اتاق خوابتان در شب چقدر روشن است؟ پاسخ این سوال می‌تواند جان شما را نجات دهد

در دنیای همیشه روشن ما، تاریکی به یک پدیده نادر تبدیل شده است. ما شب‌های خود را با نور نمایشگرها، چراغ‌های خواب و نوری که از خیابان به اتاق‌هایمان سرازیر می‌شود، پر کرده‌ایم. اما یک پژوهش علمی جدید و بسیار مهم، این عادت مدرن را به چالش می‌کشد و هشداری جدی صادر می‌کند: این روشنایی دائمی، به‌ویژه در تاریکی شب، ممکن است یکی از بزرگ‌ترین و پنهان‌ترین تهدیدها برای سلامت قلب و مغز ما باشد.

دانشمندان در این مطالعه گسترده به نتیجه‌ای تکان‌دهنده دست یافته‌اند: افرادی که شب‌ها در معرض نور بیشتری قرار می‌گیرند، با افزایشی تا ۵۰ درصد در خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، از جمله سکته مغزی و نارسایی قلبی، مواجه هستند. این یافته که در نشریه معتبر JAMA Network Open به چاپ رسیده است، نشان می‌دهد که بدن انسان برای ترمیم و حفظ سلامت خود، به تاریکی شب بیش از آنچه تصور می‌کنیم نیازمند است.

ساعت بیولوژیک بدن: سمفونی حیاتی که نور آن را از کوک خارج می‌کند

برای فهم عمق این خطر، باید با رهبر ارکستر بدن خود، یعنی ریتم شبانه‌روزی (circadian rhythm)، آشنا شویم. این ساعت بیولوژیک درونی، یک چرخه تقریباً ۲۴ ساعته است که تمام جنبه‌های فیزیولوژی ما را مدیریت می‌کند؛ از زمان خواب و بیداری گرفته تا تنظیم دقیق فشار خون، ضربان قلب، دمای بدن و ترشح هورمون‌ها. اصلی‌ترین عاملی که این ساعت را تنظیم می‌کند، نور است. نور روز به بدن ما فرمان فعالیت می‌دهد، در حالی که تاریکی شب، سیگنال استراحت، بازسازی سلولی و تولید هورمون حیاتی ملاتونین را صادر می‌کند.

وقتی این نظم طبیعی با ورود نور مصنوعی در ساعات تاریکی به هم می‌ریزد، کل این سمفونی پیچیده از هماهنگی خارج می‌شود. فشار خون و ضربان قلب در سطحی بالا باقی می‌مانند، فرآیندهای التهابی در بدن تشدید می‌شوند و قلب که باید در حالت استراحت و بازیابی باشد، تحت فشار مداوم قرار می‌گیرد. مطالعات پیشین نیز نشان داده بود که این اختلال مزمن می‌تواند به تغییرات ساختاری خطرناک در بافت قلب، مانند ضخیم شدن دیواره‌ها و فیبروز، منجر شود.

نگاهی دقیق‌تر به مطالعه‌ای که نمی‌توان آن را نادیده گرفت

اعتبار این پژوهش در مقیاس بزرگ و روش‌شناسی دقیق آن نهفته است. محققان داده‌های مربوط به نزدیک به ۸۹,۰۰۰ شرکت‌کننده از پروژه بیوبانک بریتانیا (UK Biobank) را که در ابتدای تحقیق هیچ‌گونه سابقه بیماری قلبی نداشتند، برای یک دوره متوسط هشت ساله زیر نظر گرفتند.

نقطه قوت اصلی این مطالعه، استفاده از حسگرهای نوری مچی بود. برخلاف تحقیقات گذشته که به تخمین‌های کلی متکی بودند، این حسگرها به مدت یک هفته، میزان دقیق نوری را که هر فرد در هر لحظه از شبانه‌روز در معرض آن قرار داشت، ثبت کردند. این سطح از دقت، به دانشمندان اجازه داد تا با اطمینان بسیار بالاتری، ارتباط میان میزان نور شبانه و وقوع بیماری‌هایی مانند سکته مغزی، نارسایی قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی و بیماری عروق کرونر را تحلیل کنند.

یافته‌های کلیدی: شب‌های روشن‌تر، قلب‌های بیمارتر

نتایج این تحلیل، تصویری واضح و نگران‌کننده را ترسیم کرد. مشخص شد که یک رابطه دوز-پاسخ وجود دارد؛ به این معنا که هرچه میزان نور در محیط خواب افراد بیشتر بود، خطر ابتلا به مشکلات قلبی نیز به طور متناسب افزایش می‌یافت. افرادی که در روشن‌ترین محیط‌ها می‌خوابیدند، در مقایسه با کسانی که در تاریکی تقریباً کامل استراحت می‌کردند، با افزایش چشمگیر خطر ابتلا به تمام بیماری‌های قلبی مورد بررسی روبرو بودند. جالب آنکه این ارتباط در زنان برای نارسایی قلبی و بیماری عروق کرونر و در افراد جوان‌تر برای نارسایی قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی، حتی شدیدتر مشاهده شد. این یافته‌ها حتی پس از حذف تأثیر عوامل ژنتیکی نیز همچنان پابرجا ماندند و ثابت کردند که نور شب یک عامل خطر محیطی مستقل و قدرتمند است.

چگونه از سلامت خود در برابر این تهدید پنهان محافظت کنیم؟

این مطالعه، نور مصنوعی شبانه را به عنوان یک عامل خطر قابل اصلاح در کنار مواردی چون رژیم غذایی ناسالم و کم‌تحرکی معرفی می‌کند. خبر خوب این است که کنترل این عامل خطر، ساده و تقریباً بدون هزینه است. بازگرداندن تاریکی به شب‌هایمان یک گام اساسی برای محافظت از سلامت قلب است. با ایجاد یک محیط خواب کاملاً تاریک، از طریق استفاده از پرده‌های ضخیم و پوشاندن تمام منابع نور داخلی، می‌توان به بدن اجازه داد تا به ریتم طبیعی خود بازگردد. همچنین، فاصله گرفتن از نمایشگرهای دیجیتال حداقل یک ساعت قبل از خواب، به مغز فرصت می‌دهد تا برای استراحت آماده شود. اگر نیاز به نور در شب دارید، استفاده از چراغ‌هایی با نور بسیار کم و در طیف رنگی گرم (مایل به قرمز) کمترین اختلال را ایجاد می‌کند. در نهایت، نباید از قدرت نور روز غافل شد؛ قرار گرفتن در معرض نور طبیعی پس از بیدار شدن، به تنظیم مجدد و تقویت ساعت بیولوژیک بدن کمک شایانی می‌کند.