انواع شیرخشک نوزاد
راهنمای جامع شیرخشک – بخش اول
شیرخشک چیست؟
شیرخشک نوعی فراورده از شیر و در واقع پودر شیر یا شیر خشک است که در آن شیر تبخیر شده و به یک ماده خشک تبدیل می‌شود. هدف از تولید پودر شیرخشک آن است که عمر مفید پودر شیر به مراتب طولانی‌تر و به علت کم بودن رطوبت نیازی به یخچال ندارد. یکی دیگر از اهداف تولید پودر شیرخشک و کاهش حجم آن برای صرفه‌جویی در هزینه‌های ترابری است. شیرخشک نوزاد یک جایگزین برای شیر مادر است که در زمانی که شیر مادر برای نوزاد در دسترس نباشد یا در زمانی که امکان شیر دادن به نوزاد برای مادر فراهم نباشد، به عنوان یک جایگزین مناسب از آن استفاده می‌شود. شیر خشک نوزادان شامل ترکیبات غذایی مختلفی است که برای رشد و نمو نوزادان ضروری است. این ترکیبات شامل پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف مانند کلسیم، آهن و روی است.
شیر خشک نوزادان به دو صورت پودری و آماده در داروخانه‌ها و داروخانه‌های آنلاین و برخی فروشگاه‌ها در ایران وجود دارد. شیر خشک‌ها به سه شکل کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
۱. شیر خشک‌های آماده مصرف
شیر خشک‌های آماده مصرف آسان‌ترین راه مصرف را دارند و نیازی به مخلوط کردن آنها با آب نیست و برای مصرف نوزادان آماده هستند. در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمان و در مواقعی که به آب مطمئن و سالم، دسترسی نداریم، بهترین انتخاب است.
نکته مهم آنکه باید دقت کرد که این محصولات باید در عرض ۴۸ ساعت پس از باز شدن درب مصرف شوند
۲. شیر خشک مایع غلیظ
شیر‌های مایع غلیظ نیاز به مخلوط کردن نسبت‌های مساوی آب دارد و در مقایسه با نمونه‌های آماده به مصرف، ارزان‌تر هستند.
۳. شیر خشک‌های پودری
شیر خشک‌های پودری که بشتر برای ما آشنا هستند، ارزان‌ترین نوع شیر خشک است و باید با آب مخلوط شده و در حدود یک ماه پس از باز شدن درب آن قابل استفاده هستند
انواع شیرخشک
آکادمی پزشکان متخصص اطفال آمریکا توصیه می‌کند که نوزادان در شش ماه اول زندگی تنها با شیر مادر تغذیه شوند. اما والدین کودک ممکن است به دلایل مختلف از جمله عدم امکان شیردهی توسط مادر و یا توصیه پزشکان اطفال و متخصصین تغذیه، عدم وزن‌گیری مناسب نوزاد و.... ، تصمیم به تغذیه نوزاد خود با شیرخشک بگیرند و با توجه به وجود انواع مختلف شیرخشک انتخاب شیرخشک یک انتخاب مهم خواهد بود
برای هر کودکی، یکی از انواع شیرخشک بهترین تأثیر را خواهد داشت و قانون مشترکی برای همه نوزادان وجود ندارد. انواع مختلفی شیرخشک در داروخانه‌ها و داروخانه‌های آنلاین وجود دارند که باید بر اساس نیاز‌های تغذیه‌ای نوزاد، سن نوزاد، وزن و نحوه وزن‌گیری نوزاد، حساسیت‌ها و شرایط خاص نوزاد، قیمت شیرخشک، برند تولیدکننده شیرخشک و سابقه آن، در دسترس بودن و خوش طمع بودن آن برای نوزاد، بهترین شیرخشک را انتخاب کرد.
به طور کلی انواع شیرخشک بر اساس مواد تشکیل‌دهنده شامل موارد زیر است:
۱. شیرخشک بر پایۀ شیر گاو:
مادۀ اصلی بیشتر شیرخشک‌هایی که امروزه در بازار موجود است، شیر گاو است و دارای پروتئین شیر گاو به طور کامل است. این نوع از انواع شیر خشک، معمولاً اولین انتخاب برای نوزادان است. بیشتر نوزادانی که از این شیر خشک تغذیه می‌کنند رشد خوبی خواهند داشت.
با توجه به اینکه اغلب نوزادان تا یک سالگی قادر به هضم کردن پروتئین شیر گاو نیستند، پروتئین موجود در این نوع شیرخشک تا حد زیادی تغییر داده می‌شود تا هضم آن برای کودک آسان باشد. این شیرخشک دارای ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز کودکان و روغن‌های گیاهی است و معمولاً با آهن غنی شده‌اند. بیشتر نوزادان با این نوع شیرخشک تغذیه می‌شوند زیرا میزان مناسبی از پروتئین، کربوهیدرات و چربی را دارد.
۲. شیرخشک‌های هایپوآلرژنیک یا شیرخشک HA:
برخی از نوزادان به پروتئین‌های موجود در شیرخشک آلرژی دارند و یا در جذاب مواد مغذی شیرخشک‌های معمولی مشکل دارندبرای این نوزادان شیرخشک‌های هایپوآلژیک تولید شده است.. در این شیرخشک‌ها پروتئین‌های موجود در شیر طوری فراوری و کوچک شده است که هضم آن برای نوزادان آسان باشد. این شیرخشک‌ها که هایپوآلرژنیک نام می‌گیرد به سه دسته نیمه‌هیدرولیز شده، هیدرولیز شده و شیرخشک بر پایۀ آمینواسید تقسیم می‌شوند.
شیرخشک‌های با پروتئین نیمه هیدرولیز شده: این نوع شیر خشک پروتئین‌هایی دارند که تا حدی شکسته شده‌اند، اما ممکن است حاوی پروتئین‌های بزرگ شیر نیز باشند
شیر خشک دارای پروتئین کاملاً هیدرولیز شده: نوعی شیرخشک هستند که دارای پروتئین‌هایی است که همگی و به طور کامل به قطعات کوچک شکسته شده‌اند. این شیرخشک‌ها معمولاً توسط متخصصین أطفال برای نوزادان مبتلا به آلرژی به پروتئین شیر یا پروتکتولیت ناشی از پروتئین شیر تجویز می‌شوند. این نوع شیرخشک‌ها فاقد لاکتوز هستند
شیرخشک‌های بر پایه آمینو اسید: در این نوع از انواع شیر خشک‌ها، پروتئین‌ها به کوچکترین واحد پروتئینی یا همان اسید آمینه شکسته شده‌اند. این نوع شیرخشک برای نوزادان دارای آلرژی به پروتئین شیر یا پروتوکولیت ناشی از پروتئین شیر مناسب است. شیر این نوع شیرخشک‌ها؛ کاملاً فاقد لاکتوز هستند.
۳. شیرخشک بر پایۀ سویا:
این نوع شیرخشک‌ها از پروتئین‌های سویا، روغن‌های گیاهی، نشاستۀ ذرت یا ساکارز ساخته می‌شوند .این شیر خشک‌ها حاوی پروتئین سویا و کاملاً بدون لاکتوز هستند. پروتئین‌های گیاهی درون این شیرخشک تا حد امکان تغییر داده شده است تا گوارش آن برای نوزاد آسان باشد. شیرخشک‌های بر پایۀ سویا گزینۀ مناسبی برای نوزادانی است که کمبود گذرای لاکتوز و گالاکتوزمی و کمبود مادرزادی لاکتوز دارند یا خانواده گیاهخوار دارند. همچنین در صورت توصیه پزشک اطفال، به طور موقت پس از یک بیماری مانند اسهال، تجویز می‌شوند.
واژه نامه:
کمبود گذرای لاکتوز:
عدم تحمل لاکتوز به طور موقت که به علت عفونت در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. علائم آن می‌تواند دل درد و نفخ شکم، اسهال، تهوع یا استفراغ و بازگشت اسید معده به مری باشد.
گالاکتوزمی:
نوعی اختلال ارثی نادر است که در آن بدن بیمار توانایی شکستن و تجزیۀ گالاکتوز ( نوعی قند موجود در شیر که برای تولید انرژی استفاده می‌شود) ندارد.
کمبود مادرزادی لاکتوز:
نوعی اختلال مادرزادی بسیار نادر است و در آن در بدن کودک، آنزیمی که لاکتوز قند را در بدن می‌شکند، خیلی کم وجود دارد یا اصلاً وجود ندارد. علائم آن مانند علائم عدم تحمل لاکتوزاست و ممکن است مشکلی تهدیدکننده حیات برای نوزاد باشد.
۴. شیرخشک فاقد لاکتوز یا LF:
شیرخشک بدون لاکتور مناسب نوزادانی است که مشکل عدم تحمل لاکتوز یا ناتوانی در هضم لاکتوز دارند.
۵. شیر خشک‌های آنتی‌رفلاکس یا AR:
برای نوزادانی که مبتلا به رفلاکس یا برگشت محتویات معده مناسب است.
۶. شیرخشک مخصوص نوزادان زودرس یا کم‌وزن:
این شیرخشک معمولاً حاوی کالری و پروتئین بیشتری نسبت به شیرخشک‌های دیگر است.
۷. شیرخشک متابولیک
مناسب برای نوزادانی که دارای بیماری‌های متابولیک و غالبا ارثی هستند
۸. شیرخشک‌های ویژه:
این شیرخشک مناسب برای نوازادانی است که مبتلا به کولیک هستند
تمام شیرخشک‌های نوزاد باید با نظارت سازمان غذا و دارو و بر اساس سیاست‌گذاری‌های وزارت بهداشت و درمان و با فرمولاسیون‌های معین و بر اساس نیاز‌های جمعیت نوزادان در ایران تولید یا وارد شوند و همچنین باید از نظر قانونی دارای الزامات مواد مغذی خاصی باشند که توسط دولت ایران تعیین شده است. با این حال، ترکیبات خاص هر برند ممکن است متفاوت باشد
از برند‌های برتر شیرخشک بازار ایران می‌توان به آپتامیل، ببلاک، نان نستله، تروویتال، هیپ، بیومیل، بیومیل پلاس، گیگوز، سوپرامیل، اس‌ام‌ای، سیمیلاک، نئوشور و پدیاشور اشاره کرد.
در نهایت یک راهنمای جامع برای انتخاب شیرخشک را خدمت شما عزیزان ارائه می‌دهیم
راهنمای جامع برای انتخاب شیرخشک مناسب برای نوزاد شامل موارد زیر است:
۱. سن و وزن نوزاد:
شیرخشک‌ها برای نوزادان با سن و وزن مختلف متفاوت هستند؛ بنابراین، انتخاب شیرخشک باید با توجه به سن و وزن نوزاد صورت گیرد.
۲. نوع شیرخشک:
شیرخشک‌های مختلفی وجود دارند که شامل شیر خشک کامل، شیر خشک فاقد لاکتوز، شیر خشک هایپو آلرژیک و غیره می‌شوند. هر کدام از این شیرخشک‌ها ویژگی‌ها و مزایای خود را دارند و بسته به نیاز نوزاد، می‌توان از آنها استفاده کرد.
۳. میزان پروتئین:
میزان پروتئین موجود در شیرخشک برای نوزاد بسیار مهم است. پروتئین باید در میزان مناسب و به اندازه کافی در شیرخشک وجود داشته باشد.
۴. چربی:
میزان چربی موجود در شیر خشک نیز باید مناسب باشد.
۵. ویتامین‌ها و مواد معدنی:
شیرخشک باید شامل ویتأمین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز برای نوزاد باشد.
۶. مواد افزودنی:
باید از شیرخشک‌هایی که حاوی مواد افزودنی مضر هستند، خودداری کنید. برای مثال، باید از شیرخشک‌هایی که شامل شکر‌های مصنوعی، رنگ‌های مصنوعی و طعم‌دهنده‌های مصنوعی هستند، خودداری کنید.
۷. نشان استاندارد کیفیت:
نشان‌های استاندارد کیفیتی شامل نشان سیب سبز، استاندارد، مجوز ساخت و تأییده سازمان غذا و دارو هستند که به مصرف‌کننده اطمینان می‌دهند که شیرخشک از کیفیت بالایی برخوردار است.
۸. تاریخ انقضا:
بسته‌بندی شیرخشک باید دارای تاریخ انقضا باشد و باید مطمئن شوید که شیرخشک قبل از انقضای آن مصرف شود.
به طور کلی، برای انتخاب شیرخشک مناسب برای نوزاد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و بسته‌بندی شیرخشک را با دقت بررسی کنید تا از کیفیت و امنیت آن اطمینان حاصل کنید و آن را از فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها و داروخانه‌های آنلاین معتبر تهیه فرمایید
دکتر امیرحسین گیتی نورد
