روز جهانی زنان | آغازی متفاوت برای ورود به دنیای قدرتمند زنانگی

روز جهانی زنان در کشورهای مختلفی از جهان برگزار و جشن گرفته می‌شود. روزی که از زنان به خاطر دستاوردهای‌شان در زمینه‌های مختلفی همچون فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و...، بدون توجه به تقسیمات ملی، قومی و زبانی تقدیر می‌شود. گرامیداشت چنین روزی با تلاش‌ها و ازخود‌گذشتگی‌های فراوان زنان و مردان زیادی همراه بوده است. در این مقاله قصد داریم به‌طور مفصل به بررسی تاریخچه روز جهانی زن، روز جهانی زن در ایران باستان و در کشورهای مختلف بپردازیم؛ پس، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

تاریخچه روز جهانی زن

روز جهانی زن (IWD) از اوایل دهه ۱۹۰۰ آغاز شد. اولین روز جهانی زن در ۲۸ فوریه سال ۱۹۰۹ در ایالات متحده آمریکا برگزار شد. حزب سوسیالیست آمریکا این روز را به افتخار اعتصاب کارگران پوشاک در سال ۱۹۰۸ در نیویورک، تعیین کرد. جایی که زنان به شرایط کاری خود اعتراض کردند.

ستم و نابرابری زنان را ترغیب می‌کرد تا در مبارزات انتخاباتی برای تغییر این وضعیت فعال‌تر شوند. سپس در سال ۱۹۰۸، ۱۵۰۰۰ زن در شهر نیویورک راهپیمایی کردند و خواستار ساعات کمتر، دستمزد بهتر و حق رای شدند.

اما اولین نقطه عطف آغاز چنین روزی در ایالات متحده خیلی زودتر اتفاق افتاده بود. در سال ۱۸۴۸ الیزابت کدی استانتون و لوکرتیا موت آمریکایی که از ممنوعیت سخنرانی زنان در یک کنوانسیون ضد برده‌داری خشمگین بودند، چند صد نفر را در اولین کنوانسیون حقوق زنان کشورشان در نیویورک گردهم آوردند. آن‌ها در یک قطعنامه خواستار حقوق مدنی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی برای زنان شدند. این جنبش از چنین روزی متولد شد.

 

فعالیت زنان در سال‌های ۱۹۱۰ و ۱۹۱۱

دومین کنفرانس بین‌المللی زنان کارگر در سال ۱۹۱۰و در کپنهاگ دانمارک برگزار شد. زنی به نام کلارا زتکین (رهبر دفتر زنان برای حزب سوسیال دموکرات در آلمان) ایده روز جهانی زن را مطرح کرد. او پیشنهاد کرد که هر سال در هر کشوری باید جشنی در همان روز برگزار شود. در این کنفرانس بیش از ۱۰۰ زن از ۱۷ کشور، به نمایندگی از اتحادیه‌ها، احزاب سوسیالیست، باشگاه‌های زنان کارگر (از جمله سه زن اول منتخب در پارلمان فنلاند) پیشنهاد کلارا زتکین را پذیرفتند و در نتیجه روز جهانی زن شکل گرفت.

به دنبال تصمیمی که در سال ۱۹۱۰ در کپنهاگ دانمارک به تصویب رسید، روز جهانی زن برای اولین بار در ۱۹ مارس در اتریش، دانمارک، آلمان و سوئیس برگزار شد. بیش از یک میلیون زن و مرد در راهپیمایی‌های IWD شرکت کردند که حقوق زنان برای کار، حق رای، آموزش، داشتن منصب‌های دولتی و پایان‌دادن به تبعیض مبارزه کردند. بااین‌حال، کمتر از یک هفته بعد در ۲۵ مارس، حادثه آتش‌سوزی کارخانه بلوز تری‌انگل در شهر نیویورک که یکی از مرگبارترین حوادث در تاریخ این شهر است، اتفاق افتاد.

این حادثه جان بیش از ۱۴۰ زن کارگر را گرفت که بیشتر آن‌ها مهاجران ایتالیایی و یهودی بودند. این رویداد فاجعه‌بار توجه افراد زیادی را به شرایط و قانون کار در ایالات متحده جلب کرد که به کانون رویدادهای بعدی روز جهانی زن تبدیل شد. همچنین، در سال ۱۹۱۱ این کشور شاهد کمپین نان و گل سرخ زنان بود.

 

وقایع مختلف برای نامگذاری روز جهانی زن در سال‌های ۱۹۱۳ تا ۱۹۷۵

در آستانه جنگ جهانی اول برای صلح، زنان روسی اولین روز جهانی زن را در ۲۳ فوریه، آخرین یکشنبه ماه فوریه برگزار کردند. پس از بحث و گفت‌وگو فروان، موافقت شد که ۸ مارس روز جهانی زن نامگذاری شود و از آن زمان این روز به‌عنوان تاریخ جهانی روز زن باقی ماند.

در سال ۱۹۱۴، زنان بیشتری در سراسر اروپا راهپیمایی‌هایی را برای مبارزه علیه جنگ و ابراز همبستگی زنان برگزار کردند. به‌عنوان مثال، در بریتانیا راهپیمایی از باو تا میدان ترافالگار در حمایت از حق رای زنان در ۸ مارس ۱۹۱۴ برگزار شد.

در آخرین یکشنبه سال ۱۹۱۷، زنان روسی در پاسخ به کشته‌شدن بیش از ۲ میلیون سرباز روسی در جنگ جهانی اول اعتصابی را برای "نان و صلح" آغاز کردند. این اعتراض با مخالفت رهبران سیاسی همراه بود اما، زنان تا چهار روز بعد به اعتصاب خود ادامه دادند. در نهایت، تزار کناره‌گیری و دولت موقت اجازه و حق رای را به زنان اعطا کرد. تاریخ شروع اعتصاب زنان یکشنبه ۲۳ فوریه بر اساس تقویم جولیانی بود که در آن زمان در روسیه استفاده می‌شد. این روز در تقویم میلادی کشورهای دیگر، ۸ مارس است.

روز جهانی زن برای اولین بار توسط سازمان ملل در سال ۱۹۷۵ مشخص شد. سپس در دسامبر ۱۹۷۷، مجمع عمومی قطعنامه‌ای را تصویب کرد که بر اساس سنت‌های تاریخی و ملی، روز سازمان ملل متحد برای حقوق زنان و صلح بین‌المللی را که در هر روز از سال توسط کشورهای عضو برگزار می‌شود، اعلام کرد.

وضعیت روز جهانی زن در سال‌های اخیر

جهان شاهد تغییر چشمگیر در نگرش و افکار افراد جامعه در مورد برابری و رهایی زنان بوده است. بسیاری از نسل‌های جوان ممکن است احساس کنند که همه نبردها به نفع زنان بوده، درحالی‌که بسیاری از فمینیست‌های دهه ۱۹۷۰ و پس از آن به‌خوبی از طول عمر و پیچیدگی ریشه‌دار مردسالاری آگاه هستند.

واقعیت تاسف‌بار این است که زنان هنوز به‌طور مساوی با همتایان مرد خود دستمزد نمی‌گیرند، هنوز به تعداد برابر در تجارت یا سیاست حضور ندارند و خشونت علیه زنان بیشتر از مردان است. بااین‌حال، پیشرفت‌های بزرگی حاصل شده که می‌توان نسبت به آینده و سرنوشت زنان در جهان امیدوار بود.

IWD در بسیاری از کشورها از جمله افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، بورکینافاسو، کامبوج، چین، کوبا، گرجستان، گینه بیسائو، اریتره، قزاقستان، قرقیزستان، لائوس، ماداگاسکار، مغولستان، مونته‌نگرو، نپال، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان، اوگاندا، اوکراین، ازبکستان، ویتنام، مولداوی و زامبیا تعطیل رسمی اعلام شده است.  در برخی از کشورها روز جهانی زن را معادل روز مادر نامگذاری کرده‌اند.

 

روز جهانی زن چه روزی است؟

روز جهانی زن به‌طور رسمی توسط سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۷ به رسمیت شناخته شد. روز جهانی زنان برای اولین بار از فعالیت‌های جنبش‌های کارگری در آغاز قرن بیستم در آمریکای شمالی و در سراسر اروپا پدیدار شد. پس از جنگ جهانی دوم، ۸ مارس به‌عنوان روز جهانی زنان در بسیاری از کشورها جشن گرفته می‌شود.

این روز برای تجلیل از دستاوردهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زنان، اقدامی برای تسریع در برابری جنسیتی، آموزش و افزایش آگاهی در مورد برابری زنان و جمع‌آوری کمک‌های مالی برای موسسات خیریه متمرکز بر زنان برگزار می‌شود.

روز جهانی زنان در سراسر دنیا چگونه برگزار می‌شود؟

روز جهانی زن در تعدادی از کشورهای دنیا تعطیل رسمی اعلام شده و با جشن‌گرفتن تا تظاهرات و اعتراضات سیاسی برگزار می‌شود. کشور ایتالیا در ۸ مارس به‌طور سنتی دسته‌هایی از گل میموزای زردرنگ به زنان خود می‌دهد که نماد منتخب روز جهانی زن در این کشور است. این گل شبیه به گل رز قرمز در روز ولنتاین است.

در رومانی از این روز به‌عنوان روز مادر یاد می‌شود. درحالی‌که، روز دختر در چین ۷ مارس است، این کشور از سال ۱۹۴۹ روز جهانی زن را در ۸ مارس به رسمیت شناخته است. در چین، روز جهانی زن با نشان‌دادن عشق و احترام فراوان به زنان جشن گرفته می‌شود. زنان شاغل رسماً در ۸ مارس هر سال حق دارند نیم روز کاری داشته باشند.

مردم کشور اسپانیا همچنان برای مناسبت‌های مختلف تظاهرات می‌کنند و برای رسیدن به خواسته‌های‍شان به خیابان‌ها می‌آیند. هدف مردم اسپانیا در روز جهانی زن تمرکز فزاینده بر حقوق زنان و دختران است. جشنواره زنان جهان که به مدت سه روز در لندن، از جمله روز جهانی زن برگزار می‌شود، سخنرانان، فعالان و مجریانی را به نمایش می‌گذارد که گردهم می‌آیند تا به مشکلاتی که زنان در سطح جهان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بپردازند.

در سال ۲۰۱۷، عربستان سعودی اولین رویداد خود را که بسیار شبیه به روز جهانی زن بود، جشن گرفت. اما، درواقع در تاریخ متفاوتی برگزار شد. در عربستان سعودی، ۱ تا ۳ فوریه یک رویداد سه روزه برگزار می‌شود که در آن خانواده سلطنتی و شهروندان گردهم می‌آیند تا درباره حقوق زنان بحث کنند.

در لهستان هم تا حوالی جنگ جهانی دوم، روز زن توسط دولت‌های سوسیالیستی برای ترویج تصویر یک زن، به‌عنوان بانوی پیشرو در کار که از کشورش حمایت می‌کند، استفاده می‌شد. در آن سال‌ها برگزاری جشن در محل کار و مدارس اجباری بود. امروزه روز زن در لهستان روز بزرگداشت دستاوردهای زنان است.

 

روز جهانی زن در ایران باستان

روز زن در ایران مصادف با سالروز تولد حضرت فاطمه (س) بوده که به‌عنوان روز مادر هم در ایران جشن گرفته می‌شود. از دیرباز در کشور ایران مقام زن ارج نهاده می‌شده است. در ایران باستان از اسفندماه به خاطر حاصل‌خیزی زمین تجلیل می‌شد و پنجمین روز این ماه که مصادف با ۲۴ فوریه هر سال بوده، در فرهنگ ایرانی به «روز تحسین زن» معروف شده است. همچنین، به این روز سپندارمذگان هم گفته می‌شود. در زمان‌های گذشته در این روز از زنان نیکوکار تجلیل می‌شده است.

در این روز باستانی به دلیل زحمت و کوشش زنان در خانه و مراقبت از اعضای خانواده، مردان با هدایا از زحمات همسران، مادران، دختران و خواهران خود تشکر می‌کردند. همچنین، زنان در این روز از انجام کارهای خانه معاف بودند و مردان امور خانه را عهده‌دار می‌شدند. بر اساس تقویم زرتشتی این روز را در ۵ اسفندماه جشن می‌گرفتند اما، امروزه باتوجه به تقویم هجری شمسی این روز در ۲۹ بهمن‌ماه برگزار می‌شود.

 

چه رنگ‌هایی نماد روز جهانی زن هستند؟

بنفش، سبز و سفید رنگ‌های روز جهانی زن هستند. بنفش به معنای عدالت، کرامت و وفاداری به هدف است. سبز نماد امید و رنگ سفید نشان‌دهنده خلوص خواهد بود. این رنگ‌ها از اتحادیه اجتماعی و سیاسی زنان (WSPU) در بریتانیا در سال ۱۹۰۸ نشأت گرفته‌اند.

 

در این مقاله به‌طور مفصل به بررسی تاریخچه روز جهانی زنان و روز اصلی آن در تقویم میلادی پرداختیم. علاوه‌براین، درباره روز جهانی زن در ایران و دلیل نامگذاری آن هم صحبت کردیم. شما عزیزان می‌توانید سوالات و نظرات خود در قسمت کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.