مانند سیگار و نمک، آلودگی هوا هم فشار خون را افزایش می‌دهد؛ عجیب اما واقعی!

آلودگی هوا در جوامع مدرن به‌عنوان یک مسئله جدی به‌شدت در حال افزایش است. این موضوع بر سلامت انسان‌ها هم تأثیرات زیان‌بار بسیاری دارد. همان‌طور که می‌دانید، علت آلودگی هوا در تهران و حتی شهرهای دیگر به عوامل گوناگون بازمی‌گردد؛ کاهش بارش و باد، ترافیک فزاینده، سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی و گرما، ساختار جغرافیایی، آلاینده‌های ثابت و تغییرات جوی.

این عوامل باعث تجمع آلاینده‌ها و افزایش آلودگی هوا می‌شوند. ترکیب این عوامل همراه با فعالیت‌های صنعتی و ناپایداری هوا، اثرات مخرب آلودگی هوا در این شهر را افزایش می‌دهند. در این مطلب تأثیر آلودگی هوا را با دو عامل مهم دیگر؛ یعنی سیگار و مصرف نمک بر فشار خون را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

تهران در میان آلوده‌ترین شهرهای دنیا

براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سالانه بیش از ۳ میلیون نفر در اثر تنفس آلودگی در شهرها جان خود را از دست می‌دهند. به گفته این سازمان اگر اقدامی در این زمینه صورت نگیرد، این میزان تا سال ۲۰۵۰ میلادی تا ۲ برابر افزایش پیدا خواهد کرد. درواقع، می‌توان گفت تمام بار آلودگی هوا بر نظام سلامت و اقتصادی کشورها قرار دارد.

بنا به گزارش شرکت جهانی پایش کیفیت هوای IQAir، شهر تهران این روزها با کیفیت هوای خطرناک و دید بسیار پایین در میان آلوده‌ترین شهرهای جهان قرار گرفته است. بر اساس اعلام این شرکت، میزان آلودگی تهران موضوعی‌ست که از اهمیت بالایی برای شهروندان برخوردار است؛ به‌طوری که سالانه مقادیر زیادی دود و گردوغبار تهران را پر می‌کند. با در نظرگرفتن این شرایط سران کشور به فکر انتقال پایتخت به مکان دیگری (با سایر عوامل قابل انتساب) هستند. به‌علاوه، زمین‌لرزه‌ها هم در این تصمیم نقش دارند که از زمان اعلام آن در سال 2010 تاکنون هیچ پیشرفتی نداشته است.

دلایل مختلفی برای سطوح آلودگی تهران وجود دارد که برخی از آن‌ها در بخش صنایع تولیدی، صنعت خودرو و همچنین جغرافیا و موقعیت مکانی آن قرار دارد. علی‌رغم نزدیکی تهران به رشته‌کوه‌های البرز و ابرهای قابل توجه در شمال شهر، به دلیل وجود دود، مه غلیط و عدم وجود وزش باد مناسب، آلودگی به دام افتاده و به‌درستی پراکنده نمی‌شود.

آیا آلودگی هوا فشار خون را افزایش می‌دهد؟

شاید این گفته برایتان عجیب باشد؛ اما حقیقت دارد. آلودگی هوا هم به‌طور مستقیم و هم غیرمستقیم می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. آلودگی هوا شامل ذرات معلق، گازهای سمی و ترکیبات شیمیایی است که از فعالیت‌های صنعتی، ترابری و سایر منابع منتشر می‌شوند. این عوامل می‌توانند همچون سیگار به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیرات منفی بر فشار خون داشته باشند.

تأثیرات مستقیم شامل ورود ذرات معلق به دستگاه تنفسی انسان می‌شود که می‌تواند التهاب را در ریه‌ها ایجاد کند و به علت افزایش استرس بدن، فشار خون را افزایش دهد. همچنین، گازهای مضر مانند ازن و مونوکسید کربن می‌توانند به سیستم قلبی-عروقی آسیب برسانند و فشار خون را افزایش دهند.

تأثیرات غیرمستقیم آلودگی هوا هم ممکن است از طریق افزایش اختلالات تنفسی و ایجاد بیماری‌های قلبی-عروقی به فشار خون افزوده شوند. برخی از این تأثیرات ممکن است به خصوص در افراد مستعد، مانند افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی یا افراد مسن، قابل تشدید باشد.

به‌طور کلی، افرادی که در مناطقی با آلودگی هوای بالا زندگی می‌کنند، باید اقداماتی انجام دهند تا از تأثیرات ناشی از آلودگی هوا بر سلامت قلبی-عروقی و فشار خون خود حفاظت کنند.

دیگر مضرات آلودگی هوا

آلودگی هوا می‌تواند مضرات متعددی برای سلامت انسان و محیط زیست ایجاد کند.

• بیماری‌های تنفسی: ذرات معلق و گازهای آلاینده هوا می‌توانند برای بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت تهدیدآمیز باشند.
• بیماری‌های قلبی: آلودگی هوا با افزایش فشار خون و ایجاد استرس در سیستم قلبی عروقی مرتبط است.
• التهابات چشم و حلق: ذرات معلق در هوا می‌توانند به التهابات چشم و حلق‌ها منجر شوند.
• صدمات فراوان به پوست: آلاینده‌های هوا می‌توانند باعث آسیب به پوست شوند؛ به‌ویژه در مواقعی که غلظت آلودگی بسیار بالاست.
• افزایش مخاطرات برای گروه‌های حساس: افراد مسن، کودکان و افراد با بیماری‌های مزمن در معرض خطرات بیشتری از آلودگی هوا هستند.
• آسیب به محیط زیست: آلودگی هوا می‌تواند آسیب‌های مختلفی به محیط زیست از جمله جنگل‌ها و آب‌ها وارد کند.
• تغییرات اقلیمی: برخی از آلاینده‌های هوا به گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی می‌افزایند.
• مشکلات جویزی در کودکان: آلودگی هوا می‌تواند در کودکان موجب مشکلات جویزی و کاهش کارایی تحصیلی شود.
• خسارات به کشاورزی: آلودگی هوا می‌تواند بر محصولات کشاورزی و کیفیت خاک تأثیرگذار باشد.
• استرس برای سیستم ایمنی: ممکن است آلاینده‌های هوا بر سیستم ایمنی بدن تأثیرگذار باشند و به تضعیف سیستم ایمنی بدن منجر شوند.

راه‌های حفظ سلامتی در برابر آلودگی هوا

برای مقابله با آلودگی هوا و حفظ سلامت خود و دیگران، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید.

• پیش‌بینی کیفیت هوا: مطالعه پیش‌بینی کیفیت هوا از منابع معتبر و استفاده از سامانه‌های هواشناسی محلی به شما کمک می‌کند تا از میزان آلودگی هوا مطلع شوید و اقدامات لازم را انجام دهید.
• استفاده از ماسک فیلتردار: در صورتی که هوا آلوده است، استفاده از ماسک‌های هوا فیلتر می‌تواند از ورود ذرات مضر به دستگاه تنفسی شما جلوگیری کند.
• تعیین زمان‌های مناسب برای فعالیت‌های خارج از خانه: سعی کنید در زمان‌های آلودگی هوا به فعالیت‌های خارجی کمتر بپردازید؛ به‌خصوص اگر شما جزو افرادی در گروه‌های حساس به آلودگی هستید.
• استفاده از تصفیه‌کننده‌های هوا: تصفیه‌کننده‌های هوا می‌توانند ذرات معلق و مواد آلوده را از هوا حذف کنند و کیفیت هوا را بهبود بخشند.
• حمایت از حمل‌ونقل عمومی: از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنید تا تعداد خودروها و میزان آلودگی هوا کاهش یابد.
• کاهش مصرف سوخت: خودروهای کم‌مصرف یا خودروهای الکتریکی را در نظر بگیرید و سعی کنید در کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا مشارکت داشته باشید.
• انجام فعالیت‌های سبز: کاشت درختان، حفظ فضاهای سبز و مشارکت در فعالیت‌های حفاظت از محیط زیست می‌تواند به بهبود کیفیت هوا کمک کند.
• پیشگیری از آلودگی در داخل فضا: استفاده از سیستم‌های تهویه مناسب در داخل فضا و کنترل منابع آلودگی درونی هم به حفظ سلامت شما کمک می‌کند.

هرچند که این اقدامات می‌توانند به کاهش تأثیرات آلودگی هوا کمک کنند، اما به دلیل پیچیدگی مسائل زیست‌محیطی، نقش دولت‌ها، سازمان‌ها و جوامع در اجرای سیاست‌ها و استانداردهای محیطی هم حائز اهمیت است.