قرص زینک یا زینک پلاس؟

روی (Zinc) عنصری شیمیایی با نماد Zn در جدول مندلیف است و ماده معدنی حیاتی برای سلامت مو، پوست و ناخنها است. جالب است بدانید که این عنصر در بیشتر اندامهای بدن وجود دارد و در اکثر فرایندهای فیزیولوژیک، نقش مهمی را به عهده دارد. کمبود روی در کشورهای در حال توسعه مسئله رایجی است و در ایجاد بسیاری از بیماریها نقش دارد. به عنوان مثال در کودکان باعث تاخیر در رشد جسمی، حساسیت به عفونت و اسهال می‌شود. مصرف بی‌رویه روی نیز باعث اختلالاتی نظیر عدم تعادل و بی‌اشتهایی می‌شود.

مکملهای حاوی روی برای پیشگیری یا درمان کمبود روی در بدن استفاده می‌شوند. بدن برای رشد طبیعی و حفظ سلامت به روی نیاز دارد. بیمارانی که قادر به دریافت مقادیر کافی روی در رژیم غذاییشان نیستند، باید از مکملهای دارای روی استفاده کنند. تصاویر تعدادی از رایجترین مکملهای دارای زینک در ادامه قرار دارند.

قرص زینک تنها دارای همین عنصر است و برای تامین سایر ویتامینها و مواد معدنی باید از سایر مکملهای موجود در بازار استفاده کنید، ولی محصولات زینک پلاس علاوه بر روی، حاوی ویتامینهای گروه B، C یا هر دو و املاح معدنی همچون آهن و کلسیم هستند. این عناصر در کنار یکدیگر معمولا اثر هم‌افزایی دارند و تاثیرات هم را تقویت می‌کنند. بهتر است در زمان خرید مکملهای زینک پلاس، روی بسته‌بندی آن را به دقت بخوانید تا به مواد تشکیل‌دهنده آن پی ببرید و متناسب با نیاز خود بهترین مکمل را تهیه کنید. در این زمینه می‌توانید با پزشک خود نیز مشورت کنید. منابع طبیعی روی شامل عدس، گوشت گوساله، شاه میگو، بادام هندی، نان، زرده تخم‌مرغ و سبزیجاتی از جمله بامیه، جعفری، سیر، اسفناج و کلم بروکلی می‌شود. اگر در رژیم غذاییتان به اندازه کافی روی دریافت نمی‌کنید، می‌توانید از انواع مکملهای زینک پلاس برای تامین نیاز بدنتان استفاده کنید. در ادامه با مشهورترین برندهای قرص زینک پلاس موجود در بازار و ترکیبات آنها آشنا می‌شویم.

زینک و ویتامینهای گروه B: در این نوع مکمل علاوه بر زینک، تعدادی از ویتامینهای B نظیر B۱, B۲, B۳, B۵, B۷, B۹ و B۱۲ وجود دارند. این مکملها برای افرادی مناسب هستند که علاوه بر روی نیازمند دریافت ویتامینهای گروه B نیز هستند. از مکملهای این گروه می‌توان قرص زینک پلاس ب کمپلکس دانا و قرص زینک پلاس سوپرابیون را نام برد.

زینک و ویتامین C: در این نوع مکملها علاوه بر روی، ویتامین C نیز وجود دارد. قرص زینک گلوکونات و ویتامین ث سندروس و کپسول ویتامین C و زینک یوروویتال و قرص ویتامین C و زینک آپوویتال از این دسته‌اند.

زینک و ویتامینهای گروه B و C: یکی از کاملترین انواع زینک پلاس می‌باشد که هر دو گروه ویتامینها را دارد و برای حفظ سلامت پوست، مو و ناخنها ایده‌آل است. قرص یونس زینک لیبرتی سوییس و کپسول زینک پلاس یوروویتال از این دسته‌اند.

لازم به ذکر است که گروهی دیگر از زینک پلاسها از جمله قرص زینک پلاس ویتاپی علاوه بر ویتامینهای گروه B و C دارای ترکیبات دیگری نظیر آهن، کلسیم و منیزیم هستند.

معرفی کامل چند نمونه مکمل زینک پلاس

داشتن اطلاعات دقیقتر از ترکیبات هر مکمل و دانستن تاثیرات هر کدام بر سلامت بدن باعث انتخابی مناسبتر با تاثیراتی بهتر خواهد شد. در ادامه به شرح مختصری از انواع قرصهای زینک پلاس می‌پردازیم.

>قرص زینک پلاس سوپرابیون

قرص ۶۰ عددی سوپرابیون مکمل تقویتی برای حفظ سلامت عمومی بدن است. علاوه بر زینک، حاوی ویتامینهای گروه ب است و از این رو تقویت‌کننده سطح انرژی روزانه و بهبود‌دهنده قوای جسمی است. به خاطر داشتن زینک در تقویت پوست، مو و ناخن و سیستم ایمنی موثر است.

ترکیبات مکمل	مقدار در هر قرص
روی	۱۰mg
ویتامین B۱	۱.۳mg
ویتامین B۲	۱.۵mg
ویتامین B۱۲	۳mcg
بیوتین	۵۰mcg
اسید فولیک	۲۰۰mcg
نیکوتینامید	۹mg
پانتوتنیک اسید	۶mg
ویتامین B۶	۱.۵mg

کپسول ویتامین C و زینک یوروویتال: 

کپسول ویتامین C و زینک یوروویتال حاوی ویتامین Cبه میزان ۳۰۰ میلی گرم و روی به میزان ۱۰ میلی گرم است. وجود مقادیر کافی ویتامین C در بدن با مصرف این کپسول‌ها می‌تواند به هنگام بروز استرس‌های فیزیکی برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفید باشد. همچنین ویتامین C موجود در آن به کاهش ضعف و خستگی بدن کمک می‌کند. بسته‌بندیهای این محصول دارای ۶۰ عدد کپسول برای دو ماه مصرف هستند. 

کپسول زینک پلاس یوروویتال: 

کپسول ۶۰ عددی یوروویتال دارای زینک به فرم سیترات می‌باشد. برای حفظ سلامت پوست، مو و ناخن، تقویت سیستم ایمنی، کمک به ترمیم زخم، کمک به تقویت اشتها در نوجوانان و کمک به تنظیم رشد قد نوجوانان مناسب است. علاوه بر زینک دارای ویتامینهای گروه ب، ث و فولیک اسید است. مقادیر ترکیبات کپسول سافت ژل یوروویتال در جدول زیر آمده‌اند:

ترکیبات مکمل	مقدار در هر قرص
روی	۱۰mg
تیامین (B۱)	۱.۳mg
ریبوفلاوین (B۲)	۱.۵mg
سیانوکوبولامین (B۱۲)	۳mcg
بیوتین (B۷)	۵۰mcg۱
اسید فولیک (B۹)	۲۰۰mcg
نیاسین	۹mg
پانتوتنیک اسید (B۵)	۶mg
ویتامین C	۱۰۰mg
یپیریدوکسین (B۶)	۱.۶mg

قرص زینک پلاس ویتاپی:

این مکمل نیز از دسته قرصهای زینک پلاس می‌‌باشد و علاوه بر روی، دارای ویتامینهای گروه ب، ویتامین ث، آهن، منیزیم و کلسیم می‌باشد. این قرص به خاطر روی و ویتامین C موجود در ترکیباتش دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی است. باعث بهبود سلامت پوست و جلوگیری از ریزش مو می‌شود. همچنین بهبود سلامت قلب و کبد را به همراه دارد و باعث تنظیم عملکرد غده تیروئید می‌شود. جدول ترکیبات این مکمل به شرح زیر است:

ترکیبات مکمل	مقدار در هر قرص
روی	۸mg
تیامین (B۱)	۰.۵mg
ریبوفلاوین (B۲)	۰.۵mg
ویتامین B۳	۵mc
یپیریدوکسین (B۶)	۰.۵mg
ویتامین C	۵۰mcg
آهن	۵mg
منیزیم	۴۰mg
کلسیم	۱۴۰mg

فواید قرص زینک

روی تاثیرات متعددی را در بدن بر عهده دارد که از این جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روی ممکن است طول مدت علایم سرماخوردگی را کاهش دهد
• تقویت مو و جلوگیری از ریزش آن
• بهبود سیستم ایمنی
• بهبود سلامت پوست
• استحکام ناخنها
• بهبود بینایی
• رشد جسمی و ذهنی در کودکان
•  بهبود خواب
•  بهبود سلامت قلب و کبد

مصرف مکملهای روی در زنان به واسطه اهمیت بیشتری که برای زیبایی پوست و موهایشان قائل هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است. همچنین استفاده از مکملهای زینک پلاس در دوران بارداری برای اکثر زنان توصیه می‌شود، زیرا هم به رشد و نمو کودک و هم به سلامت عمومی مادر کمک می‌کند. استحکام استخوانها و جلوگیری از ریزش مو در سنین بالاتر و به‌خصوص پس از یائسگی از دیگر تاثیرات استفاده از این مکملها در بانوان است.

استفاده از مکملهای حاوی روی به دلیل کمک به فرایندهای فیزیولوژیک بدن باعث بهبود سلامت فرد می‌شوند و به طور معمول افرادی که مبتلا به کمبود روی هستند، با مصرف آنها وزنشان بیشتر و متعادلتر می‌شود، ولی به‌طور کلی در افراد سالم اضافه وزن خاصی ایجاد نمی‌کند. 

قرصهای زینک پلاس دارای ویتامینهای گروهC  در ترمیم بافتی و واکنشهای آنزیمی موثر هستند و به جذب روده‌ای کلسیم نیز کمک می‌کنند. در حالی که قرصهای دارای ویتامینهای گروه B به خونسازی، بهبود انرژی بدن و عملکرد بهتر دستگاه عصبی کمک می‌کنند.

کمبود شدید روی باعث ریزش موها، لاغری، کاهش اشتها، بروز عفونتهای متعدد، تاخیر در بهبود زخمهای پوستی و اختلال در حس چشایی و بویایی می‌شود. شما می‌توانید با توجه به علایم خود و یا دادن آزمایشهای اختصاصی سطح روی را در بدنتان اندازه‌گیری کنید و متناسب با نیازتان از مکملهای مناسب برای جبران کمبود روی در بدنتان استفاده کنید و شاهد بهبود علایم مرتبط با آن باشید. در این مواقع پس از یک دوره درمان مناسب با بهبود وزن، التیام پوست و مو، مقاومت بیشتر بدن در مقابل عفونتها و بیماریها و بهبود حس چشایی و بویاییتان مواجه می‌شوید.

تاثیر قرص زینک بر سلامت موها

روی نقش مهمی را در تولید کلاژن و پروتئین در سلولهای بدن بر عهده دارد، از این رو از جمله عناصر مهم در روند رشد و ترمیم مو به حساب می‌آید. علاوه بر این باعث عملکرد بهتر غدد چربی پیرامون فولیکولهای مو می‌شود و فولیکولهای مو را تقویت می‌کند و باعث افزایش ضخامت موها می‌شود. در واقع همانطور که کمبود روی باعث ریزش مو و باریک و خشک‌شدن تارهای مو می‌شود، استفاده کافی از مکملهای روی باعث تقویت رشد و بهبود کیفیت موها می‌گردد. همچنین در بعضی از منابع به تاثیر روی در پیشگیری از شوره سر اشاره شده‌است.

مهمترین علامت کمبود روی در بدن ریزش مو است. در بسیاری از مطالعات مشاهده شده است که افرادی که ریزش مو دارند و به کمبود روی مبتلا هستند، با مصرف مکملهای روی توانسته‌اند مشکلشان را حل کنند.

قرصهای زینک پلاس به واسطه داشتن ویتامینهای دیگر می‌توانند تاثیر مضاعفی در ترمیم و رشد موهای جدید داشته باشند. از جمله ویتامینهای موثر در رشد و ترمیم موها ویتامین B۷ یا بیوتین و B۵ یا پانتوتنیک اسید هستند.

نحوه مصرف

در حال حاضر در داروخانه‌های ایران انواع محصولات زینک پلاس از جمله قرص، شربت و قرص جوشان موجود هستند. معمولا در کودکان از شربت و در بزرگسالان از قرص استفاده می‌شود. به طور معمول میزان مصرف مجاز برای زنان معادل ۸ میلی گرم در روز و در آقایان ۱۱ میلی گرم در روز است. این میزان برای کودکان کمتر و وابسته به سن آنها است. در شرایطی نظیر بارداری، ورزش، استرس و بیماریهای مزمن میزان نیاز بدن به روی افزایش می‌یابد.

به طور متوسط در اکثر قرصهای زینک پلاس ۱۰ میلی گرم روی وجود دارد که نیاز یک فرد بزرگسال را در هر شبانه روز تامین می‌کند. معمولا در هر روز یک عدد قرص مکمل استفاده می‌شود. توصیه می‌شود حداکثر میزان روی مصرفی در افراد بزرگسال بیشتر از ۴۰ میلی گرم در روز نباشد.

شربت زینک پلاس در برندها و حجمهای مختلفی بسته‌بندی می‌شود. از جمله شربتهای موجود در بازار می‌توان شربت زینک پلاس یوروویتال ۲۰۰ میلی‌لیتری را نام برد که برای کودکان و نوجوانان به میزان ۵ میلی‌لیتر در روز (یه قاشق مرباخوری) تجویز می‌شود.

مقدار دقیق مصرف روی در سنین مختلف را در جدول زیر مشاهده کنید.

۶ – ۰ ماه	۲ میلی گرم
۱۲ – ۷ ماه	۳ میلی گرم
۳ -۱ سال	۳ میلی گرم
۸ – ۴ سال	۵ میلی گرم
۱۳ – ۹ سال	۸ میلی گرم
۱۸ – ۱۴ سال	۱۱ میلی گرم آقایان، ۹ میلی گرم خانمها
۱۹ سال و بالاتر	۱۱ میلی گرم آقایان، ۸ میلی گرم خانمها

بهترین زمان مصرف

شما می‌توانید در هر ساعتی از شبانه روز از این قرص استفاده کنید، ولی بهترین زمان مصرف قرص زینک پلاس یک ساعت قبل از غذا یا دو ساعت بعد از صرف غذا است. ولی اگر شما هم جزء آن دسته از افرادی هستید که با چنین شیوه مصرفی دچار ناراحتیهای گوارشی می‌شوید، می‌توانید آن را به همراه وعده غذاییتان صرف کنید.

دوره مصرف زینک پلاس متغیر و وابسته به وضعیت بالینی شخص و نظر پزشک دارد و می‌تواند از یک ماه تا شش ماه متغیر باشد. 

عوارض جانبی

تاکنون عارضه خاصی برای استفاده از مکملهای روی گزارش نشده است. هر چند استفاده بیش از حد از روی به دلیل مصرف همزمان چندین مکمل زینک ممکن است عوارضی نظیر حالت تهوع، اسهال، تب، درد معده، سرفه، احساس خستگی یا کمبود مس را در بدن ایجاد کند، ولی عارضه خاصی که مرتبط با اختلال در رشد موها باشد، مشاهده نشده است.

مس برای جذب آهن ضروری است و از طرفی جذب آن در رقابت با روی قرار دارد و در صورت مصرف بیش از حد از روی، جذب مس در بدن دچار اختلال می‌شود و مجموعه فرایندهایی که برای انجام به مس نیاز دارند، دچار مشکل می‌شوند.

مسمومیت با زینک می‌تواند حاد و کوتاه‌مدت یا مزمن و درازمدت باشد. در دوره‌های درمان طولانی با مقادیر بیش از حد مجاز، فرد به مسمومیت مزمن مبتلا می‌شود که علایمی همچون کاهش کلسترول خوب، تضعیف سیستم ایمنی و کاهش مس در بدن را به دنبال دارد.

تداخل دارویی

مکمل روی می‌تواند باعث کاهش اثر برخی از آنتی‌بیوتیکها بشود. همچنین آنتی‌بیوتیکها می‌توانند جذب روی را کاهش دهند.

چند نکته برای خرید و مصرف قرص زینک پلاس

• برای خرید هر نوع مکملی سعی کنید با پزشک مشورت کنید.
• محصولات انتخابیتان را از داروخانه‌ها و مراکز فروش مجاز تهیه کنید.
• دوره درمان را مطابق با نظر پزشک کامل کنید.
• مکملی را انتخاب کنید که بهترین پوشش را برای نیازهای بدن شما داشته باشد.
• تداخلات دارویی را در نظر داشته باشید.
• پزشک را در جریان داروهای مصرفیتان بگذارید.
• هر نوع علایم غیرعادی پس از مصرف مکملها را به اطلاع پزشکتان برسانید.