همه چیز در مورد واکسن گارداسیل
واکسن گارداسیل یکی از موفقترین و کارآمدترین واکسنهای تاریخ پزشکی بهشمار میآید که توانسته است جان میلیونها انسان را نجات دهد. این واکسن با هدف پیشگیری و مبارزه با عفونتهای ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) طراحی شدهاست. HPV یکی از شایعترین ویروسهای مقاربتی در سراسر جهان است که انواع مختلف آن میتوانند منجر به بیماریهای خطرناکی مانند سرطانهای دهانه رحم، واژن، مقعد، دهان و حلق شوند.
واکسن گارداسیل با تحریک سیستم ایمنی بدن برای تولید آنتیبادی علیه ویروس HPV، از بروز عفونتهای مزمن و عوارض سرطانی آن جلوگیری میکند. این واکسن که بر پایه پروتئینهای غیرفعال ویروس HPV تهیه میشود، ایمنی بسیار بالایی دارد و عوارض جانبی آن بسیار نادر و خفیف است.
پس از معرفی واکسن گارداسیل در سال ۲۰۰۶، میزان ابتلا به عفونت HPV و سرطانهای ناشی از آن در کشورهایی که این واکسن را به صورت گسترده به کار بردهاند، به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. به عنوان مثال در استرالیا و انگلستان پس از شروع واکسیناسیون HPV، میزان ابتلا به عفونتهای مقاربتی HPV در زنان جوان تا ۸۶ درصد کاهش یافتهاست. همچنین مطالعات نشان دادهاند که واکسیناسیون با گارداسیل، ۹۰ درصد از موارد سرطان دهانه رحم را کاهش میدهد.
بنابراین با توجه به شیوع بالای HPV در سراسر جهان و خطر بالای انواع سرطانهای ناشی از آن، واکسیناسیون با گارداسیل باید به عنوان یک اولویت بهداشت عمومی در نظر گرفته شود. در اکثر کشورهای پیشرفته، واکسن گارداسیل به صورت رایگان و در چارچوب برنامه واکسیناسیون ملی، در اختیار دختران نوجوان قرار میگیرد. با توسعه هرچه بیشتر این رویکرد، میتوان انتظار داشت که شاهد کاهش چشمگیر میزان سرطانهای مرتبط با HPV در سطح جهان باشیم؛ هدفی که واکسن گارداسیل را به یکی از بزرگترین دستآوردهای پزشکی مدرن تبدیل کرده است.
انواع واکسن گارداسیل؛ سفری به سوی کمال
واکسن گارداسیل از زمانی که برای اولین بار در سال ۲۰۰۶ میلادی به بازار عرضه شد، یک موفقیت بزرگ به شمار میرفت؛ اما محققان همچنان به دنبال ارتقای تواناییهای این واکسن بودند تا بتواند طیف وسیعتری از انواع ویروس پاپیلومای انسانی را پوشش دهد. در نتیجه تلاشهای گسترده و بیوقفه آنان، شاهد ظهور انواع مختلفی از واکسن گارداسیل بودهایم که هر کدام نسبت به نسل قبلی خود پیشرفت و تکامل یافتهاند.
۱) گارداسیل چهار ظرفیتی: اولین نسل تجاری این واکسن بود که در برابر چهار سویه شایع ویروس اچپیوی (انواع ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸) محافظت ایجاد میکرد. انواع ۱۶ و ۱۸ با بیش از ۷۰ درصد موارد سرطان دهانه رحم مرتبط هستند و انواع ۶ و ۱۱ عامل اصلی ایجاد زگیل تناسلی محسوب میشوند. بنابراین این چهار سویه، خطرناکترین و شایعترین انواع ویروس اچپیوی به شمار میروند که گارداسیل چهاروالان موفق شد آنها را تحت پوشش قرار دهد. البته سایر انواع این ویروس همچنان تهدیدی بالقوه محسوب میشدند.
۲) گارداسیل نه ظرفیتی: در سال ۲۰۱۴ میلادی، شاهد معرفی نسل بعدی این واکسن با نام گارداسیل نهوالان بودیم که توانست نه سویه اصلی و خطرناک ویروس HPV را تحت پوشش قرار دهد. علاوه بر چهار سویه قبلی، پنج سویه دیگر شامل ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ هم به این واکسن اضافه شده بودند. با این واکسن جدیدتر، بیش از ۹۰ درصد موارد سرطان دهانه رحم و بالای ۹۰ درصد موارد زگیل تناسلی در زنان تحت پوشش واکسیناسیون قرار گرفتند.
۳) گارداسیل نسل سوم: هماکنون آخرین نوع موجود واکسن گارداسیل، همان گارداسیل نهوالان است که توانسته کارایی و اثربخشی بسیار بالایی را در پیشگیری از خطرناکترین سویههای HPV و عوارض ناشی از آنها از خود به نمایش بگذارد. البته همچنان تحقیقات در حال انجام است تا بتوان انواع بیشتر و متنوعتری از این ویروس را هم مهار کرد. به نظر میرسد در آیندهای نه چندان دور شاهد نسل چهارم و پنجم واکسن گارداسیل باشیم که توان پوشش ۱۵ یا حتی ۲۰ سویه از HPV را داشته باشند.
واکسن گارداسیل سفری پرفراز و نشیب، اما همواره پیشرونده را در جهت دستیابی به واکسنی جامع و فراگیر طی کرده است. هر نسل از این واکسن نسبت به نسل قبلی خود، کارآمدتر و مؤثرتر عمل کرده است. ظهور و توسعه واکسنهای گارداسیل نقطه عطفی محسوب میشود که توانست امیدها را برای کنترل و حذف عفونت HPV و عوارض وخیم ناشی از آن افزایش دهد؛ مسیری که انتظار میرود تا رسیدن به نقطه پایان خود یعنی دستیابی به یک واکسنایدهآل علیه تمامی سویههای HPV ادامه داشته باشد.
دلایل تزریق واکسن گارداسیل؛ پیشگیری از طوفانی ویرانگر
واکسن گارداسیل یکی از معدود واکسنهایی است که نه تنها از بروز بیماریهای آزاردهنده و دردناکی چون زگیل تناسلی جلوگیری میکند، بلکه میتواند از وقوع فاجعهای عظیم به نام “سرطان” در آینده هم پیشگیری نماید. تزریق به موقع این واکسن میتواند مانند سدی محکم جلوی یک طوفان ویرانگر را بگیرد و از ورود آن به بدن انسان ممانعت کند.
عامل ایجادکننده این طوفان، ویروسی به نام پاپیلوما ویروس انسانی یا HPV است. این ویروس که از طریق تماس جنسی منتقل میشود، بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد که دستهای از آنها بالقوه سرطانزا هستند. ویروس HPV میتواند سلولهای سطحی بدن را آلوده کرده و باعث تکثیر بیرویه آنها شود که همین امر زمینهساز ابتلا به سرطان میشود.
شایعترین سرطانهای ناشی از این ویروس عبارتاند از:
سرطان دهانه رحم در زنان: HPV عامل ۷۰% از موارد این سرطان است که دومین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان محسوب میشود.
سرطانهای مقعد، واژن، نای، حلق و دهان در هر دو جنس
علاوه بر اینها، انواع دیگری از ویروس HPV هم منجر به بروز زگیلهای تناسلی ناخوشآیند و غیرقابل درمانی میشوند که به مرور زمان رشد میکنند.
خوشبختانه واکسن گارداسیل به سپری محکم در برابر این طوفان ویرانگر تبدیل شده است. انواع جدیدتر این واکسن مانند گارداسیل ۹، از بروز عفونت ناشی از ۹ سویه خطرناک ویروس HPV جلوگیری میکند که مسئول بیش از ۹۰% موارد سرطان دهانه رحم و زگیل تناسلی در زنان هستند.
بنابراین واکسیناسیون با گارداسیل، اکنون بهترین اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از ابتلا به انواع سرطانها و عفونتهای ناشی از ویروس HPV است. تزریق زودهنگام این واکسن میتواند از وقوع فاجعهای عظیم در سلامتی افراد جلوگیری کند.
گروههای هدف واکسیناسیون با گارداسیل
این واکسن همانند سایر واکسنها نباید به صورت تصادفی و بدون در نظر گرفتن جنبههای مختلف مصرف شود. شناسایی صحیح گروههای هدف برای تزریق گارداسیل، کلید موفقیت در واکسیناسیون و تأثیرگذاری حداکثری آن خواهد بود. دو گروه اصلی که واکسیناسیون HPV برای آنها به شدت توصیه میشود شامل زنان و مردان جوان است.
۱) زنان جوان و نوجوان به عنوان اولویت قطعی
زنان به مراتب بیش از مردان در معرض ابتلا به سرطانهای ناشی از HPV هستند. سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد و دهان که بهصورت عمده از طریق رابطه جنسی و انتقال HPV منتقل میشوند، بهصورت کلی زندگی زنان را تهدید میکنند. بنابراین دختران و زنان جوان، به عنوان گروههای هدف اصلی واکسیناسیون HPV محسوب میشوند.
ایدهآل این است که دختران قبل از شروع احتمالی فعالیت جنسی، واکسن گارداسیل را دریافت کرده باشند تا اثربخشی آن به بالاترین حد برسد. بنابراین دختران در محدوده سنی ۹ تا ۱۴ سالگی باید واکسینه شوند. همچنین زنان جوان تا ۲۶ سالگی که خارج از این محدوده قرار دارند هم هدف دیگری برای واکسیناسیون با گارداسیل هستند. زیرا در معرض خطر ابتلا به HPV و عوارض ناشی از آن باقی میمانند.
۲) جوانان پسر؛ قربانیان ناخواسته ویروس HPV
اگر چه در مقایسه با دختران و زنان، خطر ابتلای پسران و مردان جوان به عفونتهای HPV و سرطانهای وابسته تا حدودی کمتر است؛ اما این گروه را هم نباید از قلم انداخت. ویروس HPV و سرطانهای ناشی از آن میتوانند تهدید جدی برای سلامت جوانان پسر باشند. از این رو توصیه میشود که پسران هم در محدوده سنی ۹ تا ۱۴ سالگی، واکسن گارداسیل را دریافت نمایند.
با تزریق این واکسن به جوانان دختر و پسر قبل از شروع احتمالی فعالیت جنسی، میتوان از بروز بارش بهاری شگفتانگیزی از سرطانها و عفونتهای وحشتناک مرتبط با این ویروس جلوگیری کرد و پاییز سیاهی از مرگ و رنج را به بهاری از سلامتی و شادکامی تبدیل کرد. واکسن گارداسیل معجزهای است که سرنوشت جوانی و زیبایی میلیونها انسان را تغییر میدهد.
زمان مناسب تزریق واکسن گارداسیل
سوالی که وجود دارد این است که چه زمانی مناسبترین سن برای تزریق این واکسن ارزشمند به نام گارداسیل است؟ بر اساس توصیه متخصصان و سازمانهای بهداشتی، ایدهآلترین زمان برای تزریق واکسن HPV و فراهم کردن بیشترین میزان محافظت، دوران کودکی و سنین پایینتر از ۱۰ سالگی است.
دلایل چندی برای این تأکید وجود دارد:
۱) در این سنین احتمال مواجهه قبلی با ویروس HPV و فعالیت مقاربتی بسیار کم است و واکسن میتواند پیشدستانه جلوی ورود آن به بدن را بگیرد.
۲) پاسخ ایمنی به واکسن در کودکان به مراتب قویتر از نوجوانان و بزرگسالان است و میتواند محافظت کامل و بلندمدتتری را فراهم کند.
۳) تزریق زودهنگام واکسن، مانع از انتقال ویروس به دیگر افراد هم خواهد شد.
البته محدوده سنی مجاز برای تزریق واکسن گارداسیل تا ۴۵ سالگی ادامه دارد و افراد میتوانند در هر سنی تا پایان این بازه زمانی آن را دریافت کنند؛ اما با توجه به موارد ذکر شده، تزریق HPV واکسن در دوران کودکی و قبل از بلوغ، بیشترین سودمندی را به همراه خواهد داشت و میتواند فرد را تا پایان عمر از خطرات ویروس مرگبار HPV درامان نگاه دارد.
متاسفانه هنوز در بسیاری از کشورها از جمله ایران، واکسیناسیون HPV در کودکان به دلایل مختلف انجام نمیشود. با توجه به فواید بسیار زیاد آن که ذکر شد، به نظر میرسد رسیدن به چنین امکان ارزشمندی میتواند دستاوردی بزرگ در جهت حفظ سلامت جامعه و نسلهای آینده باشد.
نحوه تزریق و تعداد دوزها
ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV یک تهدید جدی برای سلامت عمومی در سراسر جهان محسوب میشود. این ویروس که به راحتی از طریق رابطه جنسی منتقل میشود، میتواند عامل بروز طیف گستردهای از سرطانها در اندامهای مختلف بدن از جمله دهانه رحم، واژن، مقعد، حلق و حنجره باشد. خوشبختانه پیشرفت علم پزشکی منجر به تولید واکسنی شده است به نام گارداسیل کهامیدها را برای کنترل این ویروس مرگبار و پیشگیری از سرطانهای ناشی از آن افزایش داده است.
اما متاسفانه هنوز تنها دریافت یکباره واکسن، نمیتواند محافظت کامل و بلند مدتی را در برابر HPV ایجاد کند. به همین دلیل لازم است که واکسن گارداسیل طی چند مرحله و به صورت چند دوز دریافت شود تا بتواند ایمنی پایداری را برای فرد فراهم کند. یک سفر چند مرحلهای که البته پرفراز و نشیب و طولانی است؛ اما پایان آن میتواند رهایی از ترس ابتلا به سرطانهای خطرناک مرتبط با HPV باشد.
تعداد دقیق دوزهای مورد نیاز برای دریافت واکسن گارداسیل بسته به سن و شرایط فرد متفاوت خواهد بود:
برای کودکان و نوجوانان زیر ۱۵ سال معمولاً دو دوز کفایت میکند که با فاصله حدود ۶ تا ۱۲ ماه از همدیگر تزریق میشوند.
برای افراد بالای ۱۵ سال معمولاً سه دوز واکسن با رعایت فاصلههای زمانی خاص تجویز میشود.
از سوی دیگر نحوه تزریق واکسن هم اهمیت زیادی دارد. واکسن گارداسیل یک واکسن کاملاً عضلانی است و هرگز نباید به صورت زیرجلدی یا داخل وریدی تزریق شود. همچنین بهترین مکان برای تزریق آن، عضله دلتوئید بازو است. تزریق در نواحی دیگر میتواند با کاهش اثربخشی همراه باشد.
پس همانطور که مشاهده میشود، دریافت واکسن گارداسیل مسیری طولانی، پر فراز و نشیب و البته پر اهمیت است که میتواند در پایان، فرد را از وحشت ابتلا به بیماریهای خطرناکی همچون انواع سرطانهای مرتبط با HPV نجات دهد. پس حتماً باید تمامی توصیهها در مورد نحوه و زمانبندی صحیح تزریق این واکسن به دقت رعایت شود تا اثربخشی آن حداکثر شود و فرد بتواند از محافظت کامل آن بهرهمند گردد.
عوارض جانبی واکسن گارداسیل؛ آتشفشانی که هرگز فوران نمیکند!
واکسن گارداسیل مانند هر دارو دیگری ممکن است بتواند واکنشها یا عوارض جانبی ناخواستهای را در برخی افراد ایجاد کند. البته در مورد این واکسن، این عوارض بسیار نادر بوده و بروز آنها در تعداد معدودی از افراد گزارش شده است. به طوری که میتوان این عوارض را به یک آتشفشان خفته تشبیه کرد که احتمال فوران و بروز آن در افراد، تقریباً صفر است!
اما عوارض احتمالی واکسن گارداسیل چیست و تا چه حد میتوانند نگرانکننده باشند؟ در ادامه با ما همراه باشید تا درباره مهمترین آنها بیشتر بدانید.
شایعترین عارضه جانبی گارداسیل، واکنشهای موضعی در ناحیهی تزریق واکسن هستند. این واکنشها میتوانند شامل درد، قرمزی، خارش، تورم یا کبودی در محل تزریق باشند. این علائم معمولاً خفیف بوده و خود به خود پس از مدتی برطرف میشوند.
سایر عوارض جانبی شایع، اما خفیف دیگر میتوانند شامل تب خفیف، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، درد عضلانی یا ضعف باشند. این علائم معمولاً طی چند روز از بین میروند.
در موارد بسیار نادری هم واکسن گارداسیل میتواند باعث بروز واکنشهای آلرژیک شدید شود که البته خوشبختانه درصد بسیار ناچیز و تقریباً صفری از افراد اتفاق میافتد. نشانههای این عوارض معمولاً ظرف چند دقیقه تا چند ساعت پس از تزریق واکسن ظاهر میشوند.
بنابراین به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که واکسن گارداسیل یک واکسن بسیار ایمن بوده که عوارض جانبی بسیار کم و نادری دارد و در واقع همانند یک آتشفشان خفته است که احتمال فوران آن تقریباً صفر است.
مقایسه واکسن گارداسیل ایرانی و خارجی؛ تفاوتهایی که وجود ندارد
یکی از سوالات رایجی که در مورد واکسن گارداسیل مطرح میشود، تفاوت انواع داخلی و خارجی آن و برتری احتمالی یکی بر دیگری است. با توجه به اهمیت بالای این واکسن در پیشگیری از عفونت HPV و عوارض سرطانی ناشی از آن، طبیعی است که مصرفکنندگان تمایل داشته باشند واکسنی را انتخاب کنند که از نظر کیفیت و اثربخشی بهتر و مطمئنتر باشد.
اما واقعیت این است که بر اساس تحقیقات انجام شده، واکسنهای گارداسیل تولید شده در داخل کشور در مقایسه با محصولات خارجی هیچگونه تفاوت محسوسی ندارند و از نظر مواد تشکیلدهنده، اثربخشی، عوارض جانبی و حتی میزان ایمنی یکسان هستند. آنها هم همانند نمونههای وارداتی، توانایی ایجاد ایمنی قوی و پایدار در برابر ویروس HPV و پیشگیری از عوارض خطرناک آن را دارا هستند.
تنها تفاوت محسوس این دو دسته از واکسنهای گارداسیل، در قیمت و هزینه آنهاست؛ به طوری که معمولاً واکسنهای تولید داخل با قیمت ارزانتری نسبت به نمونههای خارجی عرضه میشوند. البته در مواردی هم شاهد برتری کیفیت محصولات خارجی هستیم؛ اما باز هم تفاوت چندانی در اثربخشی آنها دیده نشده است.
بنابراین به طور کلی میتوان گفت بین واکسنهای ایرانی و خارجی گارداسیل تفاوت محسوس و قابل توجهی وجود ندارد و تمامی آنها قادرند از افراد در برابر HPV محافظت نمایند.
هزینه تزریق واکسن گارداسیل؛ سرمایهگذاری برای سلامتی
یکی از ملاکهایی که افراد معمولاً قبل از تصمیمگیری برای دریافت هر واکسنی مدنظر قرار میدهند، هزینه آن واکسن است. واکسن گارداسیل هم از این قاعده مستثنی نبوده و طبیعی است که علاقمندان به دریافت آن بخواهند ابتدا از هزینه تزریق این واکسن مطلع شوند.
قیمت واکسن گارداسیل در کشورمان طی سالهای اخیر دستخوش نوسانات زیادی بوده است. با توجه به وابستگی شدید آن به مواد اولیه وارداتی، نرخ ارز و شرایط اقتصادی، قیمت این واکسن همواره در حال تغییر بوده و روند ثابتی نداشته است؛ اما به طور کلی میتوان گفت متوسط قیمت فعلی تزریق واکسن گارداسیل در بازار آزاد حدود ۲ تا ۳ میلیون تومان برای هر فرد است.
البته هزینه تزریق واکسن گارداسیل در مراکز دولتی و طرح واکسیناسیون رایگان HPV برای گروههای هدف، معمولاً کمتر و حدود نصف بازار آزاد است؛ اما با توجه به اهمیت بسیار بالای این واکسن در پیشگیری از سرطان و حفظ سلامت افراد، هزینه آن را میتوان بهترین سرمایهگذاری برای مراقبت از سلامت خود و خانواده دانست.
پاسخ به سوالهای رایج درباره واکسن گارداسیل
سوالها و ابهاماتی در مورد جنبههای مختلف این واکسن در میان عموم مردم وجود دارد که پاسخ دادن به آنها میتواند در گسترش فرهنگ استفاده از این واکسن بسیار موثر باشد. در ادامه به برخی از پرتکرارترین و مهمترین سوالات مربوط به واکسن گارداسیل پاسخ داده خواهد شد:
سؤال: آیا واکسن گارداسیل میتواند سبب ناباروری یا عقیم شدن شود؟
پاسخ: خیر، مطالعات متعدد نشان دادهاند که هیچ ارتباط معنیداری بین تزریق واکسن گارداسیل و بروز مشکلات باروری در آینده وجود ندارد.
سؤال: بعد از زدن واکسن گارداسیل آیا نیازی به انجام معاینات منظم پاپ اسمیر هست؟
پاسخ: بله، انجام غربالگری منظم سرطان دهانه رحم با آزمایش پاپ اسمیر حتی پس از واکسیناسیون همچنان ضروری است.
سؤال: چرا واکسن گارداسیل برای مردان هم تزریق میشود؟ آیا فقط مختص زنان نیست؟
پاسخ: واکسن گارداسیل علاوه بر زنان، از مردان هم در برابر ابتلا به انواع خاصی از سرطانهای مرتبط با ویروس HPV محافظت میکند.
سؤال: آیا واکسن گارداسیل با بارداری مشکلی ایجاد میکند؟
پاسخ: خیر، مصرف این واکسن هیچ عارضه منفی بر باروری و بارداری ندارد؛ اما به دلیل احتیاط، تزریق آن در دوران بارداری توصیه نمیشود.
ویروس پاپیلومای انسانی یک تهدید جدی برای سلامت عمومی در سراسر جهان به شمار میرود. این ویروس از طریق رابطه جنسی منتقل شده و میتواند منجر به انواع سرطانها در بدن انسان شود. خوشبختانه پیشرفت در علم پزشکی منجر به تولید واکسنی به نام گارداسیل شده است کهامیدها را برای مقابله با این بیماری افزایش داده است.
واکسن گارداسیل از طریق القای پاسخ ایمنی در بدن، مانع از ابتلا به عفونت HPV و بروز سرطانهای وابسته به آن میشود. مطالعات نشان دادهاند که کشورهایی که واکسیناسیون HPV را به صورت گسترده انجام دادهاند، شاهد کاهش قابل توجهی در میزان ابتلا به عفونتها و سرطانهای مرتبط با این ویروس بودهاند.
بنابراین توصیه میشود واکسیناسیون با گارداسیل به عنوان یک اولویت مهم بهداشت عمومی در نظر گرفته شود. گروههای هدف اصلی این واکسیناسیون شامل دختران و پسران نوجوان و جوان است که باید قبل یا حداکثر تا چند سال پس از شروع فعالیت جنسی، تحت واکسیناسیون قرار گیرند. واکسن گارداسیل به صورت عضلانی و طی چند مرحله تزریق میشود.
شایان ذکر است که این واکسن ایمنی بسیار بالایی داشته و عوارض جانبی آن بسیار کم و نادر گزارش شده است. بنابراین میتوان انتظار داشت با توسعه واکسیناسیون با گارداسیل در سراسر جهان، شاهد کاهش چشمگیر آمار ابتلا به سرطانهای مرتبط با HPV باشیم که یک موفقیت بزرگ در تاریخ پزشکی به حساب خواهد آمد.