مخمر یکی از مکمل‌های غذایی بسیار پرکاربرد در حوزه سلامت و پزشکی محسوب می‌شود. مخمر از میکروارگانیسم‌های تک‌سلولی قارچی شکل است که به‌طور طبیعی در محیط اطراف ما وجود دارد و در تخمیر مواد غذایی نقش مهمی ایفا می‌کند.انواع مختلفی از مخمرها شناخته شده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: مخمر آبجو، مخمر نانوایی، مخمر غذایی و مخمر ترش. هر کدام از این مخمرها خواص و کاربردهای ویژه‌ای در صنایع غذایی و دارویی دارند.

مخمر آبجو که ساکارومایسس سرویزیه نام دارد، پرکاربردترین نوع مخمر است که حاوی مقادیر فراوانی از ویتامین‌های گروه B، پروتئین و مواد معدنی ضروری می‌باشد. مخمر نانوایی هم در صنعت نانوایی و تولید محصولات بر پایه آرد کاربرد زیادی دارد. مکمل‌های مخمری به دلیل خواص تغذیه‌ای و درمانی‌شان، در طب سنتی و مدرن بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. مصرف مکمل مخمر می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی بدن، درمان عفونت‌های قارچی، بهبود عملکرد گوارشی، کنترل قند و کلسترول خون، جلوگیری از پوکی استخوان و حفظ سلامت پوست و مو مفید باشد. البته همیشه باید تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه مصرف شود.

 

انواع مخمر:

مخمر آبجو:

مخمر آبجو با نام علمی ساکارومایسس سرویزیه، یکی از پرکاربردترین و محبوب‌ترین انواع مخمر در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی بهداشتی به‌شمار می‌رود. این مخمر به طور طبیعی بر روی پوسته میوه‌ها و سطح برگ‌ها یافت می‌شود و نقش مهمی در تخمیر آبجو و تولید انواع الکل‌ها ایفا می‌کند. مخمر آبجو حاوی مقادیر فراوانی از ویتامین‌های گروه B از جمله B1، B2، B3، B5، B6 و B7 است که برای سوخت و ساز بدن و تقویت سیستم عصبی و ایمنی ضروری هستند. همچنین این مخمر حاوی پروتئین‌های با کیفیت بالا، اسیدهای آمینه مفید و مواد معدنی فراوان مانند روی، آهن، منگنز، سلنیوم و فسفر است که کمبود آن‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلات تغذیه‌ای شود.

به دلیل خواص تغذیه‌ای و درمانی فوق‌العاده مخمر آبجو، امروزه از آن به صورت مکمل‌های غذایی و دارویی استفاده فراوانی می‌شود. مکمل‌هایی مانند قرص مخمر آبجو بیوکلینیک، قرص مخمر آبجو ویتافلش، قرص مخمر آبجو هلث اید، قرص مخمر آبجو 1950 میلی گرم اس تی پی فارما  و قرص بیر هف پلاس (مخمر آبجو) یوروویتال که علاوه بر مخمر آبجو، حاوی ویتامین‌های B و C و مواد معدنی هم هستند، می‌توانند در تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از بیماری‌های عفونی بسیار مفید باشند. البته همیشه باید این مکمل‌ها را با تجویز و نظارت پزشک مصرف کرد.

انتخاب مکمل مناسب مخمر آبجو بستگی به نیاز و هدف از مصرف دارد. به طور کلی مصرف روزانه مکمل‌های مخمر آبجو در کنار یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی، افزایش سطح انرژی و بهبود عملکرد بدن شود.

 

مخمر نانوایی:

مخمر نانوایی یا ساکارومایسس سرویزیه یکی از مهمترین و پرکاربردترین انواع مخمر در صنایع غذایی و نانوایی به شمار می‌رود. این مخمر به طور طبیعی بر روی پوسته میوه‌ها و سطح برگ‌ها یافت می‌شود و نقش محوری در تخمیر نان و تولید گاز دی اکسید کربن در خمیر نانوایی ایفا می‌کند.

مخمر نانوایی موجب می‌شود تا خمیر نان حجم بیشتری پیدا کند و برآمدگی و حفره‌های ریزی در بافت نان ایجاد شود. همچنین این مخمر با تولید الکل و طعم‌دهنده‌هایی مانند استالدئید، باعث ایجاد طعم و عطر مطلوب در نان می‌شود. علاوه بر این، مخمر نانوایی حاوی ویتامین‌های گروه B از جمله تیامین، ریبوفلاوین، اسید فولیک و نیاسین است که برای سلامتی بدن ضروری هستند.

پیش از اختراع مخمرهای خشک و فعال، نانوایان اغلب از مخمر تازه برای تخمیر خمیر استفاده می‌کردند. اما امروزه مخمرهای خشک و فشرده که در بسته‌بندی‌های مخصوص نگهداری می‌شوند، جایگزین مخمر تازه شده‌اند. این مخمرها که معمولاً به صورت پودر یا گرانول هستند، طول عمر بیشتر و کیفیت یکنواخت‌تری دارند.

علاوه بر نان، مخمر نانوایی برای تهیه انواع شیرینی‌جات نظیر کیک، کلوچه، دونات، بیسکویت و حتی شکلات نیز به کار می‌رود. مخمر با ایجاد حباب و بالا بردن خمیر، بافت نرم و اسفنجی در این محصولات ایجاد می‌کند. البته نوع مخمر مورد استفاده در شیرینی‌جات معمولاً متفاوت از مخمر نان است و بسته به نوع شیرینی، انتخاب می‌شود.

در مجموع می‌توان گفت مخمر نانوایی نقشی اساسی در تهیه محصولات نانوایی و شیرینی‌جات دارد و بدون آن امکان تولید انبوه و صنعتی این مواد غذایی وجود نخواهد داشت. استفاده از انواع مخمرهای استاندارد و بهداشتی، کیفیت و ایمنی محصولات نانوایی را تضمین می‌کند.

مخمر غذایی:

مخمرهای غذایی انواع گوناگونی دارند که هر کدام کاربردهای متفاوتی در صنایع غذایی و آشپزی خانگی دارند.

یکی از رایج‌ترین انواع مخمر غذایی، مخمر نان یا ساکارومایسس سرویزیه است که برای تخمیر نان و خمیرمایه‌ها استفاده می‌شود. این مخمر با تولید گاز دی‌اکسیدکربن، باعث بالا آمدن و حجیم شدن خمیر می‌گردد.

انواع دیگری از مخمرهای غذایی شامل مخمر آبجو، مخمر شراب و مخمر ترشی وجود دارند که به ترتیب برای تولید آبجو، شراب و انواع ترشی‌ها به کار می‌روند. این مخمرها فرایند تخمیر الکلی را آغاز می‌کنند.

علاوه بر اینها، انواع دیگری از مخمرهای غذایی مانند مخمر جینجرول، مخمر سرکه و مخمر کیمچی وجود دارند که در تهیه جینجرول، سرکه و کیمچی به کار می‌روند.

مخمر غذایی علاوه بر نقش در فرایند تخمیر، منبع غنی از ویتامین‌های گروه B مانند ریبوفلاوین، نیاسین، اسید فولیک و تیامین است. همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی پروتئین و مواد معدنی مفیدی مانند آهن، روی و سلنیوم می‌باشد.

امروزه مخمرهای غذایی به صورت خالص و در قالب قرص و پودر به عنوان مکمل غذایی نیز مصرف می‌شوند. مصرف روزانه مخمر غذایی می‌تواند سطح انرژی، عملکرد سیستم ایمنی و هضم و جذب مواد مغذی را در بدن افزایش دهد. البته همیشه باید مصرف آن با تجویز متخصص تغذیه یا پزشک باشد.

کاربردهای مخمر در پزشکی و سلامت:

مخمرها علاوه بر کاربردهای صنعتی و غذایی، دارای خواص درمانی متعددی برای سلامت انسان هستند که مصرف آنها را به عنوان مکمل غذایی توجیه می‌کند.

یکی از مهمترین کاربردهای درمانی مخمر، تقویت سیستم ایمنی بدن است. مخمرها به ویژه انواع حاوی سلنیوم، سطح آنتی‌بادی‌ها را افزایش داده و از این طریق از بدن در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کنند.

همچنین مخمرها دارای خاصیت ضدقارچی هستند و می‌توانند در درمان عفونت‌های ناشی از کاندیدا آلبیکنس موثر باشند. ترکیباتی مانند آلفا-D-گلوکان موجود در مخمر، رشد قارچ‌ها را مهار می‌کند.

مخمر همچنین با تحریک رشد باکتری‌های مفید روده، به بهبود عملکرد گوارشی کمک کرده و می‌تواند در درمان یبوست مفید باشد. البته افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر باید احتیاط کنند.

خاصیت ضدالتهابی مخمرها باعث می‌شود که بتوان از آنها در درمان آکنه و کاهش التهاب پوست استفاده کرد. ویتامین B موجود در مخمر، ترشح چربی پوست را تنظیم می‌کند.

علاوه بر این، مخمرها قند خون را تنظیم کرده و از ابتلا به دیابت نوع 2 پیشگیری می‌کنند. همچنین با کاهش کلسترول و تنظیم فشارخون، خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را کاهش می‌دهند.

مخمر حاوی ویتامین D و کلسیم است و می‌تواند از پوکی استخوان جلوگیری کند. مصرف آن برای سلامت استخوان‌ها و دندان توصیه می‌شود.

مخمرها حاوی ویتامین‌ B7 هستند که برای سلامت پوست و مو مفید است. این ویتامین رشد مو را تحریک کرده و شادابی پوست را افزایش می‌دهد.

بنابراین مخمرها دارای طیف وسیعی از خواص درمانی بوده و مصرف آن‌ها به عنوان مکمل غذایی می‌تواند سلامتی را بهبود بخشد. البته نحوه مصرف باید با توصیه پزشک یا متخصص تغذیه باشد.