خطر شیوع ویروس های زامبی قطب شمال در سیبری

به گفته روزنامه گاردین، خطر شیوع میکروب‌هایی که هزاران سال در یخبندان دائمی به دام افتاده‌اند، به‌دلیل افزایش فعالیت کشتیرانی در سیبری به‌شدت افزایش یافته است. دانشمندان با هشدار به جامعه، اطلاعات جدیدی ارائه داده‌اند که نشان می‌دهد بشریت با یک تهدید همه‌گیر جدید مواجه است. آن‌ها اظهار می‌کنند، ویروس‌های باستانی که در قطب شمال در یخ‌های دائمی منجمد شده‌اند در صورت گرم‌شدن آب‌وهوای زمین می‌توانند از این یخ‌ها آزاد شده و باعث شیوع یک بیماری خطرناک و بزرگ شوند.

نتیجه این تحقیقات، دانشمندان برنامه‌ریزی یک شبکه نظارتی در منطقه قطب شمال را آغاز کرده‌اند که موارد اولیه بیماری‌های ناشی از میکروارگانیسم‌های باستانی را تشخیص داده و کنترل می‌کند. علاوه‌براین، برای جلوگیری از گسترش بیماری و حفاظت از سلامت افراد آلوده، برنامه‌های قرنطینه و درمان تخصصی پزشکی هم ارائه می‌شود.

ژان میشل کلاوری، متخصص ژنتیک از دانشگاه اکس مارسی، اظهار داشت "در حال حاضر، تحلیل و بررسی تهدیدات همه‌گیری به‌طور اصلی بر بیماری‌هایی متمرکز است که در مناطق جنوبی ظاهر می‌شوند و سپس به شمال گسترش می‌یابند. به عبارت دیگر، کمترین میزان توجه به شیوع ویروسی شده که ممکن است در شمال ظاهر شود؛ سپس به جنوب گسترش یابد. در این مناطق، ویروس‌هایی وجود دارند که می‌توانند انسان‌ها را آلوده کرده و بیماری جدید و خطرناکی را گسترش دهند."

این نکته توسط ویروس‌شناس ماریون کوپمنز از مرکز پزشکی اراسموس در روتردام هم مورد بررسی قرار گرفت. ماریون کوپمنز گفت: "ما هنوز نمی‌دانیم چه ویروس‌هایی در یخ‌های دائمی قطب شمال وجود دارند؛ اما من فکر می‌کنم این خطر واقعی است که ممکن است یکی از آن ویروس‌ها باعث شیوع بیماری شود. به‌عنوان مثال، یک نوع باستانی فلج اطفال می‌تواند گسترش پیدا کند. ما باید در نظر داشته باشیم که چنین اتفاقی ممکن است رخ دهد."

در سال 2014، کلاوری با تیمی از دانشمندان، ویروس‌های زنده را در سیبری جدا کردند و نشان دادند که هنوز هم این ویروس‌ها قادر به آلوده‌کردن ارگانیسم‌های تک‌سلولی هستند، حتی اگر هزاران سال در یخ‌های دائمی مدفون باشند. تحقیقات بیشتری که در سال گذشته منتشر شد، وجود چندین گونه ویروس مختلف را از 7 مکان مختلف در سیبری نشان داد و مشخص کرد که این گونه‌ها می‌توانند سلول‌های کشت‌شده را آلوده کنند. به‌عنوان مثال، یک نمونه ویروس از سن 48 هزار و 500 سال برخوردار بود.

کلاوری همچنین گفت: "ویروس‌هایی که ما جدا کردیم تنها قادر به آلوده‌کردن آمیب‌ها بودند و هیچ‌گونه خطری برای انسان‌ها نداشتند. بااین‌حال، این موضوع نمی‌تواند نشان‌دهنده این باشد که ویروس‌های دیگری که در حال حاضر در یخ‌های دائمی منجمد شده‌اند، قابلیت ایجاد بیماری در انسان را نداشته باشند. ما آثار ژنومی ویروس‌های آبله و هرپس‌ویروس‌ها را شناسایی کرده‌ایم که به‌عنوان مثال پاتوژن‌های شناخته‌شده انسانی هستند."

نکته حائز اهمیت در مورد انجماد دائمی قطب شمال، سردی، تاریک و فاقد اکسیژن‌بودن آن است که به حفظ مواد بیولوژیکی کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، می‌توان ماست را در انجماد دائمی قرار داد و ممکن است حتی پس از 50 هزار سال همچنان قابل خوردن باشد؛ اما این انجماد دائمی در حال تغییر است.

لایه‌های بالایی از ذخایر اصلی سیاره در کانادا، سیبری و آلاسکا به‌دلیل تغییرات آب‌وهوایی، به‌طور نامتناسبی در حال ذوب‌شدن هستند. به گفته هواشناسان، این منطقه چندین برابر سریع‌تر از میانگین نرخ افزایش گرمایش جهانی در حال گرم‌شدن است. کلاوری اضافه کرد "ذوب مستقیم یخ‌های قطب شمال سریع‌ترین خطر را ایجاد نمی‌کند. خطر، ناشی از تأثیرات گرمایش جهانی، یعنی ناپدیدشدن یخ‌های دریای قطب شمال است. این اتفاق ممکن است باعث افزایش کشتیرانی و توسعه صنعتی در سیبری شود. عملیات معدنی عظیمی در حال برنامه‌ریزی است و قرار است حفره‌های وسیعی در یخبندان عمیق برای استخراج نفت و سنگ معدن ایجاد شود.این‌کار مقدار زیادی از پاتوژن‌ها را آزاد می‌کند که هنوز در آنجا رشد می‌کنند. با ورود معدنچیان، ویروس‌ها روی آن‌ها تاثیر می‌گذراند و اثرات آن می‌تواند فاجعه‌آمیز باشد."

کوپمنز می‌گوید "اگر به تاریخچه شیوع همه‌گیری کرونا نگاه کنید، یکی از عوامل اصلی، تغییر کاربری زمین بوده است. ویروس نیپا توسط خفاش‌های میوه که به‌وسیله انسان از زیستگاه خود رانده شده بودند، منتشر شد. به‌طور مشابه، آبله میمون با گسترش شهرنشینی در آفریقا مرتبط است و این همان چیزی است که ما در قطب شمال شاهد آن خواهیم بود؛ یک تغییر کامل در کاربری زمین که ممکن است خطرناک باشد."

دانشمندان بر این باورند که یخ‌های دائمی، به‌خصوص سطوح عمیق آن‌ها، ممکن است حاوی ویروس‌هایی با قدمت یک میلیون سال باشند که بسیار قدیمی‌تر از گونه‌های ویروس‌های امروزی هستند که تا حدود 300 هزار سال پیش ظاهر شده‌اند. کلاوری اضافه کرد: "سیستم ایمنی ما ممکن است هرگز با برخی از این میکروب‌ها در تماس نبوده باشد و این یک نگرانی دیگر است. سناریویی که زمانی یک ویروس ناشناخته نئاندرتال را آلوده می‌کند، به سمت ما برمی‌گردد، اگرچه بعید است؛ اما به یک احتمال واقعی تبدیل شده است."

دانشمندان اعلام کرده‌اند که ما اکنون با یک تهدید ملموس روبه‌رو هستیم و باید برای مقابله با آن آماده باشیم. عفونت ناشی از ویروس زامبی معمولا منجر به افزایش واپاشی و مرگ سلولی می‌شود، به‌طور دقیق مانند بیماری گوشتخواری. ویروس‌های زامبی بافت نازک و همبند زیر سطح پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث مرگ آن بافت‌ها می‌شوند.

از طرفی، بیماری‌هایی در حال ظهور هستند؛ به‌عنوان مثال، در تابستان 2016 بیماری سیاه‌زخم به‌دلیل موج گرمای سیبری فعال شد که منجر به ده‌ها عفونت و مرگ هزاران گوزن شمالی و یک کودک در اثر گسترش عفونت شد. آژانس‌های بهداشت جهانی و دولت‌ها از سال‌ها قبل بیماری‌های عفونی ناشناخته را زیر نظر دارند. این نوع بیماری‌ها که انسان نه در برابر آن‌ها مصونیت دارد و نه درمان دارویی، موضوع نگران‌کننده‌ای است.

سازمان بهداشت جهانی در سال 2017، بیماری «ایکس» را به فهرست پاتوژن‌ها اضافه کرد که اولویت اصلی برای تحقیق در نظر گرفته می‌شود. این سازمان قصد دارد یک نقشه راه برای جلوگیری یا مهار اپیدمی که ممکن است توسط این عوامل بیماری‌زا ایجاد شود، تهیه کند. تلاش‌ها پس از ظهور ویروس کووید-19 که بسیار کشنده بود، تشدید شده است.

اخیرا، محققان روسی به حقیقتی در مورد ویروس‌های زامبی پی برده‌اند. آن‌ها می‌گویند احتمال انتشار پاتوژن‌ها و ویروس‌ها و ایجاد بیماری‌های مشترک بین انسان و دام وجود دارد. آن‌ها همچنین پیش‌بینی می‌کنند که تا سال 2030، ویروس زامبی ممکن است گسترش یابد. سیبری که لایه‌های منجمد دائمی تا عمق یک کیلومتری را در خود جای داده است، هزاران گونه میکروب خفته را تنها در 1 گرم خاک جای داده است. اکنون با گرم‌شدن قطب شمال و وجود لایه‌های منجمدی که 400 هزار سال است که دست‌نخورده باقی مانده‌اند، نگرانی‌ها برای ظهور بیماری شدت گرفته است.