تقویت سیستم ایمنی بدن و اهمیت آن در رابطه با ابتلا به آلرژی های فصلی
سیستم ایمنی بدن یک سیستم پیچیده بیولوژیکی است که وظیفه دفاع از بدن در برابر مواد خارجی مضر مانند باکتریها، ویروسها، قارچها، پارازیتها، سلولهای سرطانی و سایر عوامل بیولوژیکی و شیمیایی را بر عهده دارد. این سیستم برای تشخیص و نابودی عوامل مضر و حفظ سلامت بدن فعالیت میکند.
سیستم ایمنی بدن شامل دو بخش اصلی است:
1. سیستم ایمنی خوداختیاری یا غیراختیاری (بیماریهای نمایشی): این بخش از سیستم ایمنی بدن عموما به عنوان سیستم ایمنی غیرخوداختیاری شناخته میشود. این سیستم ایمنی شامل باریکاران (مانند نوتروفیلها، ماکروفاژها، و گرانولوسیتها) و سلولهای کشنده طبیعی است که بهطور غیراختیاری عوامل مضر را تشخیص میدهند و نابود میکنند.
2. سیستم ایمنی خوداختیاری (بیماریهای نهان): این بخش از سیستم ایمنی بدن شامل سلولهای تخصصی مانند لنفوسیتها (تی و بی) و آنتیبادیهاست که بهطور اختیاری عامل مضر را تشخیص میدهند و پس از آن واکنش مناسبی را نشان میدهند. این واکنش شامل تولید آنتیبادیها، تولید سلولهای حافظه و فعالسازی دیگر سلولهای ایمنی بدن مانند ماکروفاژها و لنفوسیتهای کشنده است.
همچنین، باید توجه داشت که سیستم ایمنی بدن ممکن است گاهی اوقات به اشتباه عوامل مضری را هم تشخیص دهد و عوارضی ناخواسته برای بدن ایجاد کند، که به آنها واکنشهای آلرژیک یا بیماریهای ایمنی متمایل میگویند.
سیستم ایمنی بدن دارای چندین مکانیسم مختلف برای مبارزه با عوامل مضر است. برخی از این مکانیسمها عبارتاند از:
1. فرآیند فعالسازی و رهایی آنتیژنها: آنتیژنها (مولکولهای خارجی که بدن را تحریک میکنند) توسط سلولهای ایمنی بدن شناسایی میشوند و این شناسایی باعث فعالسازی سیستم ایمنی میشود. این فرآیند شامل تولید آنتیبادیها توسط سلولهای B و فعالسازی سلولهای T میشود.
2. فعالسازی سلولهای کشنده طبیعی: این سلولها بهصورت عمده به دنبال سلولهای بدیهی و سلولهای مصاب با ویروس یا سلولهای سرطانی میگردند و آنها را نابود میکنند.
3. فعالسازی سلولهای فاگوسیتی: ماکروفاژها و نوتروفیلها به عنوان سلولهای فاگوسیتی شناخته میشوند که عاملهای مضر را فرا میگیرند و نابود میکنند.
4. واکنشهای التهابی: واکنشهای التهابی مانند تورم، درد، تب و قرمزی برخی از نشانههایی هستند که نشان دهنده فعالیت سیستم ایمنی بدن در مقابل عاملهای مضر است.
این فرآیندها و مکانیسمها با همکاری و هماهنگی باعث حفظ سلامت بدن در برابر عوامل مضر میشوند. از طریق ارتقاء و پشتیبانی از سیستم ایمنی بدن، میتوان به بهبود و حفظ سلامت فرد کمک کرد.
اهمیت سیستم ایمنی سالم در بدن
سیستم ایمنی سالم در بدن اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا وظیفه محافظت از بدن در برابر عوامل مضر را بر عهده دارد. این وظیفههای اصلی سیستم ایمنی عبارتاند از:
1. جلوگیری از بیماری: سیستم ایمنی سالم موجب میشود که بدن مقاومت کافی در برابر عوامل مضری مانند باکتریها، ویروسها، قارچها و سایر مواد خارجی داشته باشد. این مقاومت به بدن کمک میکند تا از ابتلا به بیماریهای عفونی و التهابی جلوگیری کند.
2. مبارزه با سلولهای سرطانی: سیستم ایمنی به شناسایی و نابود کردن سلولهای سرطانی کمک میکند. سلولهای سرطانی ممکن است در بدن شکل گیرند؛ اما سیستم ایمنی قادر است آنها را شناسایی کند و از بین ببرد تا از گسترش بیشتر آنها جلوگیری کند.
3. حفظ سلامت عمومی: سیستم ایمنی سالم باعث افزایش کیفیت زندگی و سلامت عمومی فرد میشود. بدنی که دارای یک سیستم ایمنی قوی است، بهتر قادر است با استرسهای روزمره، آلودگیها و عوامل محیطی دیگر مقابله کند.
4. تسریع فرایند بهبودی: در صورت بروز زخمها یا آسیبهای جسمانی، سیستم ایمنی سالم میتواند به سرعت فرآیند بهبودی را تسریع دهد. این سیستم با تولید سلولهای جدید و اصلاح بافتهای آسیب دیده کمک میکند تا بدن به طور کامل بهبود یابد.
5. حفظ سلامت روانی: برخی تحقیقات نشان داده است که سیستم ایمنی سالم میتواند بر سلامت روانی هم اثر مثبت داشته باشد. مطالعات نشان دادهاند که عواملی مانند التهابهای مزمن میتوانند بر سلامت روانی تأثیر منفی داشته باشند، در حالی که سیستم ایمنی سالم میتواند این اثرات را کاهش دهد.
بنابراین، سیستم ایمنی سالم نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت فرد و جلوگیری از بروز بیماریهای مختلف دارد و اهمیت بسیار زیادی دارد.
نقص سیستم ایمنی بدن چیست؟
نقص یا ضعف در سیستم ایمنی بدن، که بهطور عمومی به عنوان ضعف ایمنی شناخته میشود، به وضعیتی اشاره دارد که سیستم ایمنی بدن قادر به مقابله با عوامل مضر نیست یا به نحوی محدود شده است. این نقص میتواند از مشکلات مختلفی ناشی شود که میتواند از عوامل ژنتیکی گرفته تا شرایط زندگی و محیطی متنوع باشد. برخی از عوامل و شرایطی که میتواند باعث نقص سیستم ایمنی بدن شوند عبارتاند از:
1. بیماریهای اتوایمونی: در این بیماریها، سیستم ایمنی به اشتباه به بافتها و اعضای بدن حمله میکند، به جای مبارزه با عوامل خارجی مضر. برخی از مثالهای بیماریهای اتوایمونی شامل آرتریت روماتوئید، بیماری لوپوس و اسکلروز چندگانه هستند.
2. ضعف ایمنی به دلیل بیماریهای خاص: برخی بیماریها میتوانند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کنند، از جمله بیماریهای مزمن مانند ایدز، سرطان، دیابت و بیماریهای کبدی و کلیوی.
3. مصرف داروهای ایمنی سوء استفاده یا بیماریهایی که سیستم ایمنی را سرکوب میکنند: مصرف برخی داروها مانند استروئیدها به صورت طولانی مدت میتواند باعث ضعف سیستم ایمنی شود. همچنین برخی بیماریها مانند سیستمهای خوارکی ایمنی (مانند لوپوس) میتوانند سیستم ایمنی بدن را بهطور مداوم سرکوب کنند.
4. اختلالات ژنتیکی: برخی از اختلالات ژنتیکی میتوانند باعث ضعف یا عدم کارایی سیستم ایمنی شوند، مانند بیماریهای ایمنی اولیه.
ضعف ایمنی میتواند منجر به افزایش حساسیت به عفونتها، آسیبهای بافتی، بروز بیماریهای اتوایمونی، و ریسک بالاتر برای بروز بیماریهای سرطانی شود. بنابراین، شناخت علائم و علتهای ضعف ایمنی و درمان آن از اهمیت بسیاری برخوردار است تا سلامت و کیفیت زندگی فرد بهبود یابد.
5. مواد غذایی ناپرهیزی: تغذیه نامناسب و کمبود تعدادی از عناصر مغذی میتواند باعث ضعف سیستم ایمنی شود. مثلا کمبود ویتامینها و مواد معدنی مانند ویتامین C، ویتامین D، روی و سلنیوم میتواند منجر به ضعف ایمنی شود.
6. استرس و اضطراب: استرس طولانی مدت و اضطراب میتوانند به نحوی بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارند که آن را ضعیف کنند. برخی از تحقیقات نشان دادهاند که استرس میتواند به کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن و افزایش حساسیت به بیماریها منجر شود.
7. عوامل محیطی: مواد آلرژنی، آلودگی هوا و آب و مواد شیمیایی میتوانند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی بگذارند و آن را ضعیف کنند.
8. سن: با پیری، سیستم ایمنی بدن هم تغییراتی میکند و از عملکرد بهینه خود کاسته میشود، که ممکن است منجر به ضعف ایمنی شود.
این عوامل میتوانند ترکیبی از علل باشند که سیستم ایمنی بدن را بهطور مستمر یا موقت ضعیف میکنند. به همین دلیل، حفظ یک سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب، مدیریت استرس و اجتناب از عوامل زیست محیطی آلوده میتواند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک کند.
تاثیر سیستم ایمنی قوی بدن در رابطه با ابتلا به آلرژیها
سیستم ایمنی قوی بدن میتواند تأثیر مثبتی بر آلرژیهای فصلی داشته باشد. آلرژیهای فصلی اغلب به عوامل محیطی مانند گرده گلها، قطرات گرده، قارچها، و مواد شیمیایی موجود در هوا و محیط اطراف برمیگردند. در افرادی که دارای سیستم ایمنی قوی هستند، این سیستم میتواند به طور مؤثرتری با عوامل آلرژیزا مبارزه کند و عوارض آلرژی را کاهش دهد. برخی از روشهایی که سیستم ایمنی قوی میتواند بر آلرژیهای فصلی تأثیر بگذارد عبارتاند از:
1. تولید آنتیبادیهای مضاد آلرژی: سیستم ایمنی بدن میتواند به تولید آنتیبادیهای مضاد آلرژی، مانند آنتیبادیهای IgE، که میتوانند مواد آلرژنی را تشنیع و تخریب کنند، کمک کند.
2. فعالسازی سلولهای کشنده طبیعی: سلولهای کشنده طبیعی (NK) قادر هستند به تشنیع و نابودی سلولهایی که ممکن است مشارکت در واکنش آلرژیزا باشند، بپردازند.
3. کاهش التهاب: سیستم ایمنی قوی میتواند به کاهش التهابهایی که در پاسخ به عوامل آلرژیزا ایجاد میشود، کمک کند. این کاهش التهاب میتواند علایم و نشانههای آلرژی را کاهش دهد.
4. تولید سلولهای حافظه: برخی از افراد با سیستم ایمنی قوی ممکن است سلولهای حافظهای تولید کنند که به دفاع بدن در برابر آلرژیهای مشابه در آینده کمک میکند.
علاوه بر سیستم ایمنی قوی، تغییرات در سبک زندگی و رویکردهای ارتقاء سلامت میتواند نقش مهمی در کاهش عوارض آلرژیهای فصلی داشته باشد. برخی از اقداماتی که میتوانید انجام دهید شامل:
1. مدیریت محیط: اجتناب از مواد آلرژنی، مثل گرده گلها، با استفاده از ماسک یا کاورهای نوک بینی میتواند کمک کند. همچنین، نگهداری محیط داخلی و خارجی تمیز و خشک هم میتواند به کاهش آلرژنها کمک کند.
2. مصرف مکملهای غذایی: مصرف مکملهایی مانند ویتامین C، ویتامین D و اسیدهای چرب امگا-3 ممکن است به تقویت سیستم ایمنی و کاهش عوارض آلرژیها کمک کند.
3. تغذیه مناسب: مصرف یک رژیم غذایی با تنوع و بالاتر از مواد غذایی سالم میتواند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهابهای آلرژیزا کمک کند.
4. ورزش و فعالیت بدنی: ورزش و فعالیت بدنی منظم میتواند به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک کند و عوارض آلرژیها را کاهش دهد.
5. استفاده از داروهای ضدآلرژی: در صورت لزوم، مصرف داروهای ضدآلرژی توصیه میشود. این شامل آنتیهیستامینها، داروهای ضدالتهاب و دیگر داروهای تجویز شده توسط پزشک میشود.
هر یک از این رویکردها ممکن است به تنهایی یا به همراه یکدیگر تأثیر مثبتی بر کاهش عوارض آلرژیهای فصلی داشته باشند. انتخاب روشهای مناسب بر اساس شرایط و نیازهای فردی شما میتواند به بهبود کیفیت زندگی در مواجهه با آلرژیهای فصلی کمک کند. با این حال، در صورتی که عوارض آلرژیهای فصلی شدید باشد یا اقدامات خودکار کمکی نکرده باشد، مشاوره با پزشک متخصص آلرژی و ایمنی بدن توصیه میشود.
به طور کلی، سیستم ایمنی قوی میتواند به بهبود عوارض آلرژیهای فصلی کمک کند و عوامل آلرژنی را کاهش دهد. با این حال، هر فرد و شرایطی ممکن است متفاوت باشد و تأثیرات سیستم ایمنی بر آلرژیهای فصلی ممکن است متغیر باشد. در صورتی که شما از عوارض آلرژیهای فصلی رنج میبرید، مشاوره با پزشک متخصص آلرژی و ایمنی اهمیت دارد تا راههای متناسب و مؤثری برای مدیریت آلرژیها در نظر گرفته شود.
بیماری خود ایمنی چیست؟
بیماری خودایمنی (Autoimmune Disease) یک نوع بیماری است که در آن، سیستم ایمنی بدن بهطور اشتباه به بافتها، اعضا و ارگانهای بدن حمله میکند و آنها را به عنوان عوامل خارجی مضر تشخیص میدهد و تخریب میکند. این بیماریها میتوانند در هر قسمتی از بدن اتفاق بیافتند و به انواع مختلفی از عوارض منجر شوند. بیماریهای خودایمنی میتوانند تأثیرات مختلفی بر سلامت و عملکرد بدن داشته باشند، از جمله التهابها، آسیب به بافتها و اعضا و اختلال در عملکرد آنها.
برخی از بیماریهای خودایمنی معروف شامل موارد زیر هستند:
1. آرتریت روماتوئید: این بیماری باعث التهاب و آسیب به مفاصل و بافتهای متصل شده به آنها میشود.
2. بیماری لوپوس (SLE): در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به بافتها و اعضای مختلف بدن، شامل پوست، مفاصل، کلیهها و سیستم عصبی مرکزی حمله میکند.
3. دیابت نوع 1: در این بیماری، سیستم ایمنی بدن سلولهای بتا در لوزالمعده که انسولین را تولید میکنند تخریب میکند، که منجر به کمبود انسولین و افزایش قند خون میشود.
4. پسوریازیس: این بیماری باعث تولید چربیها و سلولهای پوستی اضافی، که به شکل ضایعات پوستی قرمز و مقیم مشهور است.
5. آلوپسی: در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به پوست و موها حمله میکند، که باعث ریزش موها و بروز آفتابگردانی میشود.
بیماریهای خودایمنی ممکن است علائم و نشانههای متنوعی از جمله خستگی، التهاب، درد و ناراحتی، تورم، کاهش وزن و اختلال در عملکرد اعضا و بافتها ایجاد کنند. این بیماریها میتوانند تأثیراتی روی سلامت فیزیکی و روانی فرد داشته باشند و بهطور معمول نیاز به مراقبت و درمان مداوم دارند.
برای مدیریت بیماریهای خودایمنی، ممکن است به روشهای درمانی مختلف نیاز باشد، که شامل موارد زیر میشود:
1. داروها: استفاده از داروهای ضد التهاب، داروهای ضدآلرژی، داروهای کنترل سیستم ایمنی مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضدمواد بیولوژیکی ممکن است به تسکین علائم و کنترل بیماریها کمک کند.
2. تغذیه مناسب: رژیم غذایی سالم و متنوع با توجه به نیازهای بدن میتواند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهابهای بدن کمک کند.
3. ورزش منظم: فعالیتهای ورزشی منظم و متنوع میتواند به افزایش انرژی، کاهش استرس و بهبود عملکرد جسمی و روحی کمک کند.
4. مدیریت استرس: کنترل استرس و استفاده از تکنیکهای مدیتیشن، رواندرمانی و تمرینات تنفسی میتواند به کاهش علائم بیماریهای خودایمنی کمک کند.
5. مراقبت معدنی: مراقبت و درمان صحیح از پوست، مو، دندانها و دیگر اعضا و بافتهای دیگر میتواند از تأخیر در تغییرات و آسیبهای بیشتر جلوگیری کند.
همچنین، افراد مبتلا به بیماریهای خودایمنی باید به مراقبتهای پزشکی منظم تحت نظر پزشک متخصص مراجعه کنند و درمان مناسب را ادامه دهند تا عوارض بیماریها کنترل شود و کیفیت زندگی بهبود یابد.
علل ابتلا به بیماری خود ایمنی
علل ابتلا به بیماریهای خودایمنی هنوز به طور کامل مشخص نشدهاند؛ اما تحقیقات نشان میدهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و شخصیتی ممکن است در ایجاد این بیماریها نقش داشته باشند. برخی از عوامل احتمالی که به بیماریهای خودایمنی منجر میشوند عبارتاند از:
1. عوامل ژنتیکی: وجود سابقه خانوادگی بیماریهای خودایمنی میتواند یک عامل مهم در ابتلا به این بیماریها باشد. مطالعات نشان دادهاند که برخی از ژنها و عوامل ژنتیکی میتوانند ریسک ابتلا به بیماریهای خودایمنی را افزایش دهند.
2. عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی میتوانند به عنوان عوامل موثر در ایجاد بیماریهای خودایمنی ایفای نقش کنند. این عوامل شامل ابتلا به عفونتها، مواد شیمیایی، آلرژنها، ذخیره شدن واکسنها و استفاده از داروهای خاص میشوند.
3. عوامل شخصیتی: عوامل شخصیتی مانند سن، جنسیت و تاریخچه پزشکی فرد هم ممکن است در ایجاد بیماریهای خودایمنی نقش داشته باشند. برخی از بیماریهای خودایمنی در خانمها بیشتر از آقایان دیده میشوند و معمولا در دوران بارداری و پس از آن شدت آنها افزایش مییابد.
4. عوامل متنوع دیگر: عوامل متنوع دیگری مانند استرس، تغذیه نامناسب، کمبود ویتامینها و مواد معدنی، اضطراب و سبک زندگی نامناسب هم ممکن است در ایجاد بیماریهای خودایمنی تأثیرگذار باشند.
با این حال، توزیع بیماریهای خودایمنی بین افراد متفاوت است و عوامل دقیق ایجاد کنندهی آنها برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد. به علاوه، ترکیبی از چندین عامل ممکن است در ایجاد این بیماریها نقش داشته باشد و هنوز برای بسیاری از این بیماریها عوامل دقیق ایجاد کنندهی آنها مشخص نشده است.
راههای درمانی دارویی بیماری خود ایمنی
درمان بیماریهای خودایمنی معمولا به منظور کنترل علائم و عوارض بیماری، کاهش التهابها و جلوگیری از پیشرفت بیماری استفاده میشود. رویکردهای درمانی بیماریهای خودایمنی ممکن است شامل داروهای مختلفی باشد که به تناسب نوع بیماری، شدت علائم و وضعیت فرد مورد استفاده قرار میگیرند. برخی از راههای درمانی دارویی بیماریهای خودایمنی عبارتاند از:
1. آنتیالتیههای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): این داروها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش التهاب و درد در برخی از بیماریهای خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید و سیستمیک لوپوس استفاده میشوند.
2. کورتیکواستروئیدها (کورتیزول): این داروها مانند پردنیزولون و دگزامتازون برای کنترل التهابها و علائم شدید بیماریهای خودایمنی استفاده میشوند.
3. داروهای مهار کننده سیستم ایمنی (ایمونوساپرسنت ها): این داروها مانند متوترکسات و آزاتیوپرین برای مهار و کنترل واکنشهای ایمنی بدن استفاده میشوند تا از تخریب بافتها توسط سیستم ایمنی جلوگیری شود.
4. داروهای ضد آلرژی: برخی از بیماریهای خودایمنی مانند آلرژیک اسکلروزیس و آلوپسی ممکن است به داروهای ضد آلرژی برای کنترل علائم آلرژی نیاز داشته باشند.
5. داروهای بیولوژیکی: این داروها مانند تومور نکروز فاکتور (TNF) مانند اینفلیکسیماب و ادالیموماب و داروهای مهار کننده سیستم ایمنی دیگر مثل ریتوکسیماب برای کنترل بیماریهای خودایمنی استفاده میشوند.
6. داروهای مداوم: برخی از بیماریهای خودایمنی نیاز به مصرف داروهای مداوم دارند تا کنترل شوند و از تجدید آمیزی و افزایش علائم جلوگیری شود.
فعالیتهای جانبی دیگری نظیر فیزیوتراپی، تغذیه مناسب، مدیریت استرس و تمرین منظم هم میتوانند به بهبود علائم بیماریهای خودایمنی کمک کنند. این فعالیتها میتوانند به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهابها، افزایش انرژی و کنترل عوارض بیماریهای خودایمنی کمک کنند. مهمترین نکته در درمان بیماریهای خودایمنی، مراجعه به پزشک متخصص مربوطه و پیروی از نکات و دستورالعملهای اوست. هر بیماری خودایمنی ممکن است نیازمند رویکردهای درمانی مختلف باشد و بهتر است که برنامه درمانی به طور دقیق توسط پزشک تنظیم شود تا بهترین نتیجه ممکن برای فرد مبتلا به بیماری فراهم شود.
عواقب ضعف سیستم ایمنی بر بدن انسان
ضعف سیستم ایمنی برای انسان میتواند به طیف گستردهای از مشکلات و عوارض سلامتی منجر شود. سیستم ایمنی بدن مسئول مبارزه با عفونتها، زندهماندن در مقابل ویروسها، باکتریها، قارچها و سایر عوامل میکروبی است. ضعف در این سیستم ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به عفونتهای مختلف و بیماریهایی مانند آنفولانزا، عفونتهای تنفسی، عفونتهای پوستی و حتی بیماریهای خطرناک مانند سل و HIV شود. علاوهبر این، ضعف سیستم ایمنی میتواند منجر به عوارض زیر شود:
1. افزایش خطر عفونتها: افراد با سیستم ایمنی ضعیف معمولا بهطور متوسط به عفونتهای متداول دیگری مبتلا میشوند و عوارض بیشتری از عفونتها را تجربه میکنند.
2. آسیب به بافتها و اعضا: در برخی موارد، سیستم ایمنی ضعیف میتواند به بافتها و اعضا داخلی بدن حمله کند، که باعث ایجاد بیماریهای خودایمنی مانند روماتوئید آرتریت و لوپوس میشود.
3. تأثیر بر کیفیت زندگی: ضعف سیستم ایمنی میتواند منجر به احساس خستگی، ضعف عمومی، عدم توانایی در انجام فعالیتهای روزمره و کاهش کیفیت زندگی شود.
4. خطر ابتلا به سرطان: برخی از انواع سرطانها مانند لنفوم، لوکمی و کارسینومها در افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر دیده میشوند.
5. پاسخ ناکافی به واکسنها: افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است پاسخ ناکافی به واکسنهای ایمنیسازی داشته باشند و محافظت کافی از بیماریهای قابل پیشگیری نداشته باشند.
6. تأثیرات روانی: مشکلات روانی نظیر افسردگی و اضطراب هم ممکن است به دلیل ضعف سیستم ایمنی ایجاد شود.
به طور کلی، سیستم ایمنی ضعیف میتواند تأثیرات جدی بر سلامت و کیفیت زندگی افراد داشته باشد. از این رو، حفظ و تقویت سیستم ایمنی از اهمیت ویژهای برخوردار است.