید تصمیمی آگاهانه و علمی برای سلامتیتان بگیرید.
سوالات متداول درباره مکمل ویتامین D
بهترین زمان برای مصرف ویتامین D چه زمانی است؟
بهتر است ویتامین D را همراه با وعده غذایی حاوی چربی مصرف کنید تا جذب آن افزایش پیدا کند. صبح یا ظهر زمانهای مناسبی هستند.
آیا میتوان ویتامین D را بدون آزمایش مصرف کرد؟
مصرف دوزهای پایین مانند ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد معمولاً بیخطر است، اما برای دوزهای بالا یا مصرف طولانیمدت حتما باید آزمایش خون انجام شود.
آیا مصرف همزمان ویتامین D با کلسیم ضروری است؟
اگر کمبود کلسیم دارید یا در معرض پوکی استخوان هستید، مصرف ترکیبی این دو میتواند مفید باشد؛ اما بهتر است با مشورت پزشک صورت گیرد.
آیا کودکان به مکمل ویتامین D نیاز دارند؟
بله، نوزادان از بدو تولد تا حدود یک سالگی، معمولا به مصرف روزانه ۴۰۰ واحد ویتامین D نیاز دارند، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
آیا مصرف زیاد ویتامین D خطرناک است؟
بله. مصرف دوزهای بالا بدون نظارت پزشکی میتواند باعث مسمومیت، افزایش کلسیم خون، آسیب کلیه و عوارض قلبی شود.
آیا ویتامین D باعث چاقی یا لاغری میشود؟
ویتامین D مستقیما باعث تغییر وزن نمیشود، اما کمبود آن ممکن است با افزایش چربی بدن، خستگی یا اختلال در سوختوساز همراه باشد.